حرم امام رضا؛ راهنمای جامع زائرین
- ...
- ...
- تعداد کلمات
حرم امام رضا با 26 رواق، 9 صحن، مساحتی بالغ بر یک‌میلیون‌مترمربع و گنجایش 700هزارنفر، یکی از بزرگ‌ترین زیارتگاه‌های جهان به‌شمار می‌رود.
حرم امام‌رضا، از معروف‌ترین جاهای دیدنی مشهد، سالانه حدود 20میلیون زائر را به این شهر می‌کشاند. این زیارتگاه مقدس، نه‌تنها از حیث مذهبی، بلکه از جنبه معماری و ارزش میراثی هم اهمیت ویژه‌ای برای شهر مشهد دارد.
مقاله پیش‌رو، درحکم یک راهنمای جامع و کامل، حرم امام‌رضا را از زوایای مختلف به شما می‌شناساند؛ نقشه حرم و صحن‌ها، معماری، کتابخانه، موزه، راه‌های دسترسی به حرم و معرفی امکانات مختلفش، بازدید از این بنای مقدس را برای شما دلچسب‌تر می‌کند.
آن‌چه در این مقاله درباره حرم امام رضا می‌خوانید:
- راه‌های دسترسی به حرم امام رضا
- نقشه حرم امام رضا
- بخش‌های زیارتی حرم امام رضا
- بخش‌های غیرزیارتی حرم امام رضا
- امکانات و خدمات حرم امام رضا
- زائرسرای حرم امام رضا
- هتل‌های نزدیک حرم امام رضا
- چه کسانی در حرم امام رضا دفن هستند؟
- معماری حرم امام رضا
- بهترین رستوران‌های اطراف حرم امام رضا
- بازارهای اطراف حرم امام رضا
- بیمارستان‌های اطراف حرم امام رضا
راه‌های دسترسی به حرم امام رضا
حرم، پنج ورودی اصلی دارد که بسته به مسیر انتخابی‌تان، از یکی از آن‌ها وارد می‌شوید. اگر با خودروی شخصی، راهیِ زیارت هستید، لوکیشن حرم امام رضا روی نقشه، در مسیریابی کمک‌تان می‌کند.
- باب طوسی: خیابان آیت‌الله شیرازی
- باب طبرسی: خیابان شیخ طبرسی
- باب حر عاملی: خیابان شهید نواب صفوی
- باب‌الرضا: خیابان امام رضا
- باب‌الجواد: خیابان شهیداندرزگو
چگونه با مترو به حرم امام رضا برویم؟
ایستگاه «بسیج» در خط 1 مترو و ایستگاه «شهدا» در خط 2، نزدیک‌ترین ایستگاه‌های مترو به حرم‌اند. بعد از پیاده شدن از قطار، ادامه راه را می‌توانید پیاده، با تاکسی‌های خطی یا اتوبوس‌های بی‌آرتی طی کنید.
چگونه با اتوبوس به حرم امام رضا برویم؟
11 خط اتوبوس، شما را از نقاط مختلف شهر به حرم امام رضا می‌رسانند؛ ٨٠٠، ٨٠١، ٨٠٢، ٨٣٠، ٨٣١، ١٢، ۵٠، ۶٢، ٨٢، ٨۶ و 210.
نقشه حرم امام رضا
بالاتر گفتیم که حرم امام رضا -شامل بخش‌های زیارتی و غیرزیارتی- مساحتی بیش از یک‌میلیون‌مترمربع دارد. برای راحتی زائرین در پیدا کردن مسیرهای داخلی حرم، امکاناتی درنظر گرفته شده‌است که در ادامه می‌بینید.
- نقشه حرم امام رضا: آستان قدس رضوی، نقشه‌ای جامع از فضای داخلی حرم تهیه کرده‌است که رواق‌ها، اماکن فرهنگی و شماره‌تلفن‌های ضروری را دراختیارتان قرار می‌دهد. برای دانلود در سایز اصلی و با کیفیت بالا، روی 👈 نقشه حرم امام رضا 👉 کلیک کنید.
- شماره تلفن راهنمای زائر: 05132225550
- کیوسک‌های راهنمای زائر: این کیوسک‌ها که در مسیرهای منتهی به حرم امام رضا و داخل صحن‌ها قرار دارند، با ارائه بروشور، نقشه و توضیحات شفاهی به شما در پیدا کردن مسیرتان کمک می‌کنند.
