موزه پارس (باغ نظر) شیراز

موزه پارسِ شیراز اولین موزه‌ای بود که در شهرستان‌های ایران آغاز به کار کرد. این موزه در قلبِ جایی دایر شده است که روزگاری باغ نظر شیراز بود. باغ نظر و عمارت کلاه‌فرنگی آن به دستور کریم‌ خان زند که خود را وکیل‌الرعایا می‌خواند، ساخته شد تا محلی برای برگزاری مهمانی‌ها و مراسم‌ها باشد. بعد از مرگ کریم‌خان، طبق وصیتش، او را در عمارت باشکوه باغ به‌خاک سپردند، اما کینه آقامحمدخان اجازه نداد که پیکر او در این‌جا آرام بگیرد. 

جاهای دیدنی شیراز بی‌شمارند؛ اما اگر می‌خواهید از موزه‌ای با قرآن‌های نگاشته‌شده به دست ائمه و نقاشی‌های خیره‌کننده دیدن کنید، هم‌زمان در عمارت و باغی شاهانه گردش کنید و سری به آرامگاه وکیل‌الرعایا بزنید، باغ نظر و موزه پارس را از دست ندهید!

فهرست مطالبی که در این مقاله می‌خوانید:

• موزه پارس شیراز (باغ نظر) کجاست؟
• راهنمای بازدید از باغ نظر و موزه آن
• داستان تاریخی باغ نظر شیراز
• گردشی کوتاه در باغ نظر شیراز
• عمارت کلاه‌فرنگی باغ نظر شیراز
• موزه پارس شیراز و آثار دیدنی آن
• آرامگاه کریم خان زند در موزه پارس

موزه پارس شیراز (باغ نظر) کجاست؟

موزه پارس شیراز واقع در عمارت کلاه‌فرنگیِ باغ نظر، در چند قدمی جاهای دیدنی معروفی قرار گرفته که همگی یادگار ارزشمندی از دوران زند هستند. دسترسی به این مجموعه تماشایی بسیار راحت است. می‌توانید با استفاده از مترو یا اتوبوس‌های شهری خودتان را به این محدوده برسانید و در زمان کوتاهی، به دوران پادشاهی کریم‌ خان زند در سه قرن پیش سفر کنید!

• آدرس اول: شیراز، میدان شهدا (شهرداری)، پیاده‌راه کریم‌ خان زند، چند قدمی ارگ کریم خان زند
• آدرس دوم: شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، خیابان طالقانی، سمت چپ پیاده‌راه کریم‌ خان زند
• شماره تلفن موزه پارس: 07132224151

نحوه دسترسی با خودرو شخصی

محدوده بلوار کریم خان و خیابان‌های اطرافش، به دلیل توریستی‌بودن، از پر رفت‌وآمدترین خیابان‌های شیراز هستند. پس اگر با خودرو سفر می‌کنید، انتظار ترافیک و ازدحام را در این نقطه داشته باشید. برای گشت‌وگذار راحت در این قسمت از شهر، می‌توانید از سمت خیابان لطفعلی خان زند وارد خیابان طالقانی شوید و این خیابان را ادامه دهید تا پارکینگ وکیل را در کنار آب‌انبار وکیل شیراز پیدا کنید. بعد از پارک خودرو، مسیر را تا پیاده‌راه کریم خان برگردید و به سمت راست بپیچید. موزه پارس در چند قدمی‌تان، در سمت چپ پیاده‌رو جای گرفته است و کمی جلوتر از آن، ارگ کریم خان خودنمایی می‌کند.

نحوه دسترسی با مترو

خبر خوب این‌که ایستگاه مترو وکیل در فاصله 3 دقیقه‌ای از موزه پارس شیراز قرار گرفته و دسترسی به آن را بسیار ساده کرده است. کافی‌ست به وسیله خط 1 خود را به این ایستگاه برسانید و پیاده‌راه کریم‌ خان را به سمت میدان شهدا ادامه دهید تا به عمارت هشت‌گوشه موزه پارس برسید.

