خانه محتشم شیراز
- ...
- ...
- تعداد کلمات
شاید فکر کنید تاریخ طولانی و پرآوازه شیراز فقط به سنگ‌های تخت‌جمشید و باغ‌های تاریخی‌اش خلاصه می‌شود. اما می‌توان رد پای تاریخ را در کوچه‌به‌کوچه این شهر پیدا کرد. خانه محتشم شیراز، یکی از ارزشمندترین و زیباترین نمادهای تاریخی این شهر است که در این مطلب بیشتر با آن آشنا می‌شوید.
خانه محتشم یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین خانه های تاریخی شیراز است که قدمت آن به دوران زندیه و قاجار برمی‌گردد. درست است که درباره داستان تاریخی این خانه ارزشمند و نام‌ونشان صاحب‌خانه آن چیز زیادی نمی‌دانیم، اما معماری و تزئینات خانه به قدر کافی روایت‌گر گذشته، هویت و فرهنگ ایرانی هستند. در این مطلب همراه یومگ باشید و با جزئیات این خانه بیشتر آشنا شوید.
در این مطلب از خانه محتشم می‌خوانید:
آدرس خانه محتشم شیراز
خانه محتشم شیراز در خیابان 22 بهمن (شاهپوری سابق)، روبه‌روی دیوان‌خانه وکیل و هتل پارسه شیراز قرار گرفته است. این خانه در بافت تاریخی و در نزدیکی بسیاری از جاهای دیدنی معروف شیراز قرار دارد. از جمله، بازار وکیل شیراز، ارگ کریم خان در شیراز و حمام وکیل شیراز.
دسترسی به خانه محتشم و آثار زندیه که در کنار آن هستند، با حمل‌ونقل عمومی بسیار راحت است. اگر در ایستگاه مترو وکیل که در پیاده‌راه زند واقع شده از مترو پیاده شوید، تقریبا با پنج دقیقه پیاده‌روی به این خانه تاریخی می‌رسید. مسیر و موقعیت خانه در نقشه نشان داده شده است.
درباره خانه تاریخی محتشم
خانه محشتم یکی از هزاران خانه تاریخی در شیراز است که به دلیل قدمت طولانی و شاخصه‌های معماری برجسته‌اش، یکی از ارزشمندترین بناهای تاریخی شیراز محسوب می‌شود. اگر تاریخ ساخت خانه را دنبال کنیم، به اواخر دوران زندیه و اوایل دوره قاجار می‌رسیم. از ساکنان و تاریخچه خانه، اسناد و روایت دقیقی در دست ما نیست. فقط می‌دانیم که خانه منسوب به فردی به نام محتشم‌السلطنه بوده است.
خانه محتشم در دوره پهلوی دوم، از طرف دفتر مخصوص فرح پهلوی خریداری و برای ثبت در آثار ملی، به وزارت فرهنگ‌وهنر واگذار شد. درنهایت این اثر تاریخی در دوم آبان سال 1356، با شماره 1557 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این خانه در طی سال‌های اخیر چندین‌بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و مدتی هم محل فعالیت معاونت اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري استان فارس بود. اما درحال‌حاضر برای واگذاری به بخش خصوصی به مزایده گذاشته شده است.
معماری خانه محتشم شیراز
اولین چیزی که باید درباره خانه محتشم شیراز بدانید، این است که این خانه از دو بخش تشکیل شده و هر بخش آن مربوط به یک دوره تاریخی است. قسمت غربی خانه از اواخر دوره زندیه بافی‌مانده و قسمت شرقی آن مربوط به دوره قاجار است. (محور تقارن خانه به‌صورت شرقی-غربی‌ست). حیاط خانه همانطور که از یک خانه سنتی ملوکانه انتظار می‌رود، به باغ کوچکی شباهت دارد که دو حوض سنگی با چند فواره، زیبایی آن را تکمیل می‌کنند. ابتدا به بخش اصلی و قدیمی‌تر خانه که در دوره زندیه بنا شده است و در بخش غربی قرار دارد، می‌پردازیم.
قسمت غربی | زندیه
ساختمان غربی دو طبقه دارد و سقف تالار اصلی آن به‌صورت شیروانی ساخته شده است. طبقه زیرین خانه به اندازه دو پله، بالاتر از حیاط قرار گرفته و یک اُرُسی* آینه‌کاری‌شده که به شاه‌نشین باز می‌شود، جلوه‌ی فوق‌العاده‌ای به این قسمت داده است.
بااین‌حال اولین چیزی که در نمای این بخش از خانه جلب توجه می‌کند، سنگ‌های حجاری‌شده ایوان هستند که نقش‌های برجسته‌ی بسیار جالبی از گل و حیوانات وحشی ازجمله شیر بر روی آن‌ها دیده می‌شود. علاوه‌بر این، دو ستون سنگی، گچ‌بری و سقف چوبی نقاشی‌شده را هم باید به زیبایی‌ها و تزئینات ایوان اضافه کرد. گره‌چینی‌های چوبی به‌کاررفته در پنجره‌های این قسمت از خانه، شباهت زیادی با پنجره‌های ارگ کریم خان دارد که این موضوع، مهر محکمی بر قدمت تاریخی خانه است.
*اُرُسی‌ها پنجره‌های رنگیِ مشبکی هستند که برخلاف پنجره‌های امروزی، به‌جای این‌که به داخل باز شوند، بالا می‌روند.
دو طرف شاه‌نشین به دو اتاقک پستومانند و دو راهرو برمی‌خوریم که انتهای راهروها به پلکان خانه می‌رسد. اتاق‌های سه‌دری خانه نیز در دو سمت راهروها قرار دارند. سه‌دری‌های طبقه دوم دقیقا بالای اتاق‌های پایین قرار گرفته‌اند. تزئینات اتاق‌های سه‌دری شامل گچ‌بری، سقف‌های چوبی نقاشی‌شده و کاشی‌کاری‌ها می‌شود.
قسمت شرقی | قاجاریه
در شرق خانه محتشم شیراز ساختمان دیگری وجود دارد که در دوره قاجار ساخته شده و مشرف به خیابان است. این ساختمان هم دوطبقه دارد، اما بسیار ساده ساخته شده و برخلاف بنای غربی تزئیناتی ندارد. راهروی ورودی در وسط ساختمان قرار گرفته و شش اتاق تودرتو قسمت شمالی آن را تشکیل می‌دهند. طبقه زیرین به زیرزمین اختصاص یافته که بیشتر جنبه انباری دارد.
پلان خانه محتشم در شیراز
برای این‌که تصویر دقیق‌تری از معماری خانه محتشم داشته باشید، پلان خانه را هم برای شما آورده‌ایم.
سخن پایانی
خانه‌های تاریخی زیادی در شیراز با واگذاری به بخش خصوصی، احیا شده‌اند و از سرنوشت سیاه فراموشی و نابودی نجات پیدا کرده‌اند. ازجمله خانه سعادت که با کاربری موزه خاتم فعالیت می‌کند، خانه فروغ‌الملک که اکنون موزه هنرهای تجسمی معاصر است و همچنین خانه پرهامی شیراز که به رستوران و اقامتگاهی بسیار دلنشین و نوستالژیک تبدیل شده است. خانه محتشم شیراز درحال‌حاضر از کاربری اداری خارج شده و در انتظار این است که با کاربری جدید به حیات خود ادامه دهد. امیدوارم هرچه لازم بود درباره این خانه بدانید، در این مطلب از یومگ پیدا کرده باشید. اگر هم نه، در قسمت دیدگاه 👇 منتظر شنیدن سوالات و نظرات شما هستیم.