اگر دل‌تان می‌خواهد همین الان داخل صحن‌های مختلف حرم را تماشا کنید، روی لینک پخش زنده حرم امام رضا کلیک کنید.
بخش‌های زیارتی حرم امام رضا
فضای زیارتی حرم امام رضا، به دو بخش صحن و رواق تقسیم می‌شود که در ادامه، جزئیات بیشتری درباره‌شان می‌خوانید.
صحن‌های حرم امام رضا
صحن، همان حیاط حرم است که حوض، آبخوری و دیگر بخش‌های بیرونی را شامل می‌شود. 9 صحن حرم مطهر را در ادامه ببینید.
- صحن انقلاب یا صحن عتیق: شامل ایوان عباسی، نقاره‌خانه، ایوان طلای نادری، پنجره فولاد، سقاخانه نادری معروف به سقاخانه «اسمال‌طلا»
- صحن آزادی یا صحن نو: شامل ایوان طلای ناصری، ایوان ساعت، باب‌السلام (ایوان تلگراف‌خانه)، ایوان باب‌الحکمه
- صحن جمهوری: شامل ایوان طلا، سقاخانه، برج ساعت، پنجره فولاد مشرف به روضه منوره
- صحن جامع رضوی یا صحن پیامبر اعظم: بزرگ‌ترین صحن حرم و محل برگزاری نماز جماعت
- صحن قدس: شامل سقاخانه به‌شکل بیت‌المقدس
- صحن غدیر: دسترسی به مجتمع تجاری غدیر
- صحن هدایت: محل برگزاری مراسمی مثل افطاری
- صحن بعثت: با نام قدیمی صحن امام‌خمینی که بخشی از آن به رواق امام‌خمینی تبدیل شده‌است.
- صحن کوثر: بیشتر درحکم مسیر ارتباطی بین بخش‌های مختلف
رواق‌های حرم امام رضا
رواق، به فضاهای سرپوشیده‌ای گفته می‌شود که اطراف بقعه امام رضا ساخته شده‌اند. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، حرم رضوی، 26 رواق دارد. در ادامه، معروف‌ترین این رواق‌ها را به‌همراه کارکرد ویژه هرکدام معرفی می‌کنیم.
- رواق شیخ طوسی: محل برگزاری مراسم عقد بالای سر حضرت
- رواق دارالاجابه: واقع در زیرزمین حرم و نزدیک‌ترین محل به مقبره حضرت بعد از روضه منوره
- رواق امام‌خمینی: محل برگزاری نماز جمعه و سایر رویدادهای مذهبی و سیاسی
- رواق دارالحجه: تنها محلی که قبله و سمت زیارت حرم در آن با هم یکسان‌اند.
- رواق دارالولایه، شیخ‌بهایی، غدیر، دارالحجه، دارالمرحمه، شیخ‌طوسی، کوثر، دارالزهد، دارالعباده، دارالهدایه، دارالاجابه، شیخ حر عاملی: رواق‌های خانوادگی حرم
- رواق دارالکرامه: مخصوص خادمان
برای تماشای شکل‌وشمایل صحن‌ها و رواق‌های حرم مطهر در گذشته، روی لینک عکس‌های قدیمی حرم امام رضا کلیک کنید.
بخش‌های غیرزیارتی حرم امام رضا
حرم مطهر، در بخش‌های غیرزیارتی، کارکرد فرهنگی، مطالعاتی و خدماتی دارد. در ادامه راهنمای حرم امام رضا، با این بخش‌ها بیشتر آشنا می‌شوید.
موزه‌های حرم امام رضا
از معروف‌ترین جاهای دیدنی حرم امام رضا، شش موزه مهم آن است که در ادامه معرفی کرده‌ایم. اگر کنجکاوید بیشتر از گنجینه‌های حرم امام رضا بدانید، پیشنهاد می‌کنیم حتما مقاله «موزه آستان قدس» را بخوانید.
