پارک ملی بمو شیراز

اگر مسافر شیراز هستید شاید بهتر است بدانید که در کنار تمام جاذبه‌های توریستی مشهور این شهر، ازجمله تخت جمشید، پاسارگاد، باغ ارم، حافظیه، سعدیه و باغ‌های زیبایی که همه مردم شیراز را با آن‌ها می‌شناسند، در 30 کیلومتری این کلان‌شهر، منطقه بکر و حفاظت‌شده‌ای وجود دارد که با وجود زیبایی بی‌مثال و ارزش زیست‌محیطی زیادی که دارد، کمتر کسی درباره آن چیزی می‌داند.

نام این منطقه پارک ملی بمو است. شاید یکی از دلایلی که کمتر کسی در سفر به شیراز به فکر بازدید از این پارک می‌افتد این باشد که همه‌جا فقط صحبت از بناهای مشهور، مساجد و پارک‌ها و باغ‌های شیراز است. پس در این مطلب از یومگ با ما همراه باشید تا با یکی از خاص‌ترین جاهای دیدنی اطراف شیراز آشنا شوید. بی‌شک تصمیم می‌گیرید در سفر بعدی از این منطقه شگفت‌انگیز دیدن کنید!

در این مطلب از یومگ می‌خوانید:

• پارک ملی بمو شیراز کجاست؟
• معرفی پارک ملی بمو در شیراز
• موزه پارک ملی بمو

پارک ملی بمو شیراز کجاست؟ + نقشه

آدرس: استان فارس، آزادراه شیراز-مرودشت، 30 کیلومتری شیراز

این منطقه شگفت‌انگیز در شمال استان فارس و 30 کیلومتری شمال شرق شیراز واقع شده است. در مسیر آزادراه شیراز - مرودشت و پس از عبور از پارک جنگلی زرقان، اگر از زیرگذر پل غدیر مسیر خودرا به سمت بلوار پاداران کج کنید و تا انتها پیش بروید، به میدان بسیج می‌رسید و تابلوی جهت‌نما به سمت پارک ملی بمو در مقابل خود می‌بینید.

فاصله شیراز تا پارک ملی بمو

از شیراز تا پارک ملی بمو، با خودرو سواری حدود 20 دقیقه و با اتوبوس حداکثر 30 دقیقه زمان می‌برد.

معرفی پارک ملی بمو در شیراز

پارک‌های ملی مناطقی هستند که به واسطه منابع و چشم‌اندازهای طبیعی ویژه‌، از جمله جنگل، بیشه، دشت و رودخانه، از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردارند و به همین دلیل تحت نظارت و حفاظت دولت قرار دارند. پارک ملی بمو شیراز، یکی از 26 پارک ملی ایران است که به لحاظ جغرافیایی در رشته کوه‌های زاگرس جنوبی واقع شده و طبیعت بکر زیبای آن ترکیبی از مناطق کوهستانی، صخره، دشت و چشمه‌‌های جوشان است.

این منطقه سه رشته کوه دارد که از شرق تا غرب به موازات یکدیگر کشیده شده‌اند و دره‌های لابه‌لای این رشته کوه‌ها، زیستگاه امن آهو‌های پارک است. این پارک در کنار چشم‌اندازهای فوق‌العاده‌اش، به لحاظ تنوع حیات وحش، سومین پارک ملی بااهمیت ایران بعد از پارک‌های ملی گلستان و ارومیه به شمار می‌رود. جالب است بدانید که این منطقه یکی از بهترین زیستگاه‌ها برای پلنگ ایرانی هم محسوب می‌شود. با اینکه در قسمتی از آن، جنگل‌های متراکم بادام و بنه به چشم می‌خورد، اما به طور کلی از پوشش گیاهی متراکمی برخوردار نیست.

پارک ملی بمو دارای دارای دو بخش کلی است؛ بخش «تفرجگاه و موزه حیات وحش» و بخش «تفرجگاهی گسترده». برای بازدید از بخش تفرجگاهی گسترده حتما به مجوز سازمان حفاظت از محیط زیست استان فارس نیاز دارید، اما برای ورود به بخش تفرجگاه و بازدید از موزه حیات وحش، هیچ مجوزی لازم نیست. داخل محدوده پارک ملی بمو هیچ روستا یا بخش مسکونی وجود ندارد اما اما اطراف آن توسط شهرهایی چون شیراز، زرقان و بیش‌از 30 روستا محاصره شده است.

