فرهنگ بومی ازبکستان

همانطور که حتماً می‌دانید یکی از نکات مهم برای سفر به کشورهای دیگر، آشنایی با آداب ‌و رسوم و فرهنگ مردمان آن سرزمین است. ازبکستان به جهت اینکه مکان‌های دیدنی زیادی اعم از مکان‌های تاریخی و طبیعی دارد، هرساله تعداد زیادی از گردشگران را به خود جذب می‌کند. این کشور همچنین در میان گردشگران ایرانی نیز بسیار محبوب است. ما در این مطلب قصد داریم فرهنگ بومی ازبکستان را از جوانب مختلف آن بررسی کنیم. بنابراین اگر قصد سفر به ازبکستان را دارید، ادامه مطلب را از دست ندهید و با یوتراوز همراه باشید.

آنچه در این مقاله خواهید خواند:

• جمعیت ازبکستان
• زبان بومی مردم ازبکستان
• دین و مذهب مردم ازبکستان
• آب و هوای ازبکستان
• اعتقادات مردم ازبکستان و بناهای تاریخی
• فرهنگ مردم ازبکستان
• موسیقی محلی ازبکستان
• هنر نقاشی مردم ازبکستان
• لباس محلی مردم ازبستکان
• غذاهای محلی ازبکستان
• سطح علمی و فرهنگی جامعه در ازبکستان

جمعیت ازبکستان

برای آشنایی با فرهنگ بومی ازبکستان خوب است که ابتدا با جمعیت این کشور آشنا شوید. جمعیت ازبکستان بالغ بر 35 میلیون نفر است و در میان کشورهای آسیای میانه بیشترین جمعیت را دارد. ازبکستان یکی از کشورهای جوان به شمار می‌رود و اکثر مردم این کشور در روستاهای آن ساکن هستند و کشاورزی و تولید محصولات زراعی و دامی از منابع اقتصادی آن‌ها به شمار می‌رود.

زبان بومی مردم ازبکستان

یکی دیگر از نکات مربوط به فرهنگ بومی هر کشوری زبان مردمان آن کشور است. زبان مردم ازبکستان ازبکی است و از دو گویش عمده که شامل گویش‌های شرق ازبکستان و گویش‌های شمال غربی و جنوبی است، تشکیل شده است. زبان رسمی مردم ازبکستان ازبکی و زبان دوم آن‌ها روسی است.

دین و مذهب مردم ازبکستان

دین و مذهب یکی دیگر از عوامل موثر بر فرهنگ بومی ازبکستان است. اکثر مردم ازبکستان مسلمان هستند و مذهب مسلمانان ازبکی، تسنن است و پیرو مکتب حنفی هستند.بررسی‌های تاریخی صورت‌گرفته، حاکی از آن است که مسلمانان در اواسط قرن اول هجری برای اولین‌بار، وارد این سرزمین شده‌اند. از اواسط قرن 10 تا اواخر قرن 16 دین اسلام در این منطقه مهم‌ترین دین شناخته شد. دو شهر بخارا و سمرقند که متعلق به کشور ازبکستان هستند، از قرن سوم هجری عنوان کانون‌های فرهنگی جهان اسلام را از آن خود کرده‌اند. اکنون شهر بخارا به بخارای شریف شهرت دارد، زیرا علمای اسلامی زیادی در این شهر سکونت داشته‌اند.

آب‌وهوای ازبکستان

آب‌وهوای ازبکستان مانند دیگر کشورهای آسیای مرکزی، گرم‌وخشک است. تابستان‌های این سرزمین بسیار گرم است و هوایی خشک دارد. زمستان‌های ازبکستان گاهی اوقات سرمای شدیدی را با خود به همراه می‌آورد. هوای ازبکستان در بهار و پاییز بسیار معتدل است و بهترین زمان سفر به ازبکستان در همین فصول از سال است.

اعتقادات مردم ازبکستان و بناهای تاریخی

بناهای تاریخی، مساجد و مدارس متعددی که در این کشور وجود دارد بیانگر فرهنگ بومی ازبکستان و از مفاخر ملی این کشور هستند. هنگامی که کمونیست‌ها بر این سرزمین حاکم شدند، رهبران آن‌ها تلاش کردند تا اعتقادات کمونیستی را در افکار مردم ازبک پرورش دهد، امّا مسلمانان ازبکی از اعتقادات خود دفاع کردند و اقدام به بازسازی بسیاری از مساجد اعم از مسجد جامع و مسجد طلا شیخ نمودند. با همین تفاسیر هم طبیعی است که اعیاد مذهبی رمضان و فطر را به رسمیت بشناسند.

