خانه ابریشمی رشت؛ یادگار معماری دوره قاجار

خانه ابریشمی رشت نشانی از شکوه معماری دوره قاجار در شهر رشت است. این عمارت زیبا ابتدا به دستور کلانتر وقت، حاج‌میر‌اسماعیل حاکمی (معروف به حاج‌حاکم)، در زمان ناصرالدین‌شاه ساخته شد. برخی منابع نیز از ساخت آن به سفارش پسرش، حاج‌قاسم، خبر می‌دهند. بعدها و در سال ۱۳۱۸، تاجر برجسته ابریشم، حاج‌میرزا‌احمد ابریشمی، این بنا را خرید و از آن زمان به «خانه ابریشمی» معروف شد. در این مطلب، خانه ابریشمی را به‌طور کامل معرفی خواهیم کرد. اگر به تاریخ و معماری علاقه‌مند هستید، بازدید از این بنای ارزشمند را در سفر به رشت از دست ندهید.

مشخصات کلی خانه ابریشمی رشت

خانه ابریشمی در زمینی به مساحت ۲,۰۰۰ مترمربع و زیربنای ۶۵۰ مترمربع در دو طبقه بنا شده است و هر طبقه نیز ۸ اتاق دارد. حیاط مرکزی این عمارت با باغچه‌های سرسبز، حوض بزرگ، درختان کهن‌سال و دیوارهای آجری، حس‌و‌حال خانه‌های قدیمی را به‌خوبی منتقل می کند.

در طبقه دوم، دو تالار باشکوه به چشم می‌خورند: یکی تالار آیینه با تزیینات آینه‌کاری ظریف و دهانه‌های قوسی و پیش‌نماز مرمری و دیگری تالار چینی با ظروف گل‌مرغی قاجاری قرارداده‌شده در دیوارها و سقف. این ویژگی‌ها در کنار بافت سنتی و تاریخی بنا، خانه ابریشمی را به یکی از آثار ارزشمند میراث‌فرهنگی استان گیلان تبدیل کرده‌اند. این خانه در سال ۱۳۷۹ با شماره ۳۳۶۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. برای رزرو هتل رشت به اپلیکیشن یا وبسایت یوتراوز مراجعه کنید.

معماری خانه ابریشمی رشت

خانه ابریشمی رشت، یکی از آثار برجسته معماری دوره قاجار در شمال ایران، در دو طبقه ساخته شده است و هر طبقه هشت اتاق دارد. طبقه همکف نسبتاً ساده طراحی شده است؛ ولی در طبقه فوقانی، چهار اتاق با تزیینات گچ‌بری و آیینه‌کاری وجود دارد که با نام‌های «آیینه‌خانه» و «چینی‌خانه» شناخته می‌شوند. این اتاق‌ها با تزیینات هنرمندانه، جلوه‌ای خاص به فضای داخلی خانه بخشیده‌اند.

سقف‌های خانه با تیرهای چوبی از نوع نراد روسی ساخته شده‌اند که علاوه‌بر زیبایی، استحکام بنا را تضمین می‌کنند. در برخی اتاق‌ها، از آینه‌کاری‌های ظریف و گچ‌بری‌های هنرمندانه برای تزیین دیوارها و سقف‌ها استفاده شده است. پس‌از ثبت این خانه در فهرست آثار ملی ایران در سال ۱۳۷۹، مرمت و بازسازی آن آغاز شد. بازسازی‌ شامل تعویض بخش‌های چوبی آسیب‌دیده، ترمیم سقف سفالی، بازسازی پله‌ها و احیای نمای چوبی ساختمان بود. بااین‌حال، برخی تغییرات برای استفاده اداری بنا اعمال شد که اندکی بر بافت اصلی و اصالت تاریخی آن اثر گذاشت.

به‌طور کلی، عمارت ابریشمی رشت ترکیبی از معماری قاجاری و فضای بومی گیلکی و تزیینات هنری است که آن را به یکی از نمونه‌های ارزشمند معماری در رشت تبدیل کرده است. این خانه نه‌تنها برای بازدیدکنندگان جذاب است؛ بلکه برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به معماری سنتی ایران نیز اهمیت بسیاری دارد. اگر مایل‌اید محل اقامتتان نزدیک به مرکز شهر رشت باشد، پیشنهاد ما رزرو هتل پامچال رشت است.