جالب است بدانید با وجود تنوع گونه‌های مختلف و چشم‌اندازهای بی‌نهایت بکر و زیبا، این پارک ملی چندان شناخته‌شده نیست. اما با توجه به خطرات انسانی مانند شکار غیرقانونی، به نظر می‌رسد که ناشناخته ماندن آن به نفع منطقه باشد. از طرفی گمنامی این سرمایه‌های ارزشمند طبیعی، ممکن است در مواردی هم خطرناک باشد؛ مثلا هنگام حوادث ناگوار از جمله آتش‌سوزی یا دست‌درازی سودجویان به اراضی آن. درهر‌صورت، درکمال‌تاسف، پارک ملی بمو همیشه با این خطرات مواجه بوده است. در خطوط بعدی درباره ویژگی‌های زیست‌بومی این پارک بیشتر می‌خوانید.

• صفحه اینستاگرام پارک ملی بمو

تاریخچه پارک ملی بمو

اولین بار در سال 1341 بود که محدوده فعلی این پارک، توسط کانون شکار به عنوان «منطقه‌ی شکار ممنوع» انتخاب شد. همزمان با تشکیل سازمان شکاربانی و نظارت بر صید در سال 1346، این منطقه به مناطق حفاظت‌شده پیوست و بعد از آن هم به «پارک وحش بمو» تغییر نام داد.

9 سال بعد، سازمان حفاظت از محیط زیست شکل گرفت و با ایجاد این سازمان، پارک ملی بمو با وسعتی در حدود 48 هزار هکتار به لیست پارک‌های ملی ایران اضافه شد.

حیات وحش پارک ملی بمو

با هم خواندیم که پارک ملی بمو شیراز به لحاظ تنوع گونه‌های جانوری، در رده سوم از پارک‌های ملی ایران جا دارد. تاکنون در این پارک 91 گونه پرنده، 32 گونه پستاندار، 19 گونه خزنده و حتی 3 گونه دوزیست توسط کارشناسان محیط‌زیست شناسایی شده‌اند. متاسفانه تعدادی از این گونه‌ها بسیار نادر هستند و در معرض انقراض قرار دارند.

میش، قوچ، پازن تک شاخ، آهو، گرگ خاکستری، پلنگ، لاکپشت مهمیزدار، کاراکال (نوعی گربه‌سان نسبتا درشت هیکل)، افعی جعفری، آگاماهای صخره‌ای فلس درشت، خرگوش، کفتار، روباه و گراز، از گونه‌های جانوری پارک ملی بمو هستند.

از گونه‌های پرنده این پارک هم می‌توان به هدهد، کمرکولی، تیهو، خفاش، عقاب طلایی، طرقه‌ی کبود، چکاوک کاکلی، سهره خاکی، بلبل خرمایی، زردپره لیمویی (نوعی پرنده مهاجر که در فصل زمستان میهمان پارک ملی بمو است)، باقرقره شکم سیاه و کبک اشاره کرد.

همانطور که اشاره کردم، این پارک بهترین زیستگاه برای پلنگ ایرانی‌ست که بزرگترین زیرگونه پلنگ در دنیا محسوب می‌شود. پلنگ ایرانی در مقایسه با دیگر گوشتخواران پارک بمو از جمله گرگ، کفتار و گربه وحشی، بزرگ‌ترین گوشتخوار منطقه است. در سال 1399 تعداد پلنگ‌های پارک ملی بمو از سوی مدیر این پارک، بیش از ده قلاده اعلام شد.

• فیلم پلنگ‌های ایرانی در پارک ملی بمو را از یوتیوب تماشا کنید.

پارک ملی بمو همچنین زیستگاه مناسبی برای شاه روباه است. این پستاندار از کمیاب‌ترین گونه روباه در ایران است که علفزارهای کوهستانی را برای زندگی اتنخاب می‌کند. زیستگاه اصلی این روباه، منطقه «تنگ چاه محکی» واقع در دره‌های صخره‌ای است. این پارک به دلیل دارا بودن آب نسبتا فراوان، صخره‌های مرتفع، پوشش گیاهی مناسب و البته هوای معتدل و مناسب، یک زیستگاه خوب و مناسب برای پازن نیز به شمار می‌آید.