نحوه دسترسی با اتوبوس

از آن‌جایی که مترو شیراز در حال توسعه است و دسترسی به آن از نقاط کمی در شهر ممکن است، اتوبوس گزینه بهتری برای آن‌هایی که از مرکز شهر فاصله دارند به‌نظر می‌رسد. نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس به باغ نظر، ایستگاه میدان شهدا (شهرداری) است که می‌توانید با استفاده از خطوط 1، 2 و 78 به این ایستگاه برسید. برای اطلاعات بیشتر به سایت خط واحد شیراز مراجعه کنید. ارگ کریم خان از این ایستگاه به خوبی پیداست. پایین‌تر که بروید موزه پارس را هم در سمت راست خود می‌بینید.

راهنمای بازدید از باغ نظر و موزه آن

ساعت بازدید

همه‌روزه (به‌جز روزهای عزاداری عمومی)

• نیمه اول سال از 8:30 صبح تا 7:30 عصر
• نیمه دوم سال از 8 صبح تا 6 عصر

هزینه بلیط ورودی

• هزینه بلیط گردشگر ایرانی: 4 هزار تومان
• هزینه بلیط گردشگر خارجی: 40 هزار تومان

جاهای دیدنی نزدیک

• ارگ کریم خان زند در شیراز
• آب‌انبار وکیل شیراز
• حمام وکیل شیراز
• بازار وکیل شیراز
• مدرسه خان شیراز
• مسجد وکیل شیراز
• سرای مشیر شیراز

داستان تاریخی باغ نظر شیراز

جایی که امروز آن را به عنوان موزه پارس شیراز می‌شناسیم، روزگاری باغ نظرکرده بنیان‌گذار دودمان زندیه بود. کریم خان زند، که خود را وکیل‌الرعایا می‌خواند، این باغ و عمارت کلاه‌فرنگی آن را بنا کرد تا محلی برای پذیرایی از مهمانان، سفیران و برگزاری مراسمات رسمی و میهمانی‌ها باشد.

باغ نظر در طول تاریخ با نام‌های زیادی شناخته شده است؛ از جمله باغ شاهزاده، عمارت چهارفصل، عمارت حکومتی و باغ‌موزه. عمارت کلاه‌فرنگی باغ نظر نیز بسیار معروف است و عده‌ای این باغ را با عمارت هشت‌ضلعی باشکوهش می‌شناسند. برای خواندن تاریخچه عمارت کلاه‌فرنگی شیراز و باغ نظر خطوط بعد را دنبال کنید.

باغ نظر در دوران زندیان

اگر به دل تاریخِ باغ نظر سفر کنیم، ریشه‌هایش را در دوره صفویه پیدا می‌کنیم. برخی از تاریخ‌دانان معتقدند که این قسمت از شهر قبل از به سلطنت رسیدن کریم خان زند، (در زمان حکومت صفویان)، باغی حکومتی بود. کریم خان زند باغ جدید و عمارتش را بر ویرانه‌های پیشین بنا کرد و اینگونه بود که باغ نظر متولد شد. نقل شده است که:

طرح آن را مرحوم وکیل ریخته، یک کلاه‌فرنگی چهارفصل ساخته و در چهارسمت آن چهار حوض بزرگ قرار داده است. «فرصت حسینی شیرازی»

با نگاهی به نقشه‌های به‌جامانده از آن دوران، متوجه طرح مربع‌شکل و عمارت کلاه‌فرنگی در وسط باغ می‌شویم. این الگوی به‌کار رفته در معماری باغ نظر، به الگوی باغ‌سازی ایرانی مشهور است و می‌توان نمونه‌هایش را در بسیاری از باغ‌های تاریخی شهر مثل باغ ارم شیراز مشاهده کرد.

شواهد نشان می‌دهد که این باغ در اوایل دوره زندیه علاوه‌بر کارکرد تشریفاتی، محل سکونت کریم‌ خان نیز بوده است. چراکه هنوز ارگ کریم خان را نساخته بودند. با ساخته‌شدن ارگ، ساختمان‌های مسکونی تخریب شدند و باغ نظر همان‌طور که اشاره شد فقط به مراسمات تشریفاتی اختصاص داده شد. در این زمان دو عمارت سردر به باغ اضافه شدند. عمارت درگاه شمالی متشکل از تالار و ایوانی با پایه‌های سنگی بود و عمارت درگاه جنوبی را هم به همین شکل ساخته بودند.

با مرگ کریم‌خان زند، همان‌طور که وصیت کرده بود، پیکرش در عمارت کلاه‌فرنگی باغ نظر به خاک سپرده شد. ماجرای آرامگاه کریم خان زند را می‌توانید در انتهای مقاله بخوانید.