- موزه مرکزی: موزه‌ای چهارطبقه شامل گنجینه‌های تاریخ، تمبر، آبزیان، نجوم، اسکناس، سکه، ساعت، مدال، سلاح و ظروف
📌 واقع در صحن کوثر
- موزه فرش: شامل گنجینه‌ای از قالیچه‌هایی متعلق به دوران صفوی
📌 واقع در صحن کوثر
- موزه قرآن و نفایس: اولین موزه قرآنی جهان شامل آثار خطی
📌 واقع در صحن کوثر
- موزه مردم‌شناسی: گرمابه‌ای متعلق به دوران صفوی و تغییر کاربری داده‌شده به موزه
📌 واقع در صحن جامع رضوی
- موزه آثار محمود فرشچیان: تابلوهای اهدایی فرشچیان به حرم
📌 واقع در موزه قرآن و نفایس
- موزه آثار اهدایی رهبر انقلاب: شامل آثار هنری مثل نقاشی، تذهیب و...
📌 واقع در موزه قرآن و نفایس
دارالشفاء حرم امام رضا
کلینیک درمانی واقع در حرم امام رضا، به امکانات مختلفی مجهز است مثل؛ آزمایشگاه، داروخانه شبانه‌روزی، اورژانس، بخش اطفال، بخش ارتوپدی و... . دارالشفا، برای مراجعین مرد و زنان، پایگاه‌های مجهز دارد که در ادامه، مسیر دسترسی به آن‌ها را می‌بینید:
- پایگاه‌های زنان: رواق دارالحجه، گنبد خاتم‌خانی
- پایگاه‌های مردان: صحن گوهرشاد، صحن جمهوری، صحن جامع رضوی
مهمان‌سرای حرم امام رضا
مهمان‌سرای امام رضا، واقع در صحن غدیر، روزانه با حدود 7هزار پرس غذا در سه وعده از زائران حرم مطهر پذیرایی می‌کند. در مناسبت‌های مذهبی مثل ماه رمضان و دهه کرامت، مهمان‌سرا در صحن‌ها و رواق‌های حرم، پذیرای زائرین است و در ایام مشخصی از سال هم غذای نذری در سطح شهر پخش می‌کند.
اگر تمایل دارید یک وعده غذا در مهمان‌سرای حضرتی میل کنید، باید ازطریق نرم‌افزار «نسیم رضوان» ثبت‌نام کنید. روال فعلی ثبت‌نام به این صورت است که هر کد ملی، می‌تواند هر سه سال یک‌بار برای خود و اعضای خانواده‌اش، در مهمان‌سرا غذا رزرو کند و بعد از دریافت دعوت‌نامه، مهمان حضرت رضا شود.
لینک دانلود نرم‌افزار رضوان در بازار
کتابخانه حرم امام رضا
حرم امام رضا، دو کتابخانه دارد که میزبان دانش‌آموزان، دانشجویان، طلاب و پژوهشگران بسیاری است.
- کتابخانه مرکزی: دارای بیش از 4میلیون کتاب و 7میلیون مراجعه‌کننده
📌 واقع در رواق امام‌خمینی
- کتابخانه مسجد گوهرشاد: دارای کتاب‌های تخصصی در حوزه اهل‌بیت (مخصوص آقایان)
📌 واقع در صحن رضوی، روبه‌روی مسجد گوهرشاد
امکانات و خدمات حرم امام رضا
در بازسازی‌های مکرر حرم امام رضا، تلاش بر این بوده‌است که امکانات لازم برای خدمت‌رسانی بهتر به زائرین و مجاورین فراهم شود. گوشه‌ای از این خدمات رفاهی را در ادامه می‌بینید:
- چهار پارکینگ با ظرفیت بیش از 100هزار متر مربع: پارکینگ شماره 1 (بین خیابان شیرازی و امام رضا)، پارکینگ شماره 2 (بین خیابان امام رضا و نواب صفوی)، پارکینگ شماره 3 (بین خیابان نواب صفوی و طبرسی)، پارکینگ شماره 4 (بین خیابان طبرسی و شیرازی)
- فروشگاه و نمایشگاه کتاب و محصولات فرهنگی
- ارائه صندلی چرخ‌دار
- دستگاه‌های زائربرِ برقی: ورودی باب‌الجواد و باب‌الرضا
- رواق خردسال (محل نگه‌داری کودکان 5 تا 9سال): ضلع شمال شرقی صحن پیامبر اعظم، باب‌الکاظم
- دفتر امانات وسایل: ورودی باب‌الجواد، باب‌الرضا، نواب صفوی، طبرسی، طوسی، ورودی ضلع غربی صحن پیامبر اعظم
- دفتر امانات نقدی و وسایل ارزشمند: صحن آزادی، صحن جمهوری، صحن انقلاب، رواق دارالحجه، ورودی‌های طوسی، طبرسی، نواب صفوی، باب‌الرضا، باب‌الجواد
- دفتر امانت چادر: ورودی باب‌الرضای شرقی و غربی، باب‌الکاظم، با‌ب‌الهادی، باب‌الجواد، طوسی، طبرسی، نواب صفوی شمالی و جنوبی
- جایگاه شارژ تلفن همراه: رواق دارالحجه و رواق امام خمینی
- چایخانه: شمال شرقی صحن جامع رضوی کنار ورودی صحن کوثر، ورودی بست طبرسی باغ رضوان، شمال شرقی صحن امام حسن مجتبی و جنوب صحن غدیر
برای دسترسی آنلاین به یک‌سری خدمات حرم مثل دفتر نذورات، درخواست انجام مراسم عقد و... به سایت حرم امام رضا مراجعه کنید.