فرهنگ مردم ازبکستان

یکی از اصیل‌ترین فرهنگ‌های شرق، فرهنگ بومی ازبکستان است که شامل موسیقی، رقص، نقاشی، غذاهای بومی، لباس و سوغاتی‌های ازبکستان است. یکی از ویژگی‌های بارز مردم ازبکستان که به فرهنگ بومی مردمان این سرزمین مرتبط است، مهمان‌نوازی آن‌ها است که از گذشته تاکنون همچنان ادامه دارد. به‌طوری که مردمان ازبکی از مهمانان خود دعوت می‌کنند تا به خانه‌هایشان رفته و سپس با مهربانی از آن‌ها پذیرایی می‌کنند.
ازبکی‌ها از نظر تعارف کردن به ایرانی‌ها شباهت زیادی دارند و تمام تلاش خود را می‌کنند تا مهمانان آن‌ها، لحظات خوشی را در کنارشان سپری کنند. ازبک‌ها هنگام دعوت مهمان به خانه خود، تدارکات ویژه‌ای برای او می‌بینند و غذاهای متنوعی را برای پذیرایی از میهمانان خود سر سفره می‌آورند.

موسیقی محلی ازبکستان

موسیقی ملی یکی از عوامل موثر بر فرهنگ بومی ازبکستان است که موضوعات مختلف را در بر می‌گیرد و ژانرهای متنوعی دارد. سازها، ترانه‌های فولکوریک که از داستان‌ها و افسانه‌های قومی الهام‌گرفته و همچنین آلات موسیقی محلی در این کشور، ارزش خاصی به هنر موسیقی در این کشور بخشیده است.

ترانه‌های ازبکی به دو دسته کلی، تقسیم می‌شوند:

موسیقی و تئاترهایی که در مراسم و جشن‌های مختلف، اجرا می‌شوند.
موسیقی‌هایی که هر زمانی، قابل اجرا هستند.

مردم ازبکستان علاقه زیادی به ترانه‌های مربوط به آداب‌ورسوم خود، کار، مراسمات مختلف و تئاتر دارند.مردم ازبکستان در بین جهانیان با آهنگ‌های خود معروف هستند. ترانه زندگی در این کشور که شامل یک یا دو قطعه متن منظوم است با آهنگ‌های کوتاه نواخته می‌شود. از ترانه‌های معروف ازبکستان می‌توان به لاپار و یال‌له اشاره کرد که شباهت زیادی به ترانه زندگی دارند. این ترانه‌ها معمولاً در استان خوارزم توسط یک خواننده محلی خوانده شده و دیگران او را به صورت دسته جمعی همراهی می‌کنند.یکی دیگر از نکات مربوط به فرهنگ بومی ازبکستان در رابطه با موسیقی این است که از اشعار شاعران شرق زمین به وفور استفاده می‌شود.

هنر نقاشی مردم ازبکستان

یکی دیگر از نکات مربوط به فرهنگ بومی ازبکستان هنر نقاشی مردمان این سرزمین است. هنر خطاطی و صحافی در شهر بخارا در قرون 17 و 18 پیشرفت چشمگیری داشته است. شهر سمرقند ازبکستان نیز از نظر نقاشی و مینیاتور پیشرفت زیادی داشته است.

لباس محلی

لباس محلی در فرهنگ بومی ازبکستان نقش مهمی داشته است. تا قرن 19 میلادی لباس مردم ازبک همان ویژگی لباس‌های قدیمی را که عریض، دراز، دارای برشی در کنار لباس و گشاد بوده را شامل می‌شده است. لازم به ذکر است که لباس مردان و زنان ازبکی در گذشته، تفاوت زیادی با یکدیگر نداشته است.
لباس‌های ملی ازبکی برای مردان، متشکل از یک خلعت بافته‌شده، کلاه توپی و چکمه بوده است. همچنین آن‌ها یک پیراهن با دوخت مستقیم به تن می‌کردند. خلعت مردانه دارای چاک‌هایی در اطراف آن بود تا برای رفت‌وآمد و نشستن بر روی زمین، راحت باشند. لازم به ذکر است که مردم ازبک برای مراسم مختلف خود از لباسی متفاوت از لباس‌های روزانه خود استفاده می‌کنند. لباس‌های مخصوص جشن‌های مردم ازبکستان تهیه‌شده از پارچه‌های مرغوب و با قیمت‌های نسبتاً بالا است که روی آن‌ها نقش‌های زیبایی گلدوزی شده است.
لباس‌های ملی ازبکی برای زنان شامل شلواری عریض و نازک و همچنین لباسی که با اطلس دوخته‌شده به همراه یک کلاه است. منظور از کلاه مخصوص بانوان، کلاه، روسری و عمامه است. لباس‌های کودکان هم همانند لباس بزرگسالان است امّا در اندازه‌های کوچک‌تری است.نکته قابل‌توجه در رابطه با فرهنگ بومی ازبکستان که مربوط به لباس مردمان این سرزمین است، شکل دوخت و نقش و نگارهای متنوع آن‌ها است که برای هر منطقه و قبیله‌ای متفاوت است.

