خانه داروغه مشهد

مشهد از بزرگ‌ترین شهرهای ایران است و جاذبه‌های تاریخی زیادی دارد. زیارت امام رضا (ع) هدف اصلی بیشتر مسافران برای سفر به این شهر است، اما جاهای دیدنی نزدیک حرم مشهد هم همیشه برای گردشگران جذابیت داشته‌اند. کوچه‌های اطراف حرم که هنوز بافت قدیمی خود را حفظ کرده‌اند، جاذبه‌های دیدنی بسیاری را در خود جای داده‌اند که این می‌تواند بعد از زیارتی دلچسب، گزینه‌ای مناسب برای گذراندن وقت در مشهد باشد. خانه داروغه از خانه‌های تاریخی مشهد و بسیار معروف است. با یوتراوز همراه شوید تا گشتی در این خانه قدیمی بزنیم.

آنچه از خانه داروغه مشهد در این مقاله خواهید خواند:

• خانه داروغه مشهد کجاست؟
• همه‌چیز درباره خانه داروغه
• معماری خانه تاریخی داروغه
• نوروز در خانه داروغه

خانه داروغه مشهد کجاست؟

• آدرس خانه تاریخی داروغه مشهد: خیابان نواب صفوی، شارستان رضوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه

این خانه در خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، کوچه داروغه واقع شده است و زمان بازدید از آن 8 صبح الی 2 بعدازظهر و 4 عصر الی 7 شب است که البته این ساعت در روزها و مناسبت‌های مختلف سال تفاوت می‌کند. 

برای رسیدن به خانه تاریخی داروغه می‌توانید از انواع وسایل حمل‌ونقل عمومی از قبیل اتوبوس‌های بی. آر. تی، تاکسی‌های خطی و اینترنتی استفاده کنید. از هر کجای مشهد که هستید به سمت حرم مطهر بروید و بعد از آن خود را به خیابان نواب صفوی (ضلع غربی حرم) برسانید. راسته حوض مسگران را که ادامه بدهید به کوچه داروغه خواهید رسید. خانه تاریخی داروغه در این کوچه قرار دارد.

حداقل زمانی که برای بازدید از این خانه نیاز دارید، یک ساعت است. از آنجایی‌که خانه داروغه در نزدیکی حرم واقع شده و اطراف حرم یکی از شلوغ‌ترین محدوده‌ها در مشهد است، حتما قبل از حرکت، وضعیت ترافیک و زمان رسیدن خود را در نظر بگیرید.

همه‌چیز درباره خانه داروغه

خانه داروغه به وسعت 610 مترمربع در نزدیکی حرم مطهر امام رضا (ع) قرار گرفته است. این خانه که جزو اولین‌ها در شهر مشهد است، اولین حمام خصوصی و اولین سرداب و نانوایی شهر را دارد. خانه داروغه در کوچه‌ای به همین نام واقع شده؛ کوچه‌ای با حال‌وهوای سنتی، دیوارهای کاهگلی و ظروف قدیمی که در همه‌جای آن تاریخی‌بودن خانه و سنتی‌بودن فضا احساس می‌شود. 

به نیمه‌های کوچه داروغه که برسید، خانه را در کنار ماکت‌هایی سنتی و البته تابلویی که بر در آن مهر شده است به آسانی مشاهده می‌کنید. از پله‌های این خانه پایین بروید و از دالان نیمه تاریک آن گذر کنید. بعد از خرید بلیط ورودی، دالان آجری شما را به حیاط خانه می‌رساند. حوض بزرگ و آبی‌رنگ خانه داروغه با گل‌هایی که در اطرافش چیده شده‌اند، اولین چیزی‌ست که شما را مجذوب خود خواهد کرد.

سمت چپ عمارتی با معماری چشم‌نواز قرار دارد و در سمت راست خانه آجری ساده‌ای را خواهید دید که آن را غلام‌نشین می‌نامیدند. درها و پنجره‌های چوبی، با شیشه‌های رنگی و کاشی‌کاری‌هایی که شکلی شبیه ستاره دارند از زیبایی‌های این خانه به‌شمار می‌آیند. دو خانه تاریخی دیگر نیز در این کوچه وجود دارد که گویا در گذشته بهم راه داشته‌اند.

یوسف خان هراتی - آخرین داروغه‌ی مشهد و نخستین رئیس نظمیه - دستور ساخت این بنا را به عنوان یک خانه شخصی صادر کرد. متاسفانه این خانه چندین‌بار دست‌به‌دست شد، اما در نهایت گروهی از معماران شناخته شد و طی عملیاتی، مرمت این خانه را آغاز کردند. برای بازسازی این عمارت تاریخی از متخصصان رشته‌های معماری، باستان‌شناسی، مستند‌نگاری و مرمت استفاده شد. پس از مرمت، خانه تاریخی داروغه در زمستان 1393 به مکانی برای پذیرایی از گردشگران تبدیل شد. از افتخارات خانه تاریخی داروغه، کسب جایزه‌ی حفظ و نگهداری میراث فرهنگی آسیا - اقیانوسیه در سال 2016 است.

