مسجد ایاصوفیه استانبول

مسجد ایاصوفیه استانبول در منطقه فاتح قرار دارد و یکی از جاهای دیدنی قسمت اروپایی استانبول به‌شمار می‌آید. مسجد ایاصوفیه هم از نظر تاریخی و هم از نظر فرهنگی برای مردم ترکیه اهمیت خاصی دارد. در ادامه قرار است این مکان توریستی را زیر ذره‌بین ببریم و شما را با کوچک‌ترین جزییاتش آشنا کنیم. از آدرس و ساعت بازدید گرفته تا چگونگی دسترسی و پیشینه این مسجد؛ همه‌وهمه در اختیار شماست. با مجله گردشگری یومگ همراه شوید.

لیستی از آنچه درباره مسجد ایاصوفیه استانبول در این نوشته می‌خوانید:

• مسجد ایاصوفیه استانبول کجاست؟
• ساعت بازدید و قیمت بلیط ایاصوفیه استانبول
• تاریخچه مسجد ایاصوفیه در استانبول
• معماری مسجد ایاصوفیه استانبول
• تصاویر مسجد ایاصوفیه استانبول
• معرفی بخش‌های مسجد ایاصوفیه در استانبول
• چگونه از میدان تکسیم به ایاصوفیه برویم؟
• نکاتی که در بازدید از مسجد ایاصوفیه باید رعایت کنید
• دانستنی‌های جالب درباره مسجد ایاصوفیه
• بعد بازدید از مسجد ایاصوفیه، به دیدن کدام جاذبه‌های دیدنی استانبول برویم؟

مسجد ایاصوفیه استانبول کجاست؟

• آدرس مسجد ایاصوفیه: محله سلطان احمد، میدان ایاصوفیه

لوکیشن ایاصوفیه: 👇

ساعت بازدید و قیمت بلیط ایاصوفیه استانبول

مسجد ایاصوفیه هر روز هفته در 24 ساعت شبانه‌روز باز است. اما بهترین زمان برای بازدید از این مسجد تاریخی و زیبا از ساعت 9:00 تا12:00 است. بدیهی‌ست که در اوقات نماز، ازدحام جمعیت به اوج خود می‌رسد و وقت ایده‌آلی برای بازدید از مسجد نیست. بازدید از مسجد ایاصوفیه رایگان است و برای دیدن این اثر ارزشمند نیازی به پرداخت هزینه ورودی نیست.

تاریخچه مسجد ایاصوفیه در استانبول

همه ما می‌دانیم که مسجد ایاصوفیه از مسجدهای معروف استانبول است و از نظر قدمت و نوع معماری، ارزش زیادی دارد. قرار است به تاریخچه این مسجد سرک بکشیم و با فهمیدن سرگذشت این بنا در طول تاریخ، به دلیل اهمیت مسجد ایاصوفیه استانبول پی ببریم. با پاسخ به چند سوال مهم، شما عزیزان را با تاریخچه مسجد ایاصوفیه استانبول آشنا می‌کنیم.

• مسجد ایاصوفیه در چه سالی تاسیس شد؟
• ایاصوفیه محل عبادت پیروان کدام مذاهب بوده است؟
• تبدیل کلیسا به مسجد ایاصوفیه
• تبدیل مسجد ایاصوفیه به موزه
• تبدیل مجدد موزه ایاصوفیه به مسجد
• چرا ایاصوفیه مهم است؟
• در طول تاریخ ایاصوفیه را با چه نام‌های دیگری می‌شناختند؟

مسجد ایاصوفیه در چه سالی تاسیس شد؟

آنچه ما از بنای امروزی می‌بینیم بین سال‌های 532 تا 537 ساخته شده‌ است. فکرش را بکنید؛ اکنون در سال 2022 میلادی، مسجد ایاصوفیه استانبول 1485 ساله است! نکته‌ای که درباره قدمت ایاصوفیه اهمیت دارد، این است که بنای اصلی مسجد را چند سال قبل از این تاریخ ساخته‌اند. اما متاسفانه در سال 325 به‌طور کامل از بین رفته است. بعد از آن تاریخ، در سال 404 میلادی مسجد ایاصوفیه را بازسازی کرده‌اند. اما باز هم در سال 532 این مسجد مجددا تخریب شده است. تا اینکه در سال 537 میلادی از نو ساخته شده و امروز به‌عنوان یکی از معروف‌ترین مساجد جهان شناخته می‌شود.