بخش‌های مختلف خانه ابریشمی رشت

خانه ابریشمی رشت از بخش‌های گوناگونی تشکیل شده است که هرکدام جلوه‌ای از هنر و معماری دوره قاجار را به نمایش می‌گذارند. این فضاها شامل اتاق‌ها و ایوان‌ها و حیاط مرکزی هستند که اصالت تاریخی بنا را حفظ کرده‌اند.

حیاط و فضای سبز

هنگامی که وارد خانه ابریشمی می‌شوید، نخستین چیزی که به چشم می‌آید، حیاط بزرگ آن است. دیوارهای آجری به ارتفاع حدود پنج متر، حیاط را محصور کرده‌‌اند و در بخش‌های شمالی و جنوبی، طاقچه‌هایی طراحی شده‌اند تا دیوارها از یکنواختی درآیند. در مرکز حیاط، حوضی به ابعاد چهار در شش متر قرار دارد که کنار باغچه‌ها و درختان قدیمی، فضایی دل‌نشین ایجاد کرده است. برای لذت‌بردن از آخرین روزهای تابستانی خود، همین‌حالا خرید بلیط اتوبوس تهران رشت را از وبسایت یوتراوز انجام دهید.

تالار آیینه

تالار آیینه جزو بخش‌های مهم‌ خانه ابریشمی رشت است که با طراحی و جزئیات خاصش شناخته می‌شود. این تالار به شکل T طراحی شده است و دوازده طاقچه قوس‌دار دارد که با آینه تزیین شده‌اند. کف تالار و دیوارها تا ارتفاع حدود ۱/۱ متری با سنگ مرمر پوشیده و در بخش داخلی از سنگ سبز استفاده شده است. دو ستون گچی در وسط تالار قرار دارند که گچ‌بری‌های ظریف و حرفه‌ای، زیبایی‌شان را دوچندان کرده‌اند. سقف تالار در حال تخریب است و در فصل زمستان، خطر آسیب بیشتر آن وجود دارد. رزرو هتل شبستان رشت، پیشنهاد اول ما به کسانی است که به‌دنبال هتل چهارستاره ایدئال هستند.

تالار چینی

تالار چینی در طبقه دوم قرار دارد و شامل دو اتاق است که برای نمایش ظروف چینی طراحی شده‌اند. در این فضا، ۷۹ بشقاب و کاسه و ۵۲ کاسه گل‌مرغی به‌طور منظم در قاب‌بندی‌های دیوار نصب شده‌اند. این ظروف مربوط به دوره قاجار هستند و ارزش فرهنگی و هنری بسیاری دارند. گچ‌بری‌های دقیق روی دیوارها و سقف همراه با قاب‌بندی‌های برجسته، جلوه‌ای منظم و اصیل به تالار داده است. با وجود گذر زمان و آسیب‌دیدن برخی ظروف، ساختار کلی تالار همچنان چشمگیر و نشان‌دهنده دقت طراحان خانه‌های دوره قاجار در طراحی فضاهای داخلی است.

توصیه‌هایی برای بازدید از خانه ابریشمی رشت

اگر قصد دارید از خانه ابریشمی رشت دیدن و تجربه‌ای واقعی از این عمارت تاریخی کسب کنید، چند نکته را در نظر بگیرید:

• بهترین زمان برای بازدید، فصل بهار است. در این زمان درختان حیاط سرسبز و زیبا هستند و هوای بهاری بازدید از این خانه را دلنشین‌تر می‌کند.
• بازدید از خانه ابریشمی در ساعات اداری امکان‌پذیر است و باید برنامه‌ریزی کنید تا در مدت‌زمان محدود، تمام بخش‌های خانه را ببینید.
• خانه ابریشمی رشت یکی از میراث‌های ارزشمند تاریخی ایران است. هنگام بازدید، مراقب باشید به دیوارها و پنجره‌ها یا ظروف آسیبی نرسانید.

اگر انتخابتان برای اقامت در رشت هتلی پنج‌ستاره است، ما رزرو هتل بزرگ کادوس را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

ساعات بازدید از خانه ابریشمی رشت

در‌حال‌حاضر، خانه ابریشمی رشت کاربری اداری دارد و بازدید از آن محدود است. برای بازدید از این عمارت، باید در ساعات اداری به آن مراجعه کنید. در ساعات غیراداری، حتی امکان بازدید از حیاط نیز وجود ندارد. همچنین، ورود به طبقه دوم و تالارهای آن به‌دلیل مسائل حفاظتی و مرمتی ممنوع است. شایان ذکر است که برای بازدید از این عمارت هزینه‌ای دریافت نمی‌شود. برای دسترسی به خانه ابریشمی، از میدان صیقلان وارد خیابان مطهری شوید و پس‌از عبور از کوچه میرزاخلیل، خانه را در سمت چپ خواهید دید.

