جشن میانه زمستان چه روزی است؟

جشن میانه زمستان یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایران باستان است که متاسفانه به فراموشی سپرده شده و برخلاف سایر جشن‌های باستانی، کسی از زمان برگزاری و آداب‌ورسوم آن اطلاعی ندارد.

به همین منظور در این برگ از مجله گردشگری یوتراوز و در راستای احیا آیین‌های آبا و اجدادی، هرآن چیزی که باید درباره جشن میانه زمستان بدانید را با شما درمیان می‌گذاریم. امیدواریم در پایان این مطلب اطلاعات خوبی درباره این جشن باستانی فراموش‌شده به دست بیاورید و عزیزانتان را هم از وجود چنین مراسماتی، باخبرکنید.

البته که هنوز هم در بعضی از مناطق ایران، جشن میانه را با کمی دخل و تصرف، برگزار می‌کنند که اگر دوست دارید از چندوچون آن مطلع شوید، می‌توانید با خرید ✈️بلیط هواپیما خود را به آنجا برسانید و از نزدیک شاهد برگزاری این جشن هزارساله باشید.

جشن میانه زمستان چه روزی است؟

ایرانیان باستان 15 بهمن را به جشن میانه زمستان درنظر می‌گرفتند چون اعتقاد داشتند با گذشت 45 روز از فصل زمستان، کمر غول سرما شکسته شده و در 45 روز باقیمانده تا بهار، دیگر خبری از برف و بوران گذشته نیست.

جشن میانه زمستان چیست؟

تنها حرفه و پیشه ایرانیان باستان کشاورزی و دامپروری بود به همین دلیل هم برای فصل‌های سال حرمت خاصی قائل بودند و به منظور آسایش و درآمد بیشتر، برای تک تک روزهای آن برنامه‌ریزی می‌کردند. با آمدن فصل زمستان، کشاورزی تا حد زیادی از رونق می‌افتاد و مردم برای رسیدن بهار و جان‌گرفتن دوباره زمین لحظه‌شماری می‌کردند. وقتی 45 روز از زمستان می‌گذشت، شادی و امید به خانه مردم بازمی‌گشت، چون معتقد بودند زمستان به نیمه رسیده و کم‌کم سرما جای خود را به هوای دلنشین بهار می‌دهد.

آداب جشن میانه زمستان

جشن‌های ایران باستان با رقص و پایکوبی گره خورده و مهم‌ترین هدف از برگزاری آن‌ها، شکر پرودگار و امید به روزهای پیش رو بوده است. جشن میانه زمستان هم از این قاعده مستثنا نبوده و در روز 15 بهمن ماه، پیر و جوان‌ و زن و مرد بسته به توانایی و بضاعت خود، در پهن‌کردن سفره‌ای رنگین تلاش می‌کردند و با تهیه غذا، دف‌نوازی، خواندن آواز و سرودهای مخصوص به نیمه رسیدن زمستان را جشن می‌گرفتند.

در پایان مراسم هم مردان ابزار و تجهیزات کشاورزی خود را از انبار بیرون می‌آوردند، آن‌ها را تمیز می‌کردند و به امید رسیدن روزهایی پر برکت در سال جدید، آماده کار می‌شدند. بعضی از افرادی هم که دستشان به دهانشان می‌رسید و وضعیت مالی بهتری داشتند، در این روز بخشی از درآمد خود را به نیازمندان می‌بخشیدند و با دادن هدیه، به افراد کم بضاعت کمک می‌کردند.

جشن گاهنبار

برای شناخت بیشتر تاریخ جشن نیمه زمستان، باید درباره مفهومی به نام گاهنبار صحبت کنیم. کلمه گاهنبار از گاه و انبار تشکیل شده و به شکل‌های دیگری مانند گاهبار یا گَهَنبار هم تلفظ می‌شود. گاهنبار در باورهای مزدیسنی به معنای شش «گاه» است؛ یعنی اهورامزدا جهان را در این 6 گاه آفریده و آب، زمین، گیاه، جانوران و انسان‌ها در این 6 گاه به وجود آمده‌اند.