باغ نظر در دوران قاجار

بعد از این‌که حکومت زندیه برکنار شد، تحولات زیادی در باغ نظر به‌وجود آمد اما کارکرد حکومتی-تشریفاتی باغ حفظ شد. حسینعلی میرزا فرمانفرما (فرزند فتحعلی‌شاه)، عمارت‌های جدیدی در باغ احداث کرد که در زمان پهلوی اول تخریب شدند. آثار به‌جامانده از این عمارت‌ها را می‌توانید در محوطه باغ نظر تماشا کنید.

این دو بنا به عمارت آینه و عمارت خورشید معروف بودند. عمارت آینه (عمارت کاخ یا عمارت همایون) در ظلع شمال غربی باغ قرار داشت و متشکل از سه بنای به‌هم‌پیوسته بود که در وسط آن یک ایوان تماما آینه‌کاری‌شده ساخته بودند. عمارت خورشید نیز دو ایوان بیرون‌زده در دو طرف فضای مرکزی داشت و در ظلع شمال شرقی قرار گرفته بود. بالاخانه‌ی عمارتِ سردر شمالی نیز در این دوران تبدیل به‌ خیاط‌خانه حکومتی شد.

باغ نظر در دوران پهلوی و بعد از آن

بخش بزرگی از باغ نظر در دوره پهلوی اول (در زمان زمام‌داری دولتشاهی) به‌منظور خیابان‌کشی و توسعه شهر تخریب شد. این بخش‌ها شامل عمارت‌ آینه، عمارت خورشید، عمارت سردر شمالی، حوض شمالی و بخش‌های جنوب‌شرقی باغ بودند. فضاهای جدید به ایجاد ساختمان‌های آموزشی‌فرهنگی و حکومتی اختصاص داده شدند. ساختمان شهرداری، دادگستری، دبیرستان و هنرستان نمازی، دبیرستان ناظمیه، دبستان زند، اداره آموزش‌وپروش، اداره دارایی و کتابخانه ملی، ساختمان‌هایی بودند که در این دوره به شهر اضافه شدند.

عمارت کلاه‌فرنگی باغ نظر در سال 1315 شمسی، به همت انجمن آثار ملی ایران به موزه پارس شیراز تغییر کاربری داد و فعالیت خود را به‌عنوان اولین موزه شهرستان‌های کشور آغاز کرد.

گردشی کوتاه در باغ نظر شیراز

باهم خواندیم که بخش زیادی از باغ نظر در دوره پهلوی اول به‌منظور شهرسازی تخریب شد. آنچه امروز از این باغ باشکوه برای ما باقی‌مانده، مساحت کوچکی از باغ، عمارت کلاه‌فرنگی و سه حوضی است که در اطرف عمارت قرار دارند. حوض شمالی یکی دیگر از اجزای باغ بود که در جریان خیابان‌کشی از میان رفته است. این تغییرات باعث بهم‌خوردن ساختار قرینه باغ شدند و به همین دلیل امروز عمارت کلاه‌فرنگی را در نزدیکی ورودی باغ می‌بینیم و نمای آن از خیابان زند پیداست.

بعد از تهیه بلیط ورودی، می‌توانید وارد باغ نظر شوید و از موزه پارس شیراز که در این باغ واقع شده دیدن کنید. در همان ابتدای ورود، چشمتان به زیبایی‌های عمارت باشکوه کریم خان خیره می‌شود. اما اگر کمی چشم بچرخانید، متوجه درختان سربه‌فلک‌کشیده باغ و محوطه دیدنی‌اش می‌شوید. جالب است بدانید که بسیاری از این درختان توسط سازمان حفاظت از آثار باستانی به ثبت رسیده‌اند و پلاکاردهایی که با عنوان "درختان کهن" بر روی آن‌ها نصب شده، صرفا جنبه اطلاع‌رسانی ندارد.

در محوطه باغ با کوزه‌های زیادی در ابعاد مختلف روبه‌رو می‌شوید که فضای بسیار دیدنی و منحصربه‌فردی ایجاد کرده‌اند. علاوه‌بر این‌، آثار به‌جامانده از دو کاخ قاجاری که از آن‌ها صحبت کردیم و چند اثر تاریخی دیگر نیز در محوطه باغ به نمایش گذاشته شده‌اند. شیء دیگری که ممکن است نظرتان را به خودش جلب کند، سنگابی بزرگ مزین به گل‌های حجاری‌شده است. این سنگاب از گذشته برای آشامیدن آب و وضوگرفتن افراد تعبیه شده بود.

