جاهای دیدنی ایران

غار خربس قشم

ریحانه پورغلام
7 بهمن 1401

زمان برای مطالعه 5 دقیقه

...
...
تعداد کلمات

غار خربس قشم، پدیده‌ای دیدنی از هم‌دستی طبیعت با تاریخ است. این غار که در 15 کیلومتری شهر قشم، روی رشته کوه‌های زاگرس واقع شده، نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری دَست‌کَند تمدن‌های ایرانی نیز محسوب می‌شود. اگر کنجکاو شدید بدانید درباره چه چیزی صحبت می‌کنیم، ادامه مطلب برای شماست!

غار خربس قشم را می‌توانیم یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی قشم بدانیم. حتما برای شما هم اتفاق افتاده که با دیدن یک حفره در دل کوه، دوست داشتید راه‌تان را به آن پیدا کنید و به اطرافش سرک بکشید. این کنجکاوی عجیب، مثل یک حس غریزی می‌ماند که در اعماق ناخودآگاه‌مان لانه کرده است و با دیدن این حفره‌های دیدنی، غارنشین درومان را بیدار می‌کند. در این برگ از مجله گردشگری یوتراوز، درباره این غارهای تاریخی و اطلاعات بازدید از آن‌ها می‌خوانید.

فهرست مطالبی که درباره غار خربس قشم می‌خوانید:

غار خربس کجاست؟
درباره غار خربس قشم
تاریخچه غار خربس قشم
معماری غار خربس در قشم
جانداران غار تاریخی خربس
امکانات گردشگری غار خربس
اطلاعات بازدید از غار تاریخی خربس

غار خربس کجاست؟

📍 آدرس غار خربس قشم: استان هرمزگان، جزیره قشم، روستای رمچاه، ساحل طلایی

غار تاریخی خربس را می‌توانید در استان هرمزگان، جزیره قشم پیدا کنید. اگر سواحل جنوبی جزیره را دنبال کنید و 15 کیلومتر از شهر قشم فاصله بگیرید، در نزدیکی روستای رمچاه قشم به این غار می‌رسید. در نقشه بالا، آدرس دقیق این غار را مشاهده می‌کنید.

مسیر دسترسی به غار تاریخی خربس

غار خربس حدود 12 کیلومتر از مرکز شهر قشم فاصله دارد که این مسیر کمتر از 10 دقیقه با خودرو طی می‌شود. اگر با خرید بلیط هواپیما تهران قشم به جزیره سفر کرده‌اید، بهترین راه استفاده از تورهای گردشگری یا تاکسی‌های تلفنی است.

اما اگر با خودرو شخصی مسافر قشم بودید، هر جای جزیره که هستید خودتان را به پارک زیتون قشم برسانید و وارد خیابان دریا شوید. این خیابان را تا انتها ادامه دهید تا به جاده برسید. جاده را ادامه داده و از روستای تورگان (جمال‌آباد) بگذرید. 2 کیلومتر جلوتر از این روستا به یک فرعی در سمت راست می‌رسید که شما را به غار خربس هدایت می‌کند.

درباره غار خربس قشم

غار خَربَس یا خوربَس (به انگلیسی: Xorbas) یکی از رازآلودترین جاذبه‌های جزیره عجایب هفتگانه قشم است. این غار هم به لحاظ طبیعی، هم به لحاظ تاریخی و هم به لحاظ معماری، نمونه‌ای شاخص و پُراهمیت به‌شمار می‌آیند. قبل از هر چیزی باید اشاره کنیم که این غار از چند حفره در نزدیکی هم تشکیل شده، برای همین برخی با جمع‌بستن، آن‌ را «غارهای تاریخی خربس» می‌نامند. این حفره‌های طاق‌مانند در ارتفاع 20 الی 30 متری زمین، روی صخره‌های سنگی کوه ایجاد شده‌اند. اما نه هر کوهی و نه هر صخره‌ای!

غار خربس در دل چین‌خوردگی‌های رشته‌کوه زاگرس، در محاصره تپه‌های مرجانی سواحل جنوبی قشم واقع شده است. چین‌خوردگی‌هایی که از آن صحبت می‌کنیم، یکی از پدیده‌های شگفت‌انگیز زمین‌شناسی هستند که در اثر حرکات پوسته زمین، روی سطح سنگ ایجاد می‌شوند. (*ویکی‌پدیا: چین)

بیایید قدم‌به‌قدم جلو برویم. شکل اولیه غار خربس در اثر عوامل طبیعی ایجاد شده؛ روزگاری که جزیره قشم درحال سربرآوردن از دل آب‌های خلیج فارس بود. با گذشت زمان، فروکش‌کردن سطح دریا و تخلیه ماسه از دل سنگ‌ها، این غار در دل رشته‌کوهی مرتفع پدیدار شد. سال‌ها بعد با ورود تمدن به جزیره قشم، انسان‌ها فضای داخلی این غار را با ابزارهای ساده و اولیه گسترش دادند و شکل تازه‌ای به آن دادند. از همین‌رو، غار تاریخی خربس قشم، یکی از جالب‌ترین نمونه‌های معماری دَست‌کَند هم محسوب می‌شود. این غار به لحاظ ظاهری شباهت زیادی با دخمه‌های آذربایجان، کردستان، لرستان، اهواز، شوشتر و بخصوص بوشهر دارد.