زائرسرای حرم امام رضا
زائرین حرم مطهر، تحت شرایطی می‌توانند از فرصت اقامت رایگان در شهر مشهد استفاده کنند که در ادامه چندوچون این میزبانی را توضیح می‌دهیم.
اسکان رایگان در حرم
زائرین غیرمشهدی حرم امام رضا، درطول سال، می‌توانند 5 شب (در یک نوبت، سه شب و در نوبت دیگر دو شب) مهمان زائرسرای حرم مطهر شوند. برای شرکت در طرح اسکان شبانه رایگان، ابتدا باید ثبت‌نام کنید. در ادامه، محل ثبت‌نام و اسکان زائرین را معرفی می‌کنیم. اما بهتر است با توجه به تغییرات احتمالی این طرح، پیش از سفر، با شماره 138 تماس بگیرید.
- زائرین آقا
محل ثبت‌نام: بست پایین خیابان، ورودی حر یک
محل استراحت: رواق دارالحجه و رواق دارالمرحمه
- زائرین خانم
محل ثبت‌نام: بست نواب صفوی، روبه‌روی باب‌السلام
محل استراحت: رواق حضرت زهرا، رواق حر عاملی، رواق شیخ طوسی و ضلع غربی رواق حضرت معصومه
زائرسرای رضوی
مجموعه‌ای است با حدود 8هکتار وسعت و ظرفیت 2هزار نفر که امکاناتی مثل نمازخانه، کافی‌شاپ، درمانگاه، رستوران، فضای بازی و... دراختیار زائرین قرار می‌دهد.
- آدرس: بولوار چمن، چمن ۹۹، میرزا کوچک‌خان ۱۳
- شماره تماس: 05132590530 و 05132590061
زائرشهر رضوی
مجموعه‌ای است با حدود 35هکتار وسعت و ظرفیت 4هزار نفر که امکاناتی مثل رستوران، ایستگاه دوچرخه، سرویس ایاب‌و‌ذهاب به حرم دارد.
- آدرس: شهرک طرق، خیابان ساعی، روبه‌روی کارخانه قند شیرین
- شماره تماس: 05133238103 و 05133238104
وب‌سایت رزرو زائرسرا و زائرشهر رضوی
هتل‌های نزدیک حرم امام رضا
برای اقامت در نزدیکی حرم امام رضا، دامنه انتخاب وسیعی دارید. تقریبا در تمام خیابان‌ها و کوچه‌های منتهی به حرم، هتل پیدا می‌شود. برای اطلاع کامل از همه هتل‌های نزدیک حرم امام رضا و رزرو اقامتگاه مدنظرتان می‌توانید روی لینک آبی کلیک کنید. فهرستی هم که در ادامه می‌آید، در انتخاب مناسب‌ترین هتل براساس معیارهای‌تان به شما کمک می‌کند.
