آرامگاه شیخ بهایی مشهد

مشهد به واسطه وجود حرم امام رضا (ع) به عنوان پایتخت مذهبی ایران شناخته می‌شود و همین امر سبب شده تا هرساله تعداد زیادی زائر از اقصی‌نقاط کشورمان ایران و حتی دیگر کشورهای مسلمان به مشهد مقدس، سفر کنند. علاوه‌بر حرم مطهر امام رضا (ع)، همچنین آرامگاه چندین عالم و دانشمند نیز در این شهر مقدس، وجود دارد که یکی از آن‌ها آرامگاه شیخ بهایی است که در لیست جاهای دیدنی نزدیک حرم مشهد قرار دارد.

شیخ بهایی به قدری، شخصیت والایی داشته‌ است که همیشه تعداد زیادی از افراد به قصد زیارت ایشان به آرامگاه وی، می‌روند. همین امر سبب شد تا ما در ادامه مطلب، نکات جامعی درباره آرامگاه شیخ بهایی مشهد، بیان کنیم. بنابراین اگر شما هم اینجا هستید تا آرامگاه شیخ بهایی را بیشتر بشناسید، جای درستی را برای خواندن انتخاب کرده‌اید. به خواندن ادامه دهید و تا انتهای این مطلب، با یوترواز همراه باشید:

آنچه از آرامگاه شیخ بهایی در ادامه می‌خوانید:

• مقبره‌های حرم مطهر امام رضا (ع)
• درباره آرامگاه شیخ بهایی
• آرامگاه شیخ بهایی کجاست؟
• درباره شیخ بهایی
• آثار علمی و ادبی شیخ بهایی
• خدمات شیخ بهایی

مقبره‌های حرم مطهر امام رضا (ع)

بگذارید قبل از اینکه درباره آرامگاه شیخ بهایی، توضیحات جامعی ارائه دهیم، مقبره‌هایی که در حرم مطهر امام هشتم علیه‌السلام وجود دارد را معرفی کنیم. چهار آرامگاه پیر پالان‌دوز، شیخ طبرسی، شیخ حر عاملی و شیخ بهایی در حرم امام رضا (ع) وجود دارند. آرامگاه پیر پالان‌دوز در شمال شرقی حرم، آرامگاه شیخ طبرسی در قسمت شمالی، آرامگاه شیخ حر عاملی در شمال شرقی صحن انقلاب و آرامگاه شیخ بهایی در ضلع شمالی صحن امام خمینی واقع شده‌ است.

لیست هتل‌های مشهد خیابان طبرسی

درباره آرامگاه شیخ بهایی

همانطور که به آن اشاره کردیم آرامگاه شیخ بهایی، یکی از چهار مقبره‌ای است که در رواقی از حرم مطهر امام رضا (ع) واقع شده‌ است. بنای این رواق، مزین به آینه‌کاری‌هایی با ظرافت بسیار زیاد است که جلوه زیبایی به رواق بخشیده‌اند. همچنین کتیبه‌هایی که خوشنویسی شده‌اند نیز در این رواق وجود دارد که زیبایی بنا را دو چندان کرده است.

اگر بخواهیم بیشتر درباره آرامگاه عالم بزرگ، شیخ بهایی توضیح دهیم، باید بگوییم که کتیبه‌هایی حاوی اطلاعاتی نظیر تاریخ تولد و تاریخ فوت این عالم بزرگ بر روی دیوارهای رواقی که آرامگاه شیخ بهایی در آن واقع شده، نصب شده‌‌اند. لازم به ذکر است رواقی که آرامگاه شیخ بهایی مشهد در آن واقع شده‌ است با نام رواق شیخ بهایی، شناخته می‌شود.

کف رواق و مقبره شیخ بهایی، پوشیده شده از سنگ مرمر و سقف آن نیز مزین به مقرنس‌های آویز آینه‌کاری شده‌ است. لوستری بزرگ و بسیا زیبایی، درست در بالای آرامگاه شیخ بهایی مشهد، قرار گرفته‌ است که زیبایی خیره‌کننده‌ای به رواق بخشیده‌ است. 

مساحت رواقی که آرامگاه شیخ بهایی در آن واقع شده، چیزی حدود 102 متر است و اگر به این رواق مراجعه کنید، همیشه شاهد حضور افرادی هستید که کنار آرامگاه این شیخ عالم در حال فاتحه خواندن برای ایشان هستند.

