باغ دولت آباد یزد؛ نگین سبز کویر!
- ...
- ...
- تعداد کلمات
باغ دولتآباد یزد با بادگیر سربه‌فلک‌کشیده، باغ‌های سرسبز و آلاچیق باشکوه، دستاوردهای چشمگیر معماری و باغبانی دوران افشاریه را به نمایش می‌گذارد. بازدید از این باغ فرصت مناسبی برای آشنایی با شکوه و پیچیدگی معماری خانه-باغ‌های اشراف ایرانی آن دوران است.
باغ دولتآباد یزد (به انگلیسی: Dowlatabad Garden) یکی از معروف‌ترین باغ‌های ایرانی است که در لیست 9 باغ ایرانی ثبت‌شده در میراث جهانی یونسکو هم قرار دارد. این باغ نفیس که به چیدمان متقارن، آب‌نماهای پیچیده و برج بادگیرش شهرت دارد، بازدیدکنندگان را به قلمرویی از آرامش و زیبایی دعوت می‌کند؛ قلمرویی که در آن طبیعت و هنر با هم تلاقی کرده‌اند.
در این مقاله از مجله گردشگری یوتراوز، به یکی از زیباترین جاهای دیدنی یزد یعنی باغ دولتآباد می‌رویم و با محوطه‌های سرسبز باغ و شگفتی‌های معماری داخلی آن آشنا می‌شوید. البته برای اینکه در فضای دل‌انگیز آن تنفس کنید چاره‌ای ندارید جز اینکه بلیط هواپیما بخرید و فورا به یزد سفر کنید!
آنچه در این مقاله درباره باغ دولتآباد یزد می‌خوانید:
- باغ دولتآباد یزد کجاست؟
- معرفی باغ دولتآباد یزد
- تاریخچه باغ دولتآباد یزد
- معماری باغ دولتآباد یزد
- قنات باغ دولتآباد یزد
- بادگیر باغ دولتآباد یزد
- جاهای دیدنی نزدیک باغ دولتآباد یزد
- رزرو هتل‌های اطراف باغ دولتآباد از یوتراوز
باغ دولتآباد یزد کجاست؟
باغ دولتآباد در محله چهارمنار شهر واقع شده است. برای گشت و گذار در این باغ باید خودتان را به بلوار دولت، حد فاصل خیابان‌های مطهری و انقلاب برسانید. ورودی باغ درست همانجا در کوچه‌ای به نام کوچه فردوسی قرار دارد.
- 📍 آدرس باغ دولتآباد یزد: خیابان شهید رجایی در محله چهار منار داخل کوچه فردوسی.
- ⌚ساعت بازدید: شش ماه اول سال از ۸ صبح تا ۹ شب و شش ماه دوم سال از ۹ صبح تا ۷ شب.
- 💳هزینه ورودی: برای بازدیدکنندگان داخلی ۵۰۰۰ تومان و برای بازدیدکنندگان خارجی ۳۰۰۰۰ تومان.
مسیر دسترسی
باغ دولتآباد ۳ ورودی دارد. در واقع ضلع غربی، جنوبی و شمالی هر کدام یک ورودی دارند. اما همانطور که در ابتدا گفتیم برای داخل شدن به باغ باید حتما به ورودی جنوبی در خیابان شهید رجایی و کوچه فردوسی بروید چون ورودی‌های دیگر برای رفت و آمد عموم باز نیستند.