چون عنوان مطلب درباره جشن میانه زمستان است، احتمالا انتظار دارید در گاهنبار نامی از این جشن آمده باشد یا روز 15 بهمن ماه یکی از این شش گاه درنظرگرفته شده باشد. متاسفانه باید بگوییم این طور نیست. به عقیده محققان، گاهنبار 8 گاه بوده‌ و به مرور زمان و البته دخالت موبدان ساسانی، تعداد آن‌ها به 6 گاه رسیده است. چرا که موبدان تلاش می‌کردند تا اعتقادات دینی و مذهبی خود را وارد جشن‌های باستانی کنند و با حذف دو گاهنبار، 6 گاه را به 6 روز آفرینش در دین، ربط بدهند. به همین دلیل هم در جشن گاهنبار از جشن نیمه زمستان و همچنین جشن پایان بهار، نام و نشانی دیده نمی‌شود.

در ادامه با جزئیات این 6 گاهنبار آشنا می‌شوید.

ترتیب گاهنبارها

✅ نخستین گاهنبار میدیوزریم (Maidh-yo-zarem) نام دارد که در تاریخ 15 اردیبهشت ماه برپا می‌شود. این گاهنبار در چهل و پنجمین روز سال است و در این روز «آسمان» آفریده شده است.

✅ دومین گاهنبار میدیوشیم (Maidh-yo-shema ) نام دارد که در تاریخ 15 تیرماه، صد و پنجمین روز سال و همزمان با آفرینش «آب»، برگزار می‌شود.

✅ سومین گاهنبار پیته شهیم (Paiti-shahem) نام دارد که در تاریخ 30 شهریور ماه یعنی صدوهشتادمین روز سال جشن گرفته می‌شود. زرتشتیان اعتقاد دارند در این روز «زمین» آفریده شده است.

✅ چهارمین گاهنبار ایاسرم (Aya-threm) نام دارد که در تاریخ 30 مهرماه یعنی دویست و دهمین روز سال و مصادف با روزی که «گیاه» آفریده شد، برگزار می‌شود.

✅ پنجمین گاهنبار میدیارم (Maidh-ya-rem) نام دارد که در تاریخ 20 دی ماه یعنی دویست و نودمین روز سال جشن گرفته می‌شود. خداوند در این روز «جانوران» را آفریده است.

✅ ششمین گاهنبار همسپتمدم (Hamas-path-maedem) نام دارد که در روز آخر سال کبیسه یعنی روز سیصد و شصت و پنجم برگزار می‌شود. در این روز خدا با آفرینش «انسان» جهان هستی را کامل کرده است.

جشن میانه زمستان در شهرهای مختلف ایران

با وجود به فراموشی سپرده‌شدن جشن میانه زمستان، باز هم مردمان نواحی مختلف ایران با کمی تغییر در نام و آداب آن، این جشن را زنده نگه داشته‌اند .از جمله این آیین‌ها می‌توانیم به:

🟠جشن «پیرشالیار یا شهریار» در منطقه اورامان کردستان

🔵جشن «میرما» در نواحی کوهستانی طبرستان (استان مازندران)

🟢شمال غربی کوهستان‌های هندوکش (ولایت‌های تخار، بغلان و سمنگان)

اشاره کنیم که همه آن‌ها در میانه زمستان برگزار می‌شوند و به عقیده محققین، همه آن‌ها شکل تغییر یافته‌ی همان جشن میانه زمستان هستند.

سخن پایانی

در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با یکی از جشن‌های کمترشناخته‌شده ایران باستان آشنا کنیم. جشن میانه زمستان در 10 بهمن هر سال و به شکرانه به نیمه رسیدن فصل سرما، برگزار می‌شده و آداب و آیین خاص خودش را داشته است. این جشن علی‌رغم فراموشی، هنوز هم در بعضی از مناطق ایران برگزار می‌شود.

پس اگر دلتان می‌خواهد شاهد نحوه برگزاری یکی از جشن‌های ایران باستان باشید، ما را از شرایط و زمان سفر خود باخبرکنید و خرید 🚉بلیط قطار و 🏡رزرو هتل را به تیم پشتیبانی ما بسپارید. برای ارتباط با این تیم، می‌توانید 24 ساعت شبانه‌روز و 7 روز هفته با شماره 📞1548 تماس بگیرید.

سوالات متداول

جشن میانه زمستان مصادف با چه روزی است؟

15 بهمن ماه

دلیل برگزاری جشن نیمه زمستان چیست؟

ایرانیان باستان معتقد بودند که در 15 بهمن ماه، زمستان به نیمه رسیده و کم‌کم هوا برای کشاورزی و دامپروری مساعد می‌شود.