*معماری دست‌کند: این نوع معماری که معماری بوم‌کند هم خوانده می‌شود، فضاهایی هستند که با ابزارهای ابتدایی در دل کوه یا زمین کنده می‌شوند.

تاریخچه غار خربس قشم

اگر بخواهید تاریخچه غار خربس را دنبال کنید، باید تا زمان مادها به عقب برگردید. این موضوع که نمای غار شباهت زیادی به «معبد کلات خورموج» در بوشهر دارد و فاصله زیادی هم بین قشم و بوشهر نیست، بسیاری از افراد را به این فکر می‌اندازد که حتما در دوره مادها، یک تمدن بزرگ پیشرفته در این منطقه وجود داشته است.

اما اگر دنبال رد پای انسان‌ها در این غار می‌گردید، باید در زمان ساسانیان توقف کنید. قبل از آن‌که حفره‌های تودرتوی این رشته‌کوه اهمیت پیدا کنند، روستایی به نام خوربیز یا خوربس در آن حوالی وجود داشت. این روستا تا زمان ساسانیان از رونق برخوردار بود، اما درحال‌حاضر تنها رد پایی که از آن به جا مانده، نامی بر روی حفره‌های هزارتوی کوه است.

اگر از درون غار خربس به پایین چشم بدوزید، می‌توانید قبرستانی تاریخی را ببینید که قدمت گورهای آن به پیش از اسلام برمی‌گردد.

راز تاریخی غار خربس قشم

از این همه که بگذریم، این که اصلا غار خربس قشم به چه کار مردم می‌آمده، یکی از رموز این غار است. این که مردم چرا باید این زحمت را به جان می‌خریدند تا 20 متر از کوه بالا بروند، هنوز هم برای محققان کاملا روشن نیست. بااین‌حال این فروض مطرح شده‌اند:

📌 غار خربس در قشم، معبد بوده است.

موقعیت غارهای خربس، این تصور را به وجود آورده که آن‌ها روزگاری پرستشگاه آیین میتراییسم بوده‌اند. آیین مهرپرستی که در آن الهه میترا ستایش می‌شد، از آیین باستانی ایران پیش از زرتشت است. برخی معتقدند که پیروان این آیین، از غارهای خربس برای نیایش، مراسمات مذهبی و یادبود مردگان استفاده می‌کردند.

📌 از غارهای تاریخی خربس به عنوان استودان استفاده می‌شده است.

استودان (استخوان‌دان) محلی برای نگه‌داری استخوان مردگان در آیین زرتشت بود. برای این‌که متوجه این کاربرد غار خربس شوید، باید کمی بیشتر درباره زرتشتیان بدانید. در این آیین باستانی، آب، خاک و آتش مقدس شمرده می‌شدند و باید از آلودگی دور می‌ماندند. یکی از چیزهایی که باعث آلودگی این 3 عنصر می‌شد، جسد مردگان بود؛ چراکه معتقد بودند بدن انسان با خروج روح از بدن، سر می‌شود و اهریمن می‌تواند به آن نفوذ کند. برای همین اجساد خود را به شیوه ترسناکی دفن می کردند.

آن‌ها ابتدا جسد را در محلی رها می‌کردند تا گوشت آن‌ها توسط جانوران خورده شود. سپس استخوان‌ها را جمع‌آوری می‌کردند و در محل مرتفعی که از زمین، آب و آتش به دور بود، قرار می‌دادند تا آفتاب تمام آلودگی آن‌ها را از بین ببرد. این محل نگه‌داری، استودان یا استخوان‌دان نامیده می‌شد.

📌 غار تاریخی خربس، پناهگاه مردم بوده است.

موقعیت روستای خربس که در نزدیکی دریا قرار داشت، آن را در معرض تجاوز دزدان دریایی قرار داده بود. این گمان وجود دارد که مردم در آن زمان در این کوه پناه می‌گرفتند تا از خطر به دور باشند.

معماری غار خربس در قشم

از دور که به غار خربس نگاه کنید، چند روزنه در کنار هم می‌بینید. این غار درواقع از 2 طبقه تشکیل شده؛ طبقه اول در اثر عوامل طبیعی و طبقه دوم در اثر مداخلات انسان‌ها شکل گرفته است. طبقه اول از یک دالان ورودی و 3 حفره در کنار هم تشکیل شده و طبقه دوم که همان بخش دست‌کند باشد، یک تالار بزرگ و تعدادی راهرو و چندین فضای تودرتو دارد. در انتهای راهرو جنوبی، حفره‌ای چاه‌مانند قرار گرفته که در هنگام بارش‌های فصلی از آب پر می‌شود. وجود این چاه، فرض زندگی انسانی در این غار را تقویت می‌کند.