مشاهده باغ دولتآباد یزد روی نقشه
برای مسیریابی بهتر، می‌توانید موقعیت مکانی دقیق مسجد جامع یزد را روی نقشه زیر ببینید:
معرفی باغ دولتآباد یزد
باغ دولتآباد با قدمتی نزدیک به ۳ قرن، یکی از قدیمی‌ترین باغ‌های ایرانی است که به هر گوشه‌اش که نگاه کنید نشانی از بهشت می‌بینید. این باغ در گذشته مکان زندگی حکمرانان یزد بوده و از همین رو می‌توانیم بگویم با یکی از زیباترین ساختمان‌های حکومتی و تاریخی یزد طرف هستیم. نکته جالب درباره این باغ این است که در دوران قاجار خارج از شهر قرار داشته اما چون در طول زمان یک بافت شهری دورش شکل گرفته، اکنون این باغ زیبا مثل یک نگین در مرکز شهر یزد می‌درخشد. اگر می‌خواهید با تاریخچه این باغ باصفا آشنا شوید ادامه مطالب را از دست ندهید.
تاریخچه باغ دولتآباد یزد
در اواخر دوره افشاریه، محمدتقی خان بافقی، والی یزد، تصمیم گرفت باغی به نام دولتآباد ایجاد کند. در آن زمان این باغ بیرون از دیوار شهر قرار داشت و ضلع شمالی باغ به خیابانی پر از درخت منتهی می‌شد و محل سکونت حکام آن زمان از جمله شاهرخ میرزا و کریم خان زند بود. این باغ در دوره زندیه اعتبار زیادی پیدا کرد و به «هشت باغ دولتآباد» معروف شد. سپس در دوره قاجار با گسترش شهر به دروازه چهار منار متصل شد. با این حال، هنوز بیرون از دیوارهای شهر قرار داشت و حتی پس از قاجار تا مدتی متروکه بود. تا اینکه با گسترش ساخت‌وساز در دوران پهلوی، بافت شهری دور تا دورش را احاطه کرد و باغ تقریباً در قسمت مرکزی یزد واقع شد. در سال 1348 تا 1364 هم وزارت فرهنگ و هنر این باغ را از ادراه اوقاف اجاره کرد و به دفتر حفاظت از آثار باستانی تحویل داد.
عملیات مرمت و بازسازی این باغ در سال 1348 شمسی توسط این اداره آغاز و قسمت‌هایی از آن تعمیر شد. بازسازی دیگری هم بین سالهای 1355 تا 1361 انجام شد تا شکوه گذشته به این باغ بازگردد.
معماری باغ دولتآباد یزد
محوطه باغ شامل دو مستطیل بزرگ است که بر یکدیگر عمود هستند. در این مستطیل بناهای زیادی وجود دارد که در مجموع به اندرونی مشهورند و در گذشته محل سکونت همسران و کنیزان امرا و پادشاهان بوده‌اند. این باغ، ناحیه کوچکتری هم دارد که به بخش بیرونی شناخته می‌شود.
بخش‌های مختلف اندرونی
در اندرونی عمارت‌هایی مانند حرمسرا، عمارت هشتی (عمارت بادگیر تابستانه)، عمارت بهشت آیین، مطبخ، برج دیده‌بانی، آب‌انبار خصوصی، اصطبل تابستانه و زمستانه، وجود داشتند که حاکم و خانواده‌اش در آنها زندگی می‌کردند.
عمارت هشتی و بادگیر
این بنا قسمت اصلی باغ را تشکیل می‌دهد و ترکیب جریان آب و هوا در کنار هم در این بنا بسیار منحصر به فرد و کمیاب است. به همین دلیل به این عمارت بادگیر تابستانه هم می‌گفتند. در واقع عمارت هشتی مرکز کل باغ است. بادگیرهای این بنا 33 متر ارتفاع دارند! شکل این بادگیر هم هشت‌ضلعی است یعنی طوری ساخته شده که از هشت جهت باد را می‌گیرد! جریان هوا از بادگیر، آب را به سمت حوض وسط عمارت هدایت می‌کند و به این ترتیب هوای بخش‌های مختلف را خنک می‌کند.
