میل اخنگان مشهد

از گذشته تا به امروز شهر مشهد محل زندگی افراد زیادی بوده و آنهم به این دلیل است که حکومت‌های زیادی در این شهر شکل گرفته و مشهد را به عنوان پایتخت یا مرکز حکمرانی خود انتخاب کرده‌اند. به همین دلیل مشهد در بین گردشگران داخلی و خارجی از محبوبیت خاصی برخوردار است. وجود جاهای دیدنی تاریخی مشهد همچون میل اخنگان و بسیاری بناهای مشابه دیگر، موجب جذایت بیشتر این شهر برای علاقمندان به تاریخ کشورمان می‌شود. در ادامه یومگ قصد دارد به معرفی میل اخنگان مشهد بپردازد.

آنچه که از میل اخنگان مشهد می‌خوانید:

• معرفی میل اخنگان مشهد
• معماری میل اخنگان مشهد
• چه کسی در میل اخنگان مشهد دفن شده است؟
• آدرس میل اخنگان مشهد به همراه نقشه 
• از میل باستانی اخنگان چه برجای مانده است؟
• توصیه‌های یومگ در بازدید از میل اخنگان

معرفی میل اخنگان (اخنجان) مشهد

میل اخنگان (Akhangan Rod) بنایی آجری است که به عنوان میل اخنجان هم آن را می‌شناسند. این بنای آجری در فاصله 22 کیلومتری شمال شهر مشهد و در مجاورت روستایی به همین نام در کنار جاده توس به پاژ واقع شده است. این اثر تاریخی در واقع مدفن فردی با هویت نامعلوم است که همانند معمایی تاریخی برای گردشگران و بازدیدکنندگان بدون پاسخ مانده است. بر اساس روایات کهن که برخی از محلی‌ها به آن معتقدند، در سده چهارم هجری در نزدیکی میل اخنگان نبردی خونین میان حاکمان قبلی خراسان و سلطان محمود غزنوی درگرفته است. محققان و پژوهشگران از مطالعه سبک معماری این بنای آجری تشخیص داده‌اند که قدمت این بنا به دوره تیموری و قرن نهم هجری باز می‌گردد. هرچند که قدمت واقعی میل اخنگان مشهد هنوز مشخص نیست. همچنین روایات مختلفی برای هویت فرد دفن‌شده در میل اخنگان مشهد ذکر شده است که در ادامه به آن‌ می‌پردازیم.

معماری میل اخنگان مشهد

میل اخنگان مشهد برج مقبره مانندی است با ارتفاع 17 متر. طراحی معماری این بنای تاریخی به گونه‌ای است که این برج آجری بر روی یک سکوی دایره‌ای با هشت نیم‌ضلعی ساخته شده است. معماری این بنا از نمای بیرونی آن، به شکل مدوری است که با هشت نیم‌ستون الحاقی به زیبایی تزئین شده است. به همین خاطر میل اخنگان نظر گردشگران را سریعا به خود جلب می‌کند و خیلی‌ها دوست دارند معمای این برج تاریخی و این‌که چه فردی در آن  دفن شده است را بدانند.

این برج تاریخی ستونی استوانه‌شکل دارد که ارتفاع آن نزدیک به 14 متر است. بر روی ستون استوانه‌ای برج کلاهک عرقچینی قرار دارد که ارتفاع آن بیش از 4 متر است. هنگامی‌که به بازدید میل اخنگان می‌روید، نظر شما را کاشی‌کاری‌های زیبا و چشم‌نواز این بنای آجری جلب می‌کند. مصالح اصلی که در ساخت این میل  به‌کار رفته، آجر است و قطعه‌های کاشی به صورت هنرمندانه‌ای در ساخت این برج به‌کار گرفته شده است.

این کاشی‌های مستطیل‌شکل  که بر روی ستون برج استفاده شده‌اند به رنگ‌های فیروزه‌ای و لاجوری هستند و نمای زیبایی به میل اخنگان داده‌اند. این کاشی‌های قدیمی به شکل‌های مختلفی از جمله مستطیل، چندضلعی و ستاره چلیپا هستند و هنگام بازدید از میل اخنگان متوجه می‌شوید که چقدر به زیبایی و چشم‌نوازی این بنا افرزوده‌اند. 