لازم به ذکر است که تعداد درهای ورود و خروج از رواق شیخ بهایی، بیش از یکی است؛ دلیل آن هم جلوگیری از ازدحام و شلوغی برای ورود و خروج از این رواق و سهولت در رفت‌وآمد زائران است. بنابراین برای ورود و یا خروج از این رواق می‌توانید از درهای مختلفی که در فاصله کمی از یکدیگر، قرار گرفته‌اند، استفاده کنید.
نکته قابل‌توجه در خصوص آرامگاه شیخ بهایی مشهد این است که این آرامگاه در رواقی از حرم مطهر امام رضا (ع) واقع شده که در گذشته، محل تدریس این شیخ عارف و عالم بزرگ بوده‌ است.

آرامگاه شیخ بهایی را چندین سال قبل، به سبک معماری اسلامی، بازسازی کردند و آن را به شکلی که امروز است، درآوردند. لازم به ذکر است که آرامگاه شیخ بهایی مشهد به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری این شهر مقدس، شناخته می‌شود و البته بازدید از آن، کاملا رایگان است.

آرامگاه شیخ بهایی کجاست؟

خب می‌رسیم به این سوال که مقبره شیخ بهایی کجاست؟ همانطور که قبل از این اشاره کردیم، آرامگاه شیخ بهایی در مشهد در یکی از رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع)، واقع شده‌ است. اما اگر بخواهیم دقیق‌تر به سوال آرامگاه شیخ بهایی کجاست؟ پاسخ دهیم، باید بگوییم که مقبره این عالم بزرگ داخل حرم مطهر امام رضا (ع)، بعد از رواق امام خمینی، قرار گرفته‌ است.

رواق شیخ بهایی از سمت شمال به صحن آزادی، از جنوب به رواق امام خمینی، از سمت شرق به رواق دارالعباده و از سمت مغرب به رواق دارالزهد، راه پیدا می‌کند.

درباره شیخ بهایی

اکنون خوب است که با شخصیت شیخ بهایی، بیشتر آشنا شوید. بهاءالدین محمد بن حسین، شاعر، حکیم، مورخ، دانشمند و ریاضیدان ایرانی است که به شیخ بهایی، معروف شده‌ است. ایشان، یکی از شیعیان باوفای امیرالمومنین علی (ع) بوده‌اند.

شیخ بهایی از عالمان قرن دهم و یازدهم هجری است که در بعلبک لبنان، متولد شده است. تبحر زیاد شیخ بهایی در علوم فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات، همگان را شگفت‌زده کرده بود. علم ایشان به قدری زیاد بود که کتاب‌های زیادی در علوم مختلف اعم از سیاست، حدیث، عرفان، اخلاق، نجوم و ریاضیات، به قلم ایشان وجود دارد.

همین امر سبب شده تا هر زمان که به آرامگاه شیخ بهایی، برای زیارت ایشان بروید، شاهد حضور تعداد افرادی باشید که آن‌ها نیز به قصد فاتحه خواندن برای این بزرگوار به این آرامگاه، مراجعه کرده‌اند.

تاریخ تولد شیخ بهایی، 8 اسفند ماه 925 خورشیدی است. البته لازم به ذکر است که اگر به آرامگاه شیخ بهایی مشهد، بروید خواهید دید که تاریخ تولد ایشان بر روی کتیبه‌هایی که بر دیوار رواق، نصب شده با آنچه بر روی سنگ قبر ایشان، نوشته شده، تفاوت دارد. به این صورت که تاریخ تولد این شیخ عالم بر روی کتیبه‌های نصب شده بر روی دیواری رواقی که آرامگاه ایشان در آن قرار دارد، برابر با پنجشنبه 8 اسفند ماه 925 خورشیدی است و اما بر روی آرامگاه شیخ بهایی، تاریخ تولد ایشان برابر با فروردین ماه 925 خورشیدی است.

اگر بخواهیم بیشتر درباره شیخ بهائی، توضیح دهیم باید بگوییم که ایشان از نوادگان حارث بن عبدالله اعور همدانی است. شیخ بهایی در دوران کودکی خود به همراه پدرشان به ایران آمدند و در قزوین (مرکز دانشمندان بزرگ ایرانی در آن زمان) ساکن شدند و آغاز به فراگیری زبان فارسی کردند. در نهایت پس از چندین سال زندگی در قزوین به شهر اصفهان رفتند.