معماری خانه تاریخی داروغه مشهد

خانه داروغه در اواخر دوره قاجار و به دست یوسف خان هراتی ساخته شده ‌است. معماری خانه با سایر خانه‌های مشهد بسیار تفاوت دارد؛ سبک معماری این خانه روسی‌ست. تندیس‌های گچی با اشکالی زیبا و متنوع و کاشی‌های هفت‌رنگ از عناصر معماری روسی هستند که در ایران کمتر دیده می‌شوند. این تندیس‌ها، شبیه سر انسان، سر شیر و فرشته‌های بالدار افسانه‌ای هستند. طراحی این خانه با پله‌هایی که در دو طرف ایوان دارد، معماری روسی را به خوبی نشان می‌دهد. این خانه همچنین یک حیاط، دو ضلع نشیمن و یک ضلع غلام‌رو هم دارد.

حیاط خانه داروغه، به سبکی کاملا قدیمی ساخته شده ‌است، یک حوض در میان و چهار باغچه به زیبایی هرچه تمام‌تر در اطراف این حوض قرار دارند. تزئینات و ارسی به‌کاررفته در این خانه، نشان از معماری شرقی دارد. نوع معماری این بنا، سه طرف ساخت است و ورودی آن از ضلع جنوبی بناست. در ادامه با بخش‌های مختلف خانه تاریخی داروغه آشنا می‌شوید.

تابستان‌نشین و زمستان‌نشین

مشابه دیگر خانه‌های تاریخی در ایران، خانه داروغه هم دو بخش مجزای تابستان‌نشین و زمستان‌نشین دارد. اهالی خانه در زمستان به بخش زمستان‌نشین مر‌رفتند تا از سرمای شدید در امان بمانند. انواع وسایل گرماسوز و مطبخ در این قسمت وجود دارد؛ وسایلی که باعث می‌شوند گرما از پایین به سمت بالا برود تا باعث شود خانه گرم‌ بماند. 

بخش تابستان‌نشین، همان‌طور که از نامش پیداست برای روزهای گرم ساخته شده ‌است. در این بخش اتاق‌های بادگیر و حوض جاری بوده ‌که با عملیاتی بسیار ساده و به کارگیری از نیروهای طبیعی همچون باد و آب خانه را خنک می‌کرده است. این سبک از مهندسی یکی از دلایل شهرت خانه داروغه است. وجود دو نانوایی و اولین حمام خصوصی از دیگر امکانات و امتیازات این خانه محسوب می‌شود. جالب است بدانید که در ساخت این خانه از انرژی‌های طبیعی؛ آب، خورشید و باد بهره برده‌اند.

بخش‌های غربی و شرقی خانه

در بخش ایوان غربی، ستونی وجود دارد که بر قسمت بالایی آن، کاشی‌های هشت ضلعی دیده می‌شوند و بر روی آن عبارت‌های «بسم الله الرحمن الرحیم»، «محمد (ص)، شمع جهان آفرینش» و نقوش گیاهی نقش بسته‌ است. در بخش شرقی چندین اتاق وجود دارد، در یکی از این اتاق‌ها شومینه گچ‌بری شده‌ای، دیده می‌شود که گویا اولین شومینه در مشهد بوده ‌است. 

در بخش شمالی خانه داروغه، ایوان زیبایی با چهار ستون به چشم می‌خورد که ایوان اصلی خانه داروغه است. این ستون‌های آجر‌ی هم به‌صورت متقارن روبه‌روی یکدیگر در بخش جلویی ایوان قرار گرفته‌اند و تا کف حیاط ادامه دارند. پله‌هایی مورب با نرده‌های ظریف و فلزی در دو طرف ایوان قرار دارند و به آن زینت داده‌اند.

نوروز در خانه داروغه مشهد

اگر در نوروز به مشهد سفر می‌کنید، حتما سری به خانه تاریخی داروغه بزنید. خانه تاریخی داروغه در روزهای پرشور نوروز، جشن آیینی بزرگی را برگزار می‌کند. در این جشن افرادی با لباس‌های سنتی رنگارنگ و آوازهای محلی از گردشگران پذیرایی می‌کنند. می‌توانید در عکاسخانه سنتی آن با لباس‌های محلی عکس‌های یادگاری بیندازید یا در قهوه‌خانه سنتی این خانه دمنوشی خوش‌طعم نوش جان کنید.

کلام آخر:

خانه قدیمی، حیاط پر از گل، حوض آبی‌رنگ، سادگی و صمیمیت، همگی یادآوری از گذشته در ذهن ما هستند. امروزه که تقریبا بیشتر مردم در خانه‌های آپارتمانی زندگی می‌کنند رویای خانه‌هایی از این قبیل، دوست‌داشتنی اما دست‌نیافتنی‌ست. چه کسی از این خانه‌ها خاطره‌ای ندارد؟ شاید آن روزها را تجربه نکرده باشیم، اما رنگ‌وبوی این خانه‌ها هنوز هم برای ما حس زندگی دارد؛ خانه‌های تاریخی عجیب زنده هستند. سادگی شاید ناب‌ترین ویژگی این خانه‌هاست.