ایاصوفیه محل عبادت پیروان کدام مذاهب بوده است؟

وقتی کلمه «مسجد» را در کنار ایاصوفیه می‌شنویم، گمان می‌کنیم که این بنا از اولین روز حیات خود محل عبادت مسلمانان و شیعیان بوده‌ است. در صورتی‌که اینطور نیست. شاید تعجب کنید اگر بگوییم ایاصوفیه در ابتدا یک معبد برای بت‌پرستی بود. بعد از آن به کلیسا تبدیل شد. تا اینکه با پیروزی سلطان محمد عثمانی و فتح قسطنطنیه (نام قدیم شهر استانبول) و گسترش اسلام در این شهر، ایاصوفیه در سال 1453 به مسجد تبدیل شد. بسیاری  از مساجد شهر استانبول مانند ایاصوفیه، پیش‌تر کلیسا بوده‌اند.

تبدیل کلیسا به مسجد ایاصوفیه

برای اینکه کاربری ایاصوفیه از کلیسا به مسجد تغییر کند، لازم بود علاوه بر سفیدکاری و از بین‌بردن نشانه‌های کلیسا، بخش‌هایی به ایاصوفیه اضافه شود که عبارتند از:

• مناره چوبی
• محراب
• منبر
• چلچراغ
• ایوان سرپوشیده مؤذن

تبدیل مسجد ایاصوفیه به موزه

مسجد ایاصوفیه استانبول در سال 1934 به دستور اولین رئیس‌جمهور ترکیه - آتاتورک - به موزه تبدیل شد. برای اینکه مسجد به موزه تبدیل شود، لازم بود تغییراتی در آن ایجاد شود. مثلا: کف ایاصوفیه با فرش پوشیده‌شده بود که برای تبدیل آن به موزه باید فرش‌ها برداشته می‌شد. گچ موزاییک‌ها با کمک متخصصان و مدیریت «توماس ویتمور»،  با دقت و زحمت زیادی برداشته شد و کف مرمرین ایاصوفیه بعد از قرن‌ها خودش را نشان داد. سرانجام در 1 فوریه سال 1935 درهای مسجد ایاصوفیه ترکیه به‌عنوان «موزه ایاصوفیه استانبول» به روی بازدیدکنندگان باز شد.

تبدیل مجدد موزه ایاصوفیه به مسجد

احتمالا از خواندن این تیتر تعجب کردید. اما بله، باید بگوییم که ایاصوفیه باز هم تغییر کاربری داد. ماجرا از این قرار است که دیوان عالی ترکیه و رئیس جمهور (رجب طیب اردوغان) مصرانه قصد داشتند که کاربری ایاصوفیه را دوباره به موزه تغییر دهند. سرانجام با مخالفت‌های و کشمکش‌های زیاد در تاریخ 24 ژوئیه سال 2020 مراسم نماز جمعه در ایاصوفیه برگزار شد و بعد از 86 سال، موزه ایاصوفیه به مسجد تبدیل شد.

چرا ایاصوفیه مهم است؟

در ادامه مطلب به فرم بنا ایاصوفیه و جذابیت‌های معماری استادانه آن که یکی از دلایل اهمیت این بناست، می‌پردازیم. اما لازم است بدانید که مسجد ایاصوفیه از لحاظ فرهنگ و مذهب هم برای مردم استانبول اهمیت ویژه‌ای دارد. ایاصوفیه به مدت 10 قرن (1000 سال) بزرگترین کلیسای جهان بوده و از آن به عنوان کلیسای جامع مسیحیت یاد می‌شده‌است. می‌توان گفت حالا دیگر ایاصوفیه فقط برای مسیحیان یا مردم ترکیه مهم نیست، بلکه برای همه کسانی‌ که به تاریخ، هنر و فرهنگ اهمیت می‌دهند، باارزش است. گفتنی‌ست که مسجد ایاصوفیه به‌عنوان میراث جهانی در یونسکو به ثبت رسیده‌است.