عمارت کلاه‌فرنگی باغ نظر شیراز

اگر دوست دارید به تماشای یکی از زیباترین عمارت‌های کلاه‌فرنگی ایران بنشینید، بازدید از عمارت کلاه‌فرنگی باغ نظر ناامیدتان نمی‌کند. این بنا به دستور کریم‌خان و با هدف این‌که محلی برای پذیرایی از مهمانان و برگزاری مراسمات اشرافی باشد، ساخته شد. عمارت کلاه‌فرنگی حتی در زمان سکونت کریم خان در این باغ، کاربرد تشریفاتی داشت و ساختمان‌ها مسکونی شاه از این عمارت جدا بودند.

*عمارت کلاه‌فرنگی: کلاه‌فرنگی‌ها نوعی کوشک یا عمارت تزئینی شاهانه بودند که معماری آن‌ها تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی بود.

این عمارت باشکوه، پس از مرگ کریم خان تبدیل به آرامگاه ابدی او شد و در دوران پهلوی به موزه‌ای که امروز آن را به نام موزه پارس شیراز می‌شناسیم، تغییر کاربری داد.

نمای بیرونی عمارت

باغ نظر در طی دوران دستخوش تغییرات بسیار زیادی شد اما عمارت کلاه‌فرنگی آن به شکل اولیه حفظ شده است. این بنا به شکل هشت‌ضلغی نامنتظمی‌ست که سطح آن 1 و نیم متر از زمین فاصله دارد. چهار در و چهار ارسی، اضلاع این هشت‌ضلعی را تشکیل می دهند. ارسی‌ها در اضلاع بزرگ‌تر (به طول 10 متر) و درهای عمارت در ضلع‌های کوچک‌تر (به طول 5 متر) قرار گرفته‌اند. ارتفاع عمارت نیز به 12 متر می‌رسد. 

نمای بیرونی عمارت آجری‌ست و بخش بزرگی از آن آراسته به کاشی‌های هفت‌رنگ و نقوش گل و مرغ است. بخشی از این کاشی‌ها در دو ضلع از ساختمان (به‌صورت قرینه) شکارگاهی را به تصویر کشیده‌اند و دو ضلع دیگر داستان بر تخت نشستن حضرت سلیمان را بازگو می‌کنند.

فضای داخلی عمارت

نمای بیرونی عمارت کلاه‌فرنگی بسیار زیباست اما به عقیده من آن‌چه واقعا نفس‌گیر است، فضای داخلی آن است. عمارت از یک تالار مرکزی، یک حوض بزرگ، سقف گنبدی‌شکل، چهار شاه‌نشین و چهار گوشواره در حد فاصل این شاه‌نشین‌ها، تشکیل شده است. برای پوشاندن کف عمارت از سنگ‌فرش استفاده شده و طاق‌ها و میان‌طاق‌های عمارت، گچ‌کاری و با تصاویر گل و مرغ به زیبایی هرچه‌تمام‌تر تزئین شده‌اند. حوض عمارت یکی از زیباترین جلوه‌های آن است که در وسط تالار مرکزی قرار گرفته و الگوی هندسی بنا را تکرار می‌کند. حوض و آب‌نمای آن از جنس سنگ مرمر هستند که به‌صورت یک‌پارچه تراشیده شده‌اند.

در حدفاصل شاه‌نشین‌ها به اتاق‌های زاویه (گوشواره) برمی‌خوریم. تزئینات زیبایی در این اتاق‌ها بکاررفته و هر یک دارای بخاری دیواری هستند. اما به‌نظر می‌رسد اتاق ساخته‌شده در ضلع شمال‌شرقی، از اهمیت بیشتری برخوردار بوده، چراکه تزئینات مفصل‌تری دارد. این اتاق با مقرنس‌ها و نقوش‌ منحصربه‌فردش، سنگ ازاره‌ای از جنس مرمر دارد و با نقاشی‌های ظریف رنگ‌روغن تزئین شده است.