هنگام بازدید از غار خربس، از یک روزنه وارد و از روزنه دیگری خارج می‌شوید؛ اما همان‌طور که می‌توانید حدس بزنید، روزگاری تمام این روزنه‌ها ورودی غار محسوب می‌شدند.

** غارهایی که در سمت راست غارهای اصلی قرار دارند، به تازگی ساخته شده‌اند و ارزش تاریخی ندارند.

داخل غار خربس

در تالار بزرگ غار خربس قشم، دو طاقچه می‌بینید که احتمال می‌رود از آن‌ها به عنوان جاچراغی استفاده می‌شده است. تالار بزرگ حدود 25 مترمربع و اتاق‌ها نیز 4 الی 5 و نیم مترمربع وسعت دارند. فضاهای داخلی مانند یک هزارتو به هم راه دارند و می‌توانند سردرگم‌تان کنند. اما این تمام چیزی نیست که در غار خربس انتظارتان را می‌کشد!

کنده‌کاری و سنگ‌نگاری‌های بسیار جالبی روی دیوارهای این غار دیده می‌شود که حکایت از حضور تمدن در این غار دارند. اگر بهتر ببینید، می‌توانید فسیل صدف و جانداران دریایی را که مثل تاریخِ طبیعیِ تصویری غار هستند، روی دیوارها تشخص دهید. به دقت به عکس‌ها نگاه کنید.

جانداران غار تاریخی خربس

اگر به روایت‌های مردم محلی این منطقه گوش بسپارید، حتما به این موضوع اشاره می‌کنند که یک جفت عقاب ماهی‌گیر در بالای صخره‌ها آشیانه دارند. خفاش‌ دُم‌موشی، یکی دیگر از ساکنان این غار است. این حیوان در حفره‌های زیرین غار، دور از دسترس و نگاه انسان‌ها، زندگی می‌کنند. هر دو این جانداران از گونه‌های کمیاب هستند و در معرض انقراض قرار دارند.

امکانات گردشگری غار خربس

غار خربس، کوهی دورافتاده و خطرناک نیست و بازدید از آن برای همه ممکن است (البته اگر بالارفتن از پله برای‌تان مشکلی به وجود نیاورد). روبه‌روی غار فضای سبزی ایجاد شده که گشت‌وگذار در آن حوالی را برای‌تان خوشایند می‌کند. با این‌که این منطقه فاصله بسیار کمی با شهر دارد، بااین‌حال برای رفاه حال گردشگران، سرویس‌های بهداشتی و فروشگاه‌های مختلف برای تهیه نوشیدنی و خوراکی در آن ساخته شده است.

در نزدیکی غارها خربس، فروشگاه‌های صنایع‌دستی کوچکی وجود دارند که می‌توانید با خرید سوغاتی هم یادگار کوچکی از قشم داشته باشید و هم از مردم محلی حمایت کنید.

اطلاعات بازدید از غار تاریخی خربس

*متاسفانه درحال‌حاضر به علت ریزش کوه، بازدید از غار خربس ممکن نیست.

تلفن و سایت غار خربس موجود نیست. اما اگر از بین هتل های قشم، هتل ساحل طلایی را رزرو کرده باشید، می‌توانید با یک پیاده‌روی کوتاه، به این جاذبه گردشگری برسید و از بازبودن آن مطلع شوید. اگر هم این‌طور نیست، به تاریخ مقاله دقت کنید تا از آخرین اخبار بازدید غار مطلع شوید.

تلفن غار خربس: ندارد
سایت غار خربس: ندارد
زمان بازدید: همه‌روزه از 8 صبح تا غروب آفتاب
هزینه بازدید: هزینه بلیط برای غار خربس قبل از تعطیلی موقت، 2 هزار تومان بود.

اگر از این جاذبه دیدن کرده‌اید، تجربه بازدید خود را در قسمت دیدگاه‌ها برای ما و خوانندگان به اشتراک بگذارید یا اگر سوالی دارید از کارشناسان گردشگری ما بپرسید!

سفر به جزیره قشم با یوتراوز

غارها همیشه محلی برای دنبال‌کردن ردپای انسان‌های پیشین بوده‌اند. غارهای تاریخی خربس قشم هم از این قائده مستثنی نیستند. در این مقاله درباره علت پدیدارشدن این غارها، تاریخچه، معماری و اطلاعات بازدید آن‌ها صحبت کردیم تا اگر دوست داشتید آن را به لیست جاهای دیدنی خود در سفر به جزیره قشم اضافه کنید.

نگران چیدن مقدمات سفر هم نباشید. سایت یوتراوز این امکان را به وجود آورده تا بلیط هواپیما ارزان و بلیط قطار خود را به راحتی خریداری کنید و رزرو هتل خود را بدون دغدغه به سرانجام برسانید. استرداد بلیط در سایت یوتراوز کاملا آنلاین است و پشتیبانان در هر 24 ساعت از روز، آماده شنیدن مشکلات، سوالات و نظرات شما هستند. برای ارتباط با پشتیبانی می‌توانید با شماره 1548 تماس بگیرید.

سلام ما را به ماهی‌گیرها برسانید. سفر بخیر!