در طول تاریخ ایاصوفیه را با چه نام‌های دیگری می‌شناختند؟

«ایاصوفیه» یا «ایاصوفیا» به ترکی: Ayasofya، به انگلیسی: Hagia Sophia به معنی «حکمت مقدس» یا «حکمت الهی» است. اما نام قبلی این مکان ایاصوفیه نبود. همانطور که گفتیم ایاصوفیه کلیسای جامع مسیحیان بود و آن را با نام (Megale Ekklesia) به معنی «کلیسای بزرگ» می‌شناختند.

معماری مسجد ایاصوفیه استانبول

اگر درباره معماری ایاصوفیه استانبول در اینترنت جست‌وجو کنید، «معماری بیزانسی» و «پلان باسیلیکایی» دو عبارتی هستند که به احتمال زیاد به آنها بر‌می‌خورید. اول از همه برویم به سراغ مفهموم این دو عبارت. معماری بیزانسی یکی از سبک‌های معماری است که بیش‌تر در محدوده امپراتوری روم شرقی به چشم می‌خورد. سازه‌های دوره بیزانس از تنوع بالایی برخوردارند. با استناد به ویکی پدیا، یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های سازه‌های بیزانسی این است که ساختن آنها محدود به استفاده از امکانات و مصالح محلی نیست. به‌عنوان مثال ممکن است برای ساخت بنایی با سبک معماری بیزانس در ایتالیا، از سنگ‌های صخره‌ای در سوریه یا فلسطین استفاده شود. در ساخت مسجد ایاصوفیه بخشی از مصالح مثل ستون‌های مرمری  از تالار آرتمیس آورده‌ شده‌اند.

مسجد ایاصوفیه استانبول مهم‌ترین بازمانده معماری بیزانسی است و نوع آن بیزانسی با پلان باسیلیکایی است. باسیلیکا نوعی تالار مستطیلی دارد که طول آن خیلی بیش‌تر از عرض آن است. در انتهای تالارهای باسیلیکایی دو شاه‌نشین به‌صورت قرینه طراحی می‌شود. مساحت مسجد ایاصوفیه استانبول تقریبا 6 هزار متر مربع است. این سازه ارزشمند، 107 ستون دارد که 4 تای آنها از بقیه بزرگترند و پایه 4 طاق مسجد هستند. تزیینات چوبی، فلزی، سنگی و نقاشی‌ها و خطاطی‌های مسجد ایاصوفیه استانبول بسیار هنرمندانه و با ظرافت هستند و فضای داخلی مسجد را فوق‌العاده زیبا کرده‌‌اند. تمام سطوح داخلی در این بنا با استفاده از سنگ‌های مرمر سفید، سبز، بنفش، سنگ‌های آذرین و موزاییک‌های طلایی پوشیده شده‌اند. حتی ستون‌های ایاصوفیه هم نوعی روکش‌ براق دارند و در اولین نگاه توجه‌تان را جلب می‌کنند.

تصاویر مسجد ایاصوفیه استانبول

معرفی بخش‌های مسجد ایاصوفیه استانبول

مسجد باشکوه ایاصوفیه یکی از با‌ ارزش‌ترین نمونه‌های معماری بیزانس است و جلوه‌های خیره‌کننده‌ای دارد. هم طراحی خارجی و هم طراحی داخلی ایاصوفیه دلفریب و باشکوه است. در جهت آشنایی با این سازه کم‌نظیر قرار است بعضی از جزییات معماری و بخش‌های مختلف آن را معرفی کنیم. پس به اسکرول‌کردن ادامه دهید.