صدمات و مرمت‌های صورت‌گرفته

نقاشی‌های خیره‌کننده‌ی عمارت، به علت صدماتی که به دستور آقامحمدخان قاجار به آن‌ها وارد شده بود، توسط استاد محمدباقر جهانمیری با رنگ‌های گیاهی مرمت و بازسازی شده‌اند. سقف شاه‌نشین شمالی یکی دیگر از بخش‌هایی بود که مورد مرمت قرار گرفت. این سقف در سال‌های 1345 و 1364 لایه‌برداری شد تا نقاشی‌های آن نمایان شود.

ویژگی‌های معماری بنا

سنگ‌های ازاره یک‌تکه، از مهم‌ترین ویژگی‌های به‌کار رفته در معماری این عمارت اصیل ایرانی هستند. اگر در ازاره‌های بنا دقیق شوید، متوجه می‌شوید که این سنگ‌ها کاملا یک‌پارچه و بدون هیچ برشی در کنج‌ها نصب‌ شده‌اند. به‌این‌منظور ابتدا سنگ‌ها را در جای خود قرار داده‌اند و سپس آن‌ها را حجاری کرده‌اند.

نقش‌های آجری، کاشی‌کاری و نگارگری‌های صورت‌گرفته در این عمارت هم در نوع خود بی‌نظیرند. گچ‌بری‌های بنا شامل مقرنس و قطاربندی‌های ساده می‌شود که تزئینات لایه‌چینی و کلاه‌کاری دارند.

موزه پارس شیراز و آثار دیدنی آن

عمارت کلاه‌فرنگی شیراز، در سال 1315 هجری‌شمسی به موزه پارس شیراز تغییر کاربری داد و فعالیت خود را به‌عنوان اولین موزه شهرستان‌های کشور آغاز کرد. این کار، با کوشش و تلاش علی‌اصغر حکمت (وزیر معرف در دوره پهلوی اول)، علی سامی (باستان‌شناس) و فریدون توللی (باستان‌شناس) و به همت انجمن آثار ملی ایران انجام شد.

موزه پارس یکی از دیدنی‌ترین و قدیمی‌ترین موزه‌های ایران است و اشیا بسیار جالبی از دوره‌های مختلف در آن گردآوری شده است. این اشیا به‌طور کلی به دو دسته اشیا باستانی و پیش از اسلام و اشیا اسلامی تقسیم‌بندی می‌شوند. درعین‌حال، مهم‌ترین بخش این موزه، آرامگاه کریم‌ خان زند است که در شاه‌نشین شرقی به‌خاک سپرده شده. خطوط پیش‌رو، گردشی رایگان برای عاشقان تاریخ و موزه‌گردی است.

• آثار تاریخی در محوطه باغ نظر
• نقاشی‌های موزه پارس شیراز
• آثار باستانی موزه پارس
• آثار دوران اسلامی
• قرآن‌ها و آثار مکتوب تاریخی
• سایر آثار تاریخی

آثار تاریخی در محوطه باغ نظر

دیدنی‌های باغ نظر فقط به مناظر طبیعیِ چشم‌نوازش محدود نمی‌شود. 3 اثر تاریخی ارزشمند نیز در باغ به چشم می‌خورند که دو اثر مربوط به کاخ خورشید و اثر سوم مربوط به سدی تاریخی‌ در نزدیکی شیراز است. کاخ خورشید را حسینعلی میرزا فرمانفرما (والی فارس در دوره قاجار) در باغ نظر احداث کرده بود که در دوره پهلوی اول به‌طورکامل تخریب شد. می‌توانید ماجرای ساخت و تخریب این کاخ‌ را در بخش داستان تاریخی باغ نظر بخوانید.

یکی از آثار به‌جامانده از کاخ خورشید، ازاره‌ای‌ست با نقش دو شیر که تاجی را بر دست گرفته‌اند. دومین اثر سنگ‌نگاره‌ای عظیم است که نقش پهلوانان حاضر در نبرد با امپراطوری عثمانی، در آن به تصویر کشیده شده است. در این سنگ‌نگاره، نقش پهلوان موسی خمیس گرزدین‌وند (پهلوان اول ایران در دوره زندیه تا اواسط قاجار) و سردار سپاه ایران در جنگ عثمانی، مشاهده می‌شود.