بهشت آیین
اگر به روبروی عمارت هشتی نگاه کنید، عمارتی می‌بینید که اقامتگاه زمستانی خانواده شاه بوده است. این بنا را رو به آفتاب ساخته‌اند تا فضای داخلی را در زمستان گرم نگه دارد. معماری و مصالح به کار رفته در این بنا در نوع خود بی‌نظیر است. جدا از اینکه ساختمان در ضلع آفتابی قرار دارد، نحوه انتخاب محل قرارگیری پنجره‌ها و هواکش‌ها نیز بسیار اصولی است.
تالار طنبی
در بخش اندرونی تالاری با بادگیرهای کوچک می‌بینید که شبستان اصلی در اطراف آن قرار دارد. زیر زمین بزرگی در زیر این تالار قرار دارد که از طریق پلکان به باغ و راهروی زیر بادگیر می‌رسد.
مطبخ
این باغ در گذشته یک مطبخ یا آشپزخانه هم داشته است. که البته این مکان امروزه به کافه تغییر کاربری داده و خوراکی‌های سنتی سرو می‌کند.
برج دیده‌بانی
دور تا دور باغ توسط یک دیوار خشتی بلند محاصره شده است. در قسمتی از این دیوار، برج بلندی می‌بینید که در گذشته از آن برای دیده‌بانی استفاده می‌کردند.
بخش‌های بیرونی
در قسمت بیرونی محوطه مستطیل شکل کوچکتری وجود دارد که به جلوخان معروف است و زمانی در آن جشن‌های دولتی برگزار می‌کردند. عمارت سردر، اتاق‌های متعدد، عمارت تهرانی‌ها، کتابخانه، تالار آینه، آب‌انبار و برج دیده‌بانی را هم در این قسمت می‌بینید.
عمارت سردر
قنات باغ دولتآباد یزد
آب مهمترین عنصر برای ساخت هر باغی است. شاید برای همین هم محمدتقی خان، قبل از احداث باغ دولتآباد دستور داد یک قنات 65 کیلومتری برایش بسازند! قنات دولتآباد در گذشته منبع اصلی تامین آب باغ بود و در طراوت و سرسبزی آن نقشی کلیدی داشت. البته در مواقع خشکسالی و برای آبیاری باغ و پرکردن حوض‌های متعدد آن، چاه و منبع آبی هم وجود داشت و علاوه بر این منابع، آب انباری هم برای ذخیره آب و استفاده در مواقع ضروری ساخته بودند اما منبع اصلی تامین آب، همین قنات بود که پس از آبیاری بخشی از اراضی مهریز و راه‌اندازی چند آسیاب آبی به باغ دولتآباد می‌آمد و درختان این باغ را سیراب می‌کرد. بعد هم راهش را برای آبیاری زمین‌های کشاورزی به سمت زمین‌های اطراف باغ ادامه می‌داد. متاسفانه امروزه از آب این قنات اثری نیست و آب مورد نیاز باغ تنها از چند حلقه چاه نیمه عمیق تامین می‌شود.
بادگیر باغ دولتآباد یزد؛ قدیمی‌ترین بادگیر جهان!
در قدیم سازه‌ای بلند دریچه‌داری روی پشت بام خانه‌ها می‌ساختند که باد از طریق دیچه‌های آن وارد خانه می‌شد. با وزش باد، هوا از طریق دهانه‌های بادگیر وارد بدنه‌اش می‌شد. سپس این هوای محبوس شده، از طریق دریچه‌های موجود در سقف اتاق، به داخل می‌آمد و ساختمان را در تابستان خنک نگه می‌داشت.
جاهای دیدنی نزدیک باغ دولتآباد یزد
همانطور که گفتیم باغ دولتآباد در مرکز یزد واقع شده است. این یعنی وقتی به آنجا بروید می‌توانید از سایر جاهای دیدنی یزد هم که در همان حوالی قرار دارند دیدن کنید و با یک تیر چند نشان بزنید. در زیر فهرستی از جاهای دیدنی اطراف باغ دولتآباد می‌بینید که درست نیست بدون دیدن آنها یزد را ترک کنید!