گنبد

احتمالا وقتی چشمتان به نمای ایاصوفیه می‌افتد، اولین چیزی که توجه‌تان را جلب می‌کند، گنبدهای متعدد آن است. گنبد یکی از بخش‌های ایاصوفیه است که همیشه حیرت و شگفتی تاریخ‌دانان و معماران از سراسر جهان را برانگیخته ‌است.

ایوان غربی و مدخل

در مسجد ایاصوفیه یک ورودی مخصوص برای شرف‌یابی سلطان طراحی شده بود که به آن «دروازه سلطنتی» می‌گفتند. این دروازه حیاط را به سالن داخلی وصل می‌کرد. این ایوان در زمانی‌که ایاصوفیه کلیسا بود، تزیینات منحصربه‌فرد و موزاییک‌کاری‌های زیبایی داشت.

سرسرای بالا

سرسرای بالا یکی از قسمت‌های خاص مسجد ایاصوفیه است که آن را برای ملکه و بزرگان سلطنتی در نظر گرفته بودند. این سرسرا به صورت نعل اسب طراحی شده است و تزیینات خاص و چشم‌نوازی دارد. لژ مخصوص ملکه هم در همین قسمت قرار دارد. ملکه و بانوان همراهش در زمان برگزاری مراسم در لژ مخصوص ملکه می‌نشستند و می‌توانستند از بالا اجرای مراسم را تماشا کنند.

تزیینات داخلی با موزاییک‌کاری‌های خاص

موزاییک‌کاری‌های مسجد ایاصوفیه بخش مهمی از زیبایی و شکوه آن را تشکیل می‌دهند. احتمالا خودتان در اولین دقایق ورود به مسجد متوجه این موضوع می‌شوید. مسجد ایاصوفیه در طول تاریخ دست‌خوش ناملایمت زیادی بود و به همین خاطر بخش‌های زیادی از دکور داخلی و خارجی آن در طول تاریخ تخریب شد و از بین رفت. موزاییک‌کاری‌هایی که هر کدام نقشی از مادر پاکدامن، مسیح، بزرگان مسیحیت و حاکمان زمان داشت و حتی بعضی از آنها از جنس طلا بودند، سال‌هاست که نابود شده‌ و از بین رفته‌اند. هر آنچه که ماند هم با تبدیل شدن کلیسا ایاصوفیه به مسجد با گچ پوشانده شد.

چگونه از میدان تکسیم به ایاصوفیه برویم؟

همانطور که می‌دانید میدان تکسیم معروف‌ترین میدان استانبول است و تقریبا به بهترین جاذبه‌های توریستی استانبول دسترسی خوبی دارد. به همین منظور خیلی از گردشگران در طول سفر خود، میدان تکسیم را برای اقامت انتخاب می‌کنند. اگر شما هم از این دسته افراد هستید، برای رفتن به مسجد ایاصوفیه استانبول از میدان تکسیم، می‌توانید یکی از روش‌های زیر را انتخاب کنید:

تاکسی:

فاصله بین میدان تکسیم تا موزه ایاصوفیه استانبول، تقریبا 6 کیلومتر است. طی‌کردن این فاصله با تاکسی کمتر از 20 دقیقه طول می‌کشد.

تراموا:

اگر بخواهید فاصله میدان تکسیم تا ایاصوفیه را با تراموا طی کنید، لازم است خود را به نزدیک‌ترین ایستگاه تراموا که با میدان تکسیم 10 دقیقه فاصله دارد، برسانید و از آنجا با خط T1 تا میدان سلطان احمد پیش بروید و بعد از آن حدود 700 متر پیاده‌روی کنید تا به مسجد ایاصوفیه استانبول برسید.