علاوه بر این دو سنگ‌نگاره، یک ستون سیاه‌رنگ هم در باغ دیده می‌شود که به سنگ‌نبشته تاریخ رامگرد (رامجرد) معروف است. این ستون بقایای سدی‌ست که رامگرد یا رامجرد نام داشته و یکی از بزرگ‌ترین سدهای دره دودزن بوده است. سطح این ستون به سه بخش تقسیم شده و در هر بخش آن کتیبه‌ای حک شده است. مطابق آن‌چه از کتیبه قجری می‌دانیم، اصل بنای این سد مربوط به دوره هخامنشیان بوده و نوع سنگ ستون هم این ادعا را تقویت می‌کند. چراکه این نوع سنگ در دره دودزن وجود ندارد و مشابه سنگ‌های یافت‌شده در تخت جمشید شیراز است.

نقاشی‌های موزه پارس شیراز

بر روی دیوارهای عمارت کلاه‌فرنگی نقاشی‌های خیره‌کننده‌ای دیده می‌شود که توسط برجسته‌ترین نقاشان زندیه مانند آقا صادق نقاش، کشیده شده‌اند. حکایت جنگ نادرشاه افشار و محدشاه هندی، داستان شیخ صنعان و دختر ترسا، داستان یوسف و زلیخا از موضوعات این نقاشی‌ها هستند.

تابلوهای نقاشی موجود در موزه پارس شیراز:

• کریم‌ خان زند در حال کشیدن قلیان در کنار درباریان اثر جعفر
• پرتره کریم خان زند اثر صدرالدین شیرازی (نقاش معاصر)
• نقاشی‌های آب‌رنگ اثر لطفعلی صورتگر
• تابلو حافظ و شاخه‌نبات اثر میرمصور (از شاگردان کمال‌الملک)

آثار باستانی موزه پارس

اگر عاشق تاریخ ایران باستان هستید، از این موزه ناامید برنمی‌گردید. برخی از اشیا جالب باستانی در این موزه:

• خمره‌ی سفالی متعلق به هزاره سوم قبل از میلاد (کشف‌شده در جلیان فسا)
• کوزه قرمز لوله منقاری متعلق به هزاره دوم قبل از میلاد (کشف‌شده در رودبار)
• سردیس ساسانی متعلق به دوران ساسانیان (کشف‌شده در حاجی‌آباد داراب فارس)
• ظروف و اشیا مفرغی متعلق به هزاره اول قبل از میلاد (کشف‌شده در لرستان)

آثار دوران اسلامی

یکی دیگر از جاذبه‌های موزه پارس شیراز، آثار و اشیا به‌جامانده از دوره اسلامی و بعد از آن است. بعضی از این اشیا عبارتند از:

• کاسه‌ سفالی لعاب‌دار متعلق به قرن هفتم هجری
• تنگ و کاسه سفالی لعابدار لاجوردی متعلق به قرن ششم و هفتم هجری
• کاشی هشت‌گوشه متعلق به قرن هشتم
• کوبه در متعلق به مسجد عتیق شیراز

قرآن‌ها و آثار مکتوب تاریخی

باارزش‌ترین آثار این موزه، قرآن‌های تاریخی آن هستند. قرآن‌هایی که ادعا می‌شوند به دست امام علی (ع)، امام حسن (ع)، امام صادق (ع) و صحابه پیامبر اکرم (ص) نوشته شده‌اند. این کتب مقدس پیش از این در مسجد عتیق نگهداری می‌شدند. قرآن دیگری در موزه دیده می‌شود که منسوب به خلیفه سوم، عثمان است و چند قطره از خون او در هنگام به‌قتل‌رسیدن بر روی آن ریخته شده است.

30 جلد قرآن بسیار نفیس در این موزه نگهداری می‌شود که به خط ثلث طلاریزی و با دست توانای یحیی الجمالی الصوفی نگاشته شده‌اند. این قرآن‌ها با سفارش ملکه تاش خاتون (مادر شاه شیخ ابو اسحاق اینجو، حاکم فارس در قرن هشتم) تهیه و به حرم شاهچراغ اهدا شده بودند.

اما معروف‌ترین قرآن موزه پارس شیراز قرآنی‌ست که به «قرآن هفده‌من» مشهور است. مردم عادی باور داشتند که هر ورق این قرآن هفده من وزن دارد و وزن کل قرآن هم به‌طور معجزه‌آمیزی هفده‌من است. قرآن هفده‌من، قرآنی بزرگ و بسیار سنگین است که 40 کیلوگرم وزن دارد و در قرن نهم هجری‌قمری نوشته شده است. این قرآن را شاهزاده سلطان‌ ابراهیم، فرزند شاهرخ تیموری (سومین امپراطور تیموری)، با خط محقق بسیار قوی و با قلم 3 دانگ نگاشته است. قرآن هفده‌من برای سال‌ها در سردر دروازه قرآن شیراز قرار داشت و در سال 1316 به موزه پارس شیراز منتقل شد.