هتل‌های نزدیک حرم امام رضا با قیمت مناسب
اسم هتل | تعداد ستاره | آدرس |
امینیان | ⭐⭐ | خیابان امام رضا، عنصری غربی 9 |
گل گندم شباهنگ | ⭐⭐ | خیابان امام رضا، امام رضای 64 |
دایان | ⭐⭐ | خیابان امام رضا، امام رضای 8 |
پارمیدا | ⭐⭐⭐ | خیابان امام رضا، امام رضای 24 |
هتل‌آپارتمان‌های نزدیک حرم امام رضا
اسم هتل | تعداد ستاره | آدرس |
شایگان | ⭐ | خیابان امام رضا، امام رضای 18 |
جمالی | ⭐ | خیابان امام رضا، امام رضای 8 |
زاگرس | ⭐ | طبرسی 27، نبش حاج‌تقی 8 |
پرهام | ⭐ | چهارراه دانش، انتهای دانش غربی |
نزدیک‌ترین هتل‌ها به حرم امام رضا
اسم هتل | تعداد ستاره | آدرس |
⭐⭐⭐⭐⭐ | خیابان نواب، انتهای شهید شوشتری 7 | |
قصرالضیافه | ⭐⭐⭐⭐⭐ | حرم مطهر، صحن هدایت |
قصر | ⭐⭐⭐⭐⭐ | خیابان امام رضا، بین امام رضای 14 و 16 |
مدینه‌الرضا | ⭐⭐⭐⭐⭐ | خیابان شیرازی، نبش شارستان رضوی |
خورشید هشتم کوثر | ⭐⭐⭐⭐⭐ | خیابان نواب، انتهای شهید شوشتری 7 |
چه کسانی در حرم امام رضا دفن هستند؟
در حرم امام رضا، گروهی فقیه و عارف و علامه، دفن‌اند که در ادامه اسامی آن‌ها و لوکیشن مقبره‌شان را می‌بینید. درکنار این مشاهیر، آوازخوان دوره‌گردی به‌نام «جیگی‌جیگی ننه‌خانم» هم در حرم مطهر آرمیده که به ارادتش به امام رضا (ع) معروف بوده‌است. جیگی‌جیگی که در سال‌های دهه 30 و 40، در خیابان‌های مشهد دف و دایره می‌زده و آواز می‌خوانده‌است، طی یک ماجرای عجیب، اشتباهی به‌جای یک تاجر ثروتمند در حرم دفن می‌شود.
- علامه طبرسی: شمال صحن انقلاب
- شیخ بهایی: ضلع شمالی صحن امام خمینی، رواق شیخ بهایی
- پیر پالان‌دوز: ضلع شرقی حرم
- شیخ حر عاملی: شمال شرقی صحن انقلاب
- شیخ نخودکی: ضلع شمالی صحن انقلاب
- علامه جعفری: رواق دارالزهد
- جیگی‌جیگی: ایوان عباسی
معماری حرم امام رضا
همه کسانی که شانس زیارت حرم امام رضا را داشته‌اند، درباره شکوه و زیبایی معماری این بنا اتفاق‌نظر دارند؛ ترکیبی از هنرنمایی‌های معمارانه شامل معرق، آینه‌کاری، طلاکاری، کاشی‌کاری، حجاری، گچ‌کاری، گچ‌بری روی آینه (آینه‌تصویر) و... که درطول سالیان تکامل پیدا کرده‌است. غیر از صحن‌ها و رواق‌ها که بالاتر با آن‌ها آشنا شدید، دو سازه اصلی در معماری حرم وجود دارد؛
- گنبد طلا: گنبد حرم امام رضا که در قرن ششم ساخته شده، سازه‌ای دو پوسته‌است شامل بخش درونی (قبه) و بخش بیرونی (قسمت طلاکاری‌شده). کتیبه‌های گنبد، داستان سفر پیاده شاه‌عباس از اصفهان به مشهد است که به خط ثلث نوشته شده‌اند.
- مناره‌ها: در حرم امام رضا، 12 مناره وجود دارد. به‌نظر می‌رسد دو مناره طلایی که یکی هم‌زمان با گنبد ساخته شده و دیگری متعلق به دوره نادرشاه افشار است، گنبد را درمیان گرفته‌اند اما درواقع فاصله زیادی بین آن دو وجود دارد.
بنای امروزی حرم، حاصل ساخت‌وسازها و مرمت‌هایی است که در دوره‌های تاریخی مختلف در اطراف بقعه امام رضا به‌عنوان هسته مرکزی حرم، انجام شده‌است. درواقع بررسی معماری حرم، مرور تاریخچه این بناست.