نکاتی که در بازدید از مسجد ایاصوفیه باید رعایت کنید

همه ما می‌دانیم که اماکن مذهبی برای پیروان آن مذهب، بسیار با ارزش و مقدس هستند. بنابراین یکی از بدیهی‌ترین اقدامات برای بازدید از آنها احترام به تقدسات و رعایت قوانین است. در بازدید از مسجد ایاصوفیه هم نکات لازم‌الجرایی وجود دارد که در ادامه آنها را مرور می‌کنیم:

• هنگام ورود به مسجد باید کفش‌های خود را دربیاورید.
• احترام به اوقات شرعی و نمازهای یومیه را رعایت کنید.
• سر و صدا کردن در محیط مسجد جایز نیست.
• در فضای مسجد با آرامش قدم بردارید و از دویدن خودداری کنید.
• در اوقات نماز رو‌به‌روی نمازگزاران نایستید.

دانستنی‌های جالب درباره مسجد ایاصوفیه استانبول

• در سال 2019 نزدیک به 4 میلیون نفر از ایاصوفیه استانبول بازدید و آن را به یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری جهان تبدیل کردند.
• دو گلدان مرمر سفید در دو طرف سالن ورودی مسجد ایاصوفیه قرار دارد که مراد سوم (دوازدهمین سلطان عثمانی) آنها را از رم و یونان به ایاصوفیه آورده است.
• مسجد ایاصوفیه به مدت 86 سال موزه بوده‌ است.
• نقاشی‌ها، نگارگری‌ها و هنرهای تصویری به‌کار رفته در مسجد ایاصوفیه استانبول به دستور سلیمان اول (دهمین پادشاه عثمانی) پوشانده شد تا مراسم نماز جمعه در آنجا برگزار شود.
• در زمان مراد چهارم سقف و دیوارهای مسجد ایاصوفیه به آیات قرآن مزین شد.

بعد بازدید از مسجد ایاصوفیه، به دیدن کدام جاذبه‌های دیدنی استانبول برویم؟

اگر بعد از بازدید از مسجد باشکوه ایاصوفیه، وقت و انرژی کافی برای ماجراجویی‌های بیش‌تر و دیدن جاذبه‌های شهر استانبول داشتید، می‌توانید به بازدید از کلیسا ایا ایرنه استانبول یا کاخ توپکاپی استانبول بروید. ما در صفحات دیگر یومگ این دو جاذبه بی‌نظیر را معرفی کرده‌ایم. میدان و مسجد سلطان احمد هم فاصله چندانی با مسجد ایاصوفیه ندارند.

همه را گفتیم تا بگوییم:

مسجد ایاصوفیه نزدیک به 1500 سال است که به‌عنوان یک اثر تاریخی با معماری شگفت‌انگیز و تزیینات داخلی منحصربه‌فرد، در شهر زیبای استانبول خودنمایی می‌کند. سالانه هزاران گردشگر از سراسر دنیا برای دیدن بارزترین نمونه معماری بیزانس به ایاصوفیه می‌روند و از دیدن این‌همه شکوه و زیبایی در یک مکان مات‌ومبهوت می‌شوند. همانطور که در این مقاله خواندید، ایاصوفیه روزهای پرماجرایی را پشت سر گذاشته تا اینکه که امروز به عنوان یکی از مشهورترین مسجدهای جهان پذیرای بازدیدکنندگان باشد. پس یادتان نرود که بازدید از مسجد ایاصوفیه را در اولویت‌های برنامه سفر به استانبول خود قرار دهید. شک ندارم که با چلچراغ‌های باشکوه و نورانی ایاصوفیه عکس یادگاری می‌گیرید و از دیدن گنبدها، ستون‌ها و جزییات فریب‌انگیزش شگفت‌زده می‌شوید.

سوالات متداول

چگونه با مترو به مسجد ایاصوفیه برویم؟

اگر می‌خواهید با استفاده از مترو به بازدید از مسجد (موزه) ایاصوفیه بروید، هر کجای استانبول که هستید، خود را به خط M1 یاM2 مترو استانبول برسانید. این خطوط در نزدیکی مسجد ایاصوفیه استانبول توقف دارند.