آثار مکتوب تاریخی در موزه پارس:

• 13 برگ منتخب از مثنوی‌معنوی به خط صدالمتالهین
• قباله‌های ازدواج در گذشته
• یک طلسم بسیار جالب با حروف ابجد

سایر آثار تاریخی

• قلمدان‌های لاکی
• قاب‌های لاکی به همراه کتیبه
• قاب آینه لاکی با تصویر بایزید بسطامی
• قاب آینه با بوم الوان زرافشان
• جعبه‌های آرایشی لاکی متعلق به دوران صفویه
• شمشیر دو دم فولادی متعلق به دوران صفویه
• کلاه‌خود با تزئینات طلا متعلق به دوران صفویه
• سپر فلزی با آیات قرآنی متعلق به دوران زندیه
• زره و زنجیر فولادی متعلق به دوران زندیه

قلیان نقره با تزئینات قلم‌زنی‌ متعلق به دوران پهلوی، ظرف برنجی میناکاری‌شده، قلیان طلاکوب و میناکاری‌شده که همه آن‌ها در یک ویترین آینه‌کاری و خاتم‌کاری قرار دارند.

آرامگاه کریم خان زند در موزه پارس

ارزشمندترین یادگاری که برای سال‌ها در موزه پارس شیراز حفظ شده، آرامگاه کریم‌ خان زند در شاه‌نشین شرقی موزه است. بعد از این‌که کریم خان در سال 1193 از دنیا رفت، به وصیت او عمل کردند و او را در این نقطه به‌ خاک سپردند. عمارت کلاه‌فرنگی باغ نظر برای 13 سال آرامگاه وکیل بود تا این‌که آقامحمدخان قاجار به سلطنت رسید.

او که پس از شکست و قتل پدرش به دست یکی از سرداران زند، به اسارت درآمده بود، کینه بسیار عمیقی از کریم خان داشت. رفتار محبت‌آمیز کریم‌ خان و مشارکت دادن او در مسائل کشوری باعث نشد که ذره‌ای از نفرت عمیق او کم شود. هنگامی که آقامحمدخان به قدرت رسید، دستور داد کریم خان را نبش‌قبر کنند و استخوان‌هایش را در کاخ گلستان دفن کنند، تا هر بار بر روی قبرش پا بگذارد. علاوه‌براین بخش زیادی از تزئینات باشکوه عمارت کلاه‌فرنگی و نقاشی‌هایش نیز به دستور او تخریب شدند. سال‌ها بعد رضاشاه پهلوی دستور داد استخوان‌های وکیل را به مقبره اصلی بازگردانند.

سخن پایانی

موزه پارس شیراز فقط برای موزه‌گردی نیست. داستان‌های زیادی در باغ نظرکرده کریم خان دفن شده‌اند و منتظر شنیده‌شدنند. به نظر شما کدام قسمت از باغ نظر شیراز از همه جالب‌تر بود؟

سوالات متداول

عمارت کلاه‌فرنگی شیراز کجاست؟

عمارت کلاه‌فرنگی شیراز در باغ نظر واقع شده و در پیاده‌راه کریم‌ خان زند (چندقدمی ارگ کریم خان) قرار دارد. میدان شهدا (شهرداری) و خیابان طالقانی، دو مسیر دسترسی به این عمارت هستند.

مقبره کریم خان زند کجاست؟

مقبره کریم خان زند در عمارت کلاه‌فرنگی شیراز قرار دارد. این عمارت نیز در باغ نظر واقع شده و درحال‌حاضر موزه پارس شیراز است. موزه پارس را می‌توانید در پیاده‌راه کریم خان زند، در نزدیکی ارگ کریم خان پیدا کنید.

ساعت بازدید از موزه پارس شیراز چگونه است؟

در بهار و تابستان، همه روزه از ساعت 8:30 تا 19:30، و در پاییز و زمستان، همه روزه از ساعت 8:00 تا 18:00.

هزینه بلیط موزه پارس شیراز چقدر است؟

بلیط موزه پارس شیراز برای هر گردشگر ایرانی 4 هزار تومان و برای هر گردشگر خارجی 40 هزارتومان است.