شیخ بهایی در سن 43 سالگی به عنوان شیخ‌الاسلام اصفهان، شناخته می‌شد و دلیل آن مهم شخصیت علمی، ادبی و همچنین اخلاق خوش ایشان بوده‌ است. از جمله خصوصیات اخلاقی شیخ بهایی می‌توان به این مورد اشاره کرد که رفتار ایشان، همیشه مانند رفتار افراد صالح بوده و همواره در حال خدمت‌رسانی به خلق خدا بوده است. لازم به ذکر است که آرامگاه شیخ بهایی به وصیت خود ایشان در جوار مرقد مطهر امام رضا (ع) واقع شده است.
نکته قابل‌توجه در خصوص این عالم بزرگ این است که در تقویم ایران، یک روز را به عنوان روز بزرگداشت این شیخ عالم، تعیین کرده‌اند. روز بزرگداشت شیخ بهایی در تقویم ایران، سوم اردیبهشت ماه هر سال است و به منظور شناخت بیشتر شیخ بهایی به عنوان شاعر و عارف معروف ایرانی، هر ساله در همین روز و ماه، برنماه‌های فرهنگی و ... برگزار می‌شود.

خوب است بدانید که خانه‌ای تاریخی در اصفهان وجود دارد که با عنوان خانه شیخ بهایی در میان افراد، شناخته می‌شود. خانه شیخ بهایی که از بناهای دوران صفویه است در خیابان دردشت اصفهان، واقع شده‌ است و هر ساله میزبان عده زیادی از علاقه‌مندان به آثار تاریخی است. متاسفانه تاریخ فوت ایشان به‌طور دقیق مشخص نیست و بین سال 1030 و 1031، شک و شبهه‌هایی وجود دارد.

آثار علمی و ادبی شیخ بهایی

همانطور که در ابتدا گفتیم، آثار زیادی از شیخ بهایی به یادگار مانده‌ است که از جمله آن‌ها می‌توان به جامع عباسی، الزبده فی‌الاصول، اربعین، مثنوی سوانح الحجاز (نان و حلوا) و کشکول شیخ بهایی، اشاره کرد. همچنین معروف‌ترین مثنویات شیخ بهایی عبارتند از: نان و حلوا یا سوانح سفر الحجاز، (بر وزن مثنوی مولوی)، نان و پنیر (بر وزن مثنوی مولوی) و شیر و شکر (اولین منظومه فارسی در بحر خبب یا متدارک).

اربعین اثر شیخ بهایی

اربعین یکی از آثار شیخ بهایی است که در آن به مباحث سیاسی پرداخته‌ است. البته ناگفته نماند که شیخ بهایی قبل از این اثر در مثنوی سوانح‌الحجاز نیر به مباحث سیاسی، پرداخته‌است. شیخ بهایی در این آثار خود، اربعین حدیث را تالیف کرده‌ و در حدیث پانزدهم، دیدگاه‌های خود را به تفصیل، مطرح کرده‌ است.

کشکول شیخ بهایی

یکی از معروف‌ترین آثار شیخ بهایی، کشکول است که مجموعه‌ای از علوم و معارف مختلف به شمار می‌رود. شیخ بهایی تمامی شعرها و نثرهای مورد علاقه خود را در این کتاب به نگارش درآورده است و افراد مختلف با مطالعه این کتاب با ضمیر فکری این شیخ عالم به خوبی آشنا و به آن نزدیک می‌شوند.

نان و پنیر شیخ بهایی

از دیگر آثار شیخ بهایی می‌توان به نان و پنیر، اشاره کرد که بر وزن و سبک مثنوی مولوی است. خوب است بدانید که شیخ بهایی، نام این اثر خود را بر اساس محتوای آن برگزیده است.

شیر و شکر شیخ بهایی

شیر و شکر نیز یکی از آثار شیخ بهایی است که دارای لحنی حماسی بوده و هیچ اثر دیگری مشابه آن وجود ندارد؛ به عبارت دیگر هیچ منظومه‌ای با سبک و سیاق شیر و شکر در ادبیات فارسی وجود ندارد.

خدمات شیخ بهایی

شیخ بهایی به عنوان عالم و دانشمند بزرگ قرن دهم و یازدهم، خدمات زیادی به کشورمان ایران کرده‌ است و به همین دلیل هم بسیاری از افراد هنگام زیارت امام رضا (ع) به آرامگاه شیخ بهایی می‌روند و فاتحه‌ای نثار ایشان می‌کنند.