- میدان امیر چخماق یزد: خیابان امام خمینی، کنار چهرراه شهدا (فاصله: ۳.۱ کیلومتر ۷ دقیقه با ماشین)
- موزه وزیری: خیابان امام خمینی، انتهای خیابان مسجد جامع (فاصله: ۲.۹ کیلومتر ۸ دقیقه با ماشین)
- مسجد جامع یزد: خیابان امام خمینی، مقابل برج ساعت (فاصله: ۳.۹ کیلومتر ۹ دقیقه با ماشین)
- زندان اسکندر: فهادان، کوچه رختشویخانه (فاصله: ۳.۲ کیلومتر ۹ دقیقه با ماشین)
- خانه لاری‌ها: فهادان، مجاور عمارت کلاه‌فرنگی (فاصله: ۳.۹ کیلومتر ۱۰ دقیقه با ماشین)
رزرو هتل‌های اطراف باغ دولتآباد از یوتراوز
رزرو هتل در مرکز جاهای دیدنی یزد یعنی باغ دولتآباد فرصت مناسبی است تا با حداکثر نیم‌ساعت پیاده‌روی به اکثر نقاط دیدنی شهر دسترسی داشته باشید. در ادامه فهرستی از بهترین هتل‌های یزد تهیه کرده‌ایم که برخی از آنها یادگار قرون و اعصار گذشته‌اند و ورود به آنها مثل ورود به تونل زمان است!
⭐ برای اطلاع از قیمت و رزرو هتل‌های زیر از طریق شماره 1548 📞 با ما در تماس باشید.
نام هتل | ویژگی ها | آدرس |
هتل لب خندق یزد | نزدیک به میادین اصلی شهر فاصله تا باغ دولتآباد یزد: 2.6 کیلومتر (7 دقیقه با ماشین) | یزد - خیابان قیام، کوچه لب خندق |
هتل مظفر یزد | از منحصر به فرد ترین منازل مسکونی دوره قاجار فاصله تا باغ دولتآباد یزد: 2 کیلومتر (5 دقیقه با ماشین) | یزد - میدان آزادی، خیابان مطهری شمالی، کوچه خلفِ باغ، جنب مخابرات |
کاروانسرای مشیر یزد | دارای قدمت 150 ساله و مربوط به دوران مظفرالدین شاه فاصله تا باغ دولتآباد یزد: 1.9 کیلومتر (5 دقیقه با ماشین) | یزد - بلوار امام‌زاده جعفر، خیابان مصلی، بازارچه مشیرالممالک |
هتل ملک التجار یزد | اولین هتل خشتی جهان فاصله تا باغ دولتآباد یزد: 2.6 کیلومتر (6 دقیقه با ماشین) | يزد - خيابان قيام، بازارچه پنجه علی |
هتل هومان یزد | فاصله حداقلی با اماکن تاریخی فاصله تا باغ دولتآباد یزد: 2.8 کیلومتر (6 دقیقه با ماشین) | یزد - خیابان قیام، کوچه لب خندق، کوچه ریسمانیان، |
سخن پایانی
ترکیب عناصر طبیعی، شکوه معماری و اهمیت تاریخی، باغ دولتآباد را به یک مقصد گردشگری ناب تبدیل کرده است. اگر هوس کردید از این باغ دیدن کنید و در مسیرهای پوشیده از سرو آن قدم بزنید و به تعامل پیچیده نور، آب و پوشش گیاهی فکر کنید روی لینک بلیط هواپیما یزد کلیک کنید! اگر هم با هواپیما میانه‌ای ندارید و سفرهای ریلی را ترجیح می‌دهید، بلیط قطار یزد را رزرو کنید. در هر صورت، همکاران ما در یوتراوز برایتان یک سفر آرامش‌بخش به شهر آب و آفتاب ترتیب می‌دهند!