جاذبه‌های گردشگری نزدیک به خانه ابریشمی رشت

در اطراف خانه تاریخی ابریشمی رشت، چندین جاذبه دیدنی وجود دارند که از آن‌ها نیز می‌توانید بازدید کنید. جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی در اطراف خانه ابریشمی رشت عبارت‌اند از:

بازار رشت

بازار تاریخی رشت با معماری قدیمی و فضای پرجنب‌وجوش خود، یکی از مراکز خرید مهم‌ شهر به شمار می‌رود. در این بازار می‌توانید انواع محصولات محلی و خوراکی‌های سنتی و صنایع‌دستی گیلان را پیدا کنید. قدم‌زدن در کوچه‌پس‌کوچه‌های بازار سنتی رشت، تجربه‌ای ناب از فرهنگ و زندگی روزمره مردم رشت را رقم می‌زند.

میدان شهرداری (میدان صیقلان)

میدان شهرداری رشت با ساختمان‌های تاریخی اطرافش، قلب تپنده شهر محسوب می‌شود. این میدان در اوایل قرن چهاردهم ساخته شد و به‌عنوان نمادی از هویت شهری رشت شناخته می‌شود. فضای دل‌نشین و پررفت‌وآمد آن، مکانی مناسب برای قدم‌زدن و عکاسی است.

موزه میراث روستایی گیلان

موزه میراث روستایی گیلان در پارک جنگلی سراوان قرار دارد و فرهنگ بومی مردم این استان را بازآفرینی می‌کند. در این مجموعه، خانه‌های سنتی و آیین‌ها و صنایع‌دستی روستایی به نمایش گذاشته شده‌اند. بازدید از موزه مذکور فرصتی برای آشنایی نزدیک با سبک زندگی روستاییان گیلانی فراهم می‌آورد.

مقبره میرزا‌کوچک‌خان جنگلی

مقبره میرزاکوچک‌خان جنگلی یادبودی از رهبر مبارز جنبش جنگل است که در نزدیکی شهر رشت قرار دارد. این مکان علاوه‌بر ارزش تاریخی، برای بسیاری از مردم گیلان مکانی معنوی و نمادین است. بازدیدکنندگان می‌توانند در کنار آرامگاه او با تاریخ مبارزه‌های آزادی‌خواهانه مردم شمال ایران آشنا شوند.

پارک جنگلی سراوان

پارک جنگلی سراوان با طبیعت بکر و درختان سرسبز و هوای مطبوعش یکی از جاذبه‌های طبیعی زیبای اطراف رشت است. این پارک فضایی ایدئال برای پیاده‌روی و پیک‌نیک و عکاسی در دل طبیعت فراهم می‌کند. امکاناتی مانند قایق‌سواری و تفریحات خانوادگی نیز در جنگل سراوان رشت وجود دارد.

تالاب عینک

تالاب عینک، بزرگ‌ترین تالاب شهری ایران، در جنوب رشت قرار دارد و زیستگاه گونه‌های متنوعی از پرندگان و گیاهان آبزی است. این تالاب چشم‌اندازی تماشایی دارد و برای علاقه‌مندان به پرنده‌نگری و طبیعت‌گردی بسیار جذاب است. پیاده‌روی در اطراف تالاب عینک رشت و عکاسی از مناظر طبیعی آن تجربه‌ای فراموش‌نشدنی خواهد بود.

برای دسترسی به این جاذبه‌ها، از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا تاکسی می‌توانید استفاده کنید. پیاده‌روی در خیابان‌های اطراف خانه ابریشمی نیز تجربه‌ای لذت‌بخش خواهد بود.

سخن آخر

خانه ابریشمی رشت نمادی از فرهنگ و هنر و معماری دوره قاجار است. بازدید از این خانه، فرصتی برای درک جزئیات ظریف گچ‌بری‌ها، سنگ‌کاری‌ها، آینه‌کاری‌ها و ظروف چینی ارزشمند فراهم می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه سلیقه و دقت معماران و هنرمندان آن دوره فضایی اصیل و منظم پدید آورده است. حیاط بزرگ و سرسبز و تالار آیینه و تالار چینی هرکدام بخشی از داستان تاریخی و هنری این خانه را روایت و حس حضور در محیطی تاریخی را به بازدیدکنندگان منتقل می‌کنند.

سوالات متداول