یکی از شگفت‌انگیزترین خدمات شیخ بهایی، معماری اسلامی به کار رفته در حرم مطهر امام رضا (ع) است که توسط شیخ بهایی، طراحی شده‌ است. این شیخ عالم از همان دوران جوانی، علاقه وافری به امام رضا (ع) داشته‌ و این علاقه را می‌توان از طریق وصیت‌نامه وی به خوبی درک کرد. زیرا همانطور که بیان کردیم، ایشان طبق خواسته‌ی خود که در وصیت‌نامه نوشته بود در یکی از رواق‌های حرم مطهر امام رضا (ع) دفن شده‌ است.

از آنجایی‌که شیخ بهایی در زمینه معماری و مهندسی نیز مهارت وافری داشت، معماری مسجد امام اصفهان و مهندسی حصار نجف توسط ایشان بوده‌ است. همچنین ایشان کاریز نجف‌آباد اصفهان را طرح‌ریزی کرده است.

از دیگر خدمات شیخ بهایی می‌توان به ساخت گلخن گرمابه‌ای در اصفهان اشاره کرد؛ جالب است بدانید که هنوز هم این اثر باقی‌مانده و معروف به حمام شیخ یا حمام بهائی است. منارجنبان اصفهان نیز توسط شیخ بهائی، طراحی شده و هنوز هم باقی‌مانده‌ است.

یکی دیگر از خدمات ویژه‌ای که شیخ بهایی به مردمان اصفهان کرده‌ است، این بوده که آب زاینده‌رود را به محلات اصفهان و روستاهای مجاور آن رودخانه، تقسیم‌بندی کرده است.

به عنوان یکی دیگر از اقدامات بزرگ شیخ بهایی، می‌توان به کتابخانه اهدایی این شخصیت والا، اشاره کرد. کتابخانه اهدایی شیخ بهایی، شامل 4 هزار نسخه چاپی و چاپ سنگی است که توسط شیخ بهایی نوشته شده‌ است و طبق وصیت ایشان به حرم مطهر امام رضا (ع) اهدا شده است.

یکی دیگر از بهترین خدمات شیخ بهایی، تربیت شاگردانی بوده که هر کدام از آن‌ها به نوبه‌ی خودشان در زمینه علمی و ادبی در ایران از بزرگترین مفاخر، شناخته می‌شوند. از جمله شاگردان شیخ بهایی می‌توان به فیلسوف و حکیم الهی ملاصدرای شیرازی و ملاحسن حنیفی کاشانی و چندی دیگر از افراد که در زمینه فلسفه، حکمت الهی، فقه و اصول، ریاضی و نجوم سرآمد بوده‌اند، اشاره کرد.

لازم به ذکر است که شیخ بهایی نیز توسط استادان بزرگی نظیر ملا عبدالله یزدی، ملا علی مذهب، ملا علی قائنی، ملا محمدباقر یزدی، شیخ احمد گچایی، شیخ عبدالعالی کرکی، محمود دهدار و محمد بن ابی لطیف مقدسی شافعی، در زمینه‌های مختلف، آموزش دیده‌ است. شیخ بهایی در زمینه علوم مختلف، به قدری مهارت و تبحر داشت که یونسکو سال 2009 میلادی را به عنوان سال نجوم و شیخ بهایی، معرفی کرد که این افتخار بسیار بزرگی برای ایرانیان است.

ما در این مطلب، سعی کردیم آنچه لازم است درباره آرامگاه شیخ بهایی بدانید را بیان کنیم و در ادامه آن، توضیحاتی درباره شخصیت ایشان، ارائه دهیم تا اگر قصد دارید به آرامگاه ایشان واقع در مجموعه حرم مطهر امام رضا (ع9 بروید، با شناخت کامل نسبت به خدمات و شخصیت وی، برای او فاتحه بخوانید. از اینکه وقت ارزشمندتان را برای خواندن این مطلب، اختصاص دادید، بی‌نهایت متشکریم. اکنون شما می‌توانید در پایان این مقاله، سوالات یا تجربیات خود از بازدید آرامگاه شیخ بهایی مشهد را با ما و سایر کاربران مجله گردشگری یوتراوز به اشتراک بگذارید.