برج اخنگان سه درب ورودی دارد و داخل آن سنگ قبری به طول 110 سانتی‌متر، عرض 50 سانتی‌متر و ارتفاع 40 سانتی‌متر دیده می‌شود. بر روی سنگ قبر با خط ثلث و نسخ کلماتی نوشته شده است، اما هنوز اطلاعات دقیقی از هویت شخص مدفون در  برج موجود نیست. میل اخنگان مشهد، این برج تاریخی زیبا در تاریخ 20 خرداد ماه سال 1321 با شماره ثبت 341 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

چه کسی در میل اخنگان مشهد دفن شده است؟

هویت فردی که در این مقبره دفن شده، هنوز نامعلوم است و تا به امروز روایات تاریخی مختلفی درباره‌ی فرد مدفون در میل اخنگان گفته شده است. اما با توجه به این‌که در ساخت برج اخنگان از نقش‌ونگارهای زنانه استفاده شده است، این احتمال می‌رود که شخص مدفون، زن باشد. حتی عده‌ای معتقدند که قبر به گوهرتاج خواهر گوهرشاد (همسر شاهرخ تیموری) تعلق دارد. البته سازمان میراث فرهنگی هم این نظریه را برای هویت نامعلوم شخص مدفون تاحدودی درست می‌داند. برخی از محلی‌ها هم معتقدند که این قبر به دختری هندی تعلق دارد که از مریدان امام رضا (ع) بوده که در راه زیارت از دنیا رفته و خانواده‌اش که در این حوالی ملکی داشتند، او را همانجا دفن کرده‌اند. در نهایت باید بگوییم بسیاری معتقدند به دلیل به کارگیری نقوش زنانه در ساخت این برج تاریخی، این قبر به یک زن تعلق دارد.

آدرس میل اخنگان مشهد به همراه نقشه

• آدرس: استان خراسان رضوی، 22 کیلومتری شمال مشهد و در مجاورت مسیر روستای پاژ

از میل باستانی اخنگان چه برجای مانده است؟

متاسفانه باید بگوییم بسیاری از کاشی‌های این برج به مرور زمان تخریب شده‌اند یا حتی برخی از آن‌ها به سرقت رفته‌اند. همچنین سنگ قبری که در داخل این بنا قرار دارد، شکسته است. هنگامی‌که به بازدید این برج تاریخی بروید حتما تعجب می‌کنید که افرادی بر روی دیوارهای آجری این برج تاریخی با اسپری رنگ چیزی نوشته‌اند. 

لازم است بدانید در اطراف میل اخنگان هیچ‌گونه امکانات رفاهی و پارکینگی وجود ندارد، بنابراین همراه خود وسایل لازم داشته باشید تا با مشکل مواجه نشوید. یومگ به شما توصیه می‌کند در مسیر بازدید از میل اخنگان مشهد حتما از روستای پاژ (زادگاه ابوالقاسم فردوسی) هم دیدن کنید.

توصیه‌های یومگ برای بازدید از میل اخنگان

• لطفا از هرگونه دیوارنویسی و یادگاری‌نویسی بر روی دیوارهای این برج تاریخی خودداری کنید.
• بر روی اجزای معماری و نشانه‎‌های تاریخی بنا لطفا پا نگذارید یا به آن تکیه ندهید.
• اگر قصد دارید در تعطیلات عید نوروز به میل اخنگان بروید، لطفا تجمع نکنید و سعی کنید یک بازدید آگاهانه همراه با عزیزان خود داشته باشید.
• در داخل این بنای تاریخی لطفا زباله نریزد و حتما همراه خود تعدادی کیسه زباله داشته باشید.
• سعی کنید به اجزای بنا دست نزنید زیرا چربی پوست شما منجر به آسیب‌رساندن به آن‌ها می‌شود.