غذاهای محلی ازبکستان

غذاهای محلی یکی دیگر از نکات مربوط به فرهنگ ملی ازبکستان است که تنوع بسیار زیادی دارد. طرز تهیه انواع مختلف غذاهای این سرزمین با یکدیگر متفاوت است و برخی از آن‌ها هنوز هم به همان شیوه هزار سال قبل خود، طبخ می‌شوند. مردم ازبکستان در مراسمات مختلف خود، غذاهای مخصوص به همان مراسم را تهیه می‌کنند.
یکی از معروف‌ترین غذاهای ازبکستان ازک‌پلو نام دارد و مردم ازبک علاقه خاصی به این غذا دارند. در واقع ازک‌پلو، پایه ثابت تمامی مجالس عروسی، شب‌نشینی‌ها و تولدها است. مواد اصلی این غذا شامل برنج، گوشت، هویج و پیاز است.
از دیگر خوراکی‌های معروف در میان ازبک‌ها می‌توان به شیشلیک و سمبوسه اشاره کرد. سمبوسه، پیراشکی ملی این سرزمین است که از خمیر لایه‌ای برای تهیه آن استفاده می‌شود.
نان در فرهنگ ملی ازبکستان یک خوراکی مقدس به شمار می‌رود. مردم این سرزمین معتقدند هنگامی‌که فردی عازم سفری دور و دراز است، باید یک تکه نان را گاز بزند و سپس بقیه آن را تا زمان برگشت وی نگاه می‌دارند. جالب است بدانید که هنوز هم مردم ازبکستان نان را داخل سبدی گذاشته و بر روی سر خود حمل می‌کنند و این کار را نشانه احترام به نان می‌دانند.
در ازبکستان دو نوع نان معروف وجود دارد که نام آن‌ها نان معمولی و نان جشنی است: نان معمولی را در آب مخلوط کرده و سپس آن را با سدنه می‌پوشانند. نان جشنی نیز از خمیر لایه‌ای و با افزودن چربی گوسفند به آن درست می‌شود.
یکی دیگر از خوراکی‌هایی که در میان مردمان ازبکستان حائز اهمیت است سوپ است. از محبوب‌ترین سوپ‌ها در ازبکستان، ماستاوه و شوروا نام دارد. اغلب سوپ‌ها در ازبکستان از ترکیب هویج، چغندر، پیاز و سبزی تهیه می‌شود.
حلوا یکی دیگر از لذیذترین خوراکی‌های ازبکستان است که تنوع بسیار زیادی در این سرزمین دارد. جالب است بدانید که حدود 50 نوع حلوا در ازبکستان تهیه می‌شود. آرد گندم، قند با گردو و یا سدنه از مواد اصلی تمامی حلواهای این سرزمین به شمار می‌رود.علاوه بر تمامی خوراکی‌ها و غذاهایی که تا اینجا ذکر نمودیم، نوشیدنی‌ها و میوه‌های خشک‌شده ازبکستان نیز بسیار طعم دلنشینی دارند.

سطح علمی و فرهنگی جامعه در ازبکستان

یکی دیگر از نکات مربوط به فرهنگ بومی ازبکستان به سطح علمی افراد جامعه وابسته است. امروزه مردم ازبکستان در رشته‌های ریاضی و فیزیک و ستاره‌شناسی پیشرفت چشمگیری داشته‌اند. تقریباً هیچ‌یک از افراد جامعه در ازبکستان بی‌سواد نیستند و این یک نکته مثبت برای پیشرفت همه ‌جانبه جامعه است. امّا متاسفانه تحصیلات در این کشور، یک سطحی است و از این نظر، لطمه بزرگی به سطح علمی دانشمندان این سرزمین وارد شده است.

سخن پایانی

این هم از فرهنگ بومی ازبکستان؛ در این مقاله سعی کردیم فرهنگ بومی مردمان کشور ازبکستان را از جوانب مختلف بررسی کنیم. اکنون می‌توانید با آگاهی کامل نسبت به این موضوع به ازبکستان سفر کنید. از اینکه وقت ارزشمندتان را برای مطالعه این مقاله صرف کردید، بی‌نهایت سپاسگزاریم. شما می‌توانید سوالات و یا تجربیات خود را از سفر به ازبکستان، در بخش نظرات با ما و سایر خوانندگان مجله یوتراوز به اشتراک بگذارید.