- رونق کاشی‌کاری‌های حرم: دوره خوارزمشاهی
- ساخت مسجد گوهرشاد و رواق‌های دارالسیاده و دارالحفاظه: دوره تیموری
- ساخت اولین ضریح و طلاکاری گنبد و گلدسته: دوره صفوی
- آینه‌کاری روضه منوره و ساخت صحن آزادی: دوره قاجار
- اضافه کردن ساختمان‌های دوروبر به حرم و ساخت موزه: دوره پهلوی
بهترین رستوران‌های اطراف حرم امام رضا
بعد از زیارت، اگر احساس گرسنگی کردید، اصلا لازم نیست راه دوری بروید. در نزدیکی حرم امام، چندین رستوران و فست‌فود باکیفیت پیدا می‌شود. مثل؛
- رستوران هتل الماس 2
📌 آدرس: بین امام رضای 4 و 6
- رستوران هتل درویشی
📌 آدرس: بین امام رضای 26 و 28
- رستوران قصر طلایی
📌 آدرس: بین امام رضای 36 و 38
- فست‌فود لیالی لبنان
📌 آدرس: چهارراه شهدا، نبش بهجت 3
بازارهای اطراف حرم امام رضا
برای خرید کردن در محدوده حرم، گزینه‌های زیادی دارید. بازارهای سنتی و مراکز خرید مدرن، سرتاسر خیابان‌های منتهی به حرم را قُرُق کرده‌اند.
- بازار غدیر
📌 آدرس: ابتدای خیابان شیرازی، ورودی صحن غدیر
📌 آدرس: جنوب شرقی میدان بیت‌المقدس (فلکه آب)
- بازار مرکزی
📌 آدرس: حدفاصل چهارراه شهدا و خیابان آیت‌الله بهجت
📌 آدرس: خیابان نواب صفوی یک
📌 آدرس: خیابان نواب صفوی، کنار هتل سروش
- بازار امین
📌 آدرس: پایین خیابان، خیابان نواب صفوی، نزدیک به زیرگذر حرم
بیمارستان‌های اطراف حرم امام رضا
اگر خدای‌نکرده حین زیارت احساس کسالت کردید، غیر از دارالشفای امام رضا، می‌توانید به بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های نزدیک حرم مراجعه کنید که از این‌قرارند:
- بیمارستان امام هادی
📌 آدرس: بولوار وحدت، وحدت 21
📞 شماره تلفن: 05133682673
- کلینیک شبانه‌روزی حکیم شرق
📌 آدرس: حدفاصل شهید نواب صفوی 10 و 12
📞 شماره تلفن: 05138514134
- درمانگاه امام صادق
📌 آدرس: میدان طبرسی، کوچه نوغان
📞 شماره تلفن: 05132233134
سخن آخر
مشهدِ امروزی، روستای کوچکی به‌نام «سناباد» در توس بوده‌است. «هارون‌الرشید»، برای سروسامان دادن به شورش‌های مردم خراسان در اعتراض به ظلم و بی‌عدالتی راهی این منطقه می‌شود و بر اثر بیماری، همان‌جا عمرش سرمی‌آید. با دفن خلیفه عباسی، این منطقه به «بقعه هارونیه» معروف می‌شود. بعدها وقتی در سال 203 ه.ق پیکر امام‌رضا درکنار هارونیه دفن می‌شود، توسْ «مشهدالرضا» -به‌معنی شهادت‌گاه- نام می‌گیرد.
در مقاله حاضر، همه اطلاعات لازم درباره حرم امام رضا دراختیار شما قرار گرفته‌است. اگر راهی مشهد مقدس هستید، شماره تماس 1548 در تمام ساعات شبانه‌روز آماده است که به سوالات شما درباره چندوچون سفرتان پاسخ بدهد.
سوالات متداول
حرم امام رضا چند در دارد؟
حرم امام رضا، پنج ورودی اصلی دارد؛ باب طوسی از سمت خیابان آیت‌الله شیرازی، باب طبرسی از سمت خیابان شیخ طبرسی، باب حر عاملی از سمت خیابان شهید نواب صفوی، باب‌الرضا از سمت خیابان امام رضا و باب‌الجواد از سمت خیابان شهیداندرزگو.
معمار حرم امام رضا کیست؟
معماری حرم امام رضا به شیخ بهایی منسوب است اما درواقع معماران بسیاری در ساخت بنای حرم نقش داشته‌اند.
روضه منوره چیست؟
محل دفن پیکر امام رضا به «روضه منوره» معروف است که در بخش مرکزی حرم قرار دارد و با ضریحی از طلا و نقره محافظت می‌شود.
روضه منوره چیست؟
محل دفن پیکر امام رضا به «روضه منوره» معروف است که در بخش مرکزی حرم قرار دارد و با ضریحی از طلا و نقره محافظت می‌شود.