پوشش گیاهی

منطقه بمو به طور کلی بیش از 300 گونه گیاهی، مربوط به 58 تیره گیاهی دارد. هوم، پیچک پیکانی، گون، گون انزروت، جوسیخ، بادام خاکستری از درختچه‌های پارک؛ جوخار، گاو چاق‌کن، بومادران شیرازی، گل بی‌مرگ گنویی، درمنه کوهی، زنبق سیمین‌رگه و انواع بابونه و ریواس نمونه‌هایی از صدها گیاه پارک ملی بموهستند.

دیگر گونه‌های گیاهی که در پارک بمو می‌رویند؛

• گیاه رونده فاشرا (روناس کوهی)
• بادام کوهی
• عروس سنگ
• گل عقربی
• چشم شیر یا شربشیر
• لاله هفت رنگ
• لبدیسی (از خانواده نعناییان)
• گل‌های استکانی
• کارده (نوعی گیاه سمی برای دام‌ها)
• شنگ اسبی
• کلاه میرحسن شیرازی: این گونه بومی کشور ایران و به طور مشخص، پارک ملی بمو است. کلاه میرحسن گیاهی بسیار مفید برای جلوگیری از فرسایش خاک است.

قله بمو

این کوه که نام پارک ملی بمو به واسطه مجاورت از آن گرفته شده، ادامه رشته کوه‌های زاگرس است. بلندترین قله کوه بمو با ارتفاعی برابر با 2600 متر، «کل اسد» نام دارد. ارتفاع کوتاه‌ترین قله کوه نیز به 1550 متر می‌رسد. این رشته کوه که در شرق به ارتفاعات خرمن‌کوه و در جنوب به دریاچه مهارلو شیراز می‌پیوندد، دشت شیراز را از دشت مرودشت جدا می‌کند. منطقه کوهستانی و تپه ماهوری بمو، حتی از شهر به خوبی قابل مشاهده است.

دره‌ها و دشت‌هایی که بین این رشته‌ کوه‌ها قرار دارند، محل زندگی آهوهای بمو هستند و حد فاصل دشت و کوه، در تپه‌ ماهورها می‌توان گله‌های میش و قوچ را پیدا کرد. بزها و پازن‌ها نیز در صخره‌ها و پرتگاه‌های جنوبی کوه بمو اقامت دارند.

چشمه‌های کوه بمو

چشمه‌‌های زیادی در منطقه محافظت شده بمو وجود دارد که به دلایلی از جمله ضعف مدیریت و احداث چاه‌های عمیق و همینطور کاهش بارش سالیانه، بیشتر آن‌ها تقریبا خشک شده‌اند. به جز دو چشمه، سایر چشمه‌های پارک ملی بمو فقط در فصل‌های پربارش زمستان و بهار آب دارند.

چشمه فیل یکی از چشمه‌های همیشه فعال این منطقه است که در میان ارتفاعات بمو قرار گرفته و از زیبا‌ترین و پرآب‌ترین چشمه‌های پارک محسوب می‌شود. متاسفانه به دلیل وجود مناطق نظامی در حاشیه پارک و همچنین صعب‌العبور بودن مسیر دسترسی، این چشمه دور از دسترس قرار گرفته است. جالب است بدانید که آب رکن‌آباد، که از معروفترین جویبارهای شیراز است و حتی در اشعار حافظ هم نمود داشته، در قسمت غربی این کوه جریان دارد.

چشمه‌های دیگری که در دامنه‌ی کوه بمو جاری‌ست، عبارتند از؛

• چهار چشمه
• چشمه عظیمی
• چشمه اسماعیلی
• چشمه حاج مهراب
• چشمه قنبری
• چشمه بز

موزه پارک ملی بمو | موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی

این موزه شامل 60 گونه پرنده و 25 گونه پستاندار تاکسیدرمی‌شده و 11 دیوراماها* است. در ساخت و طراحی این موزه تلاش شده تا تمامی گونه‌های جانوری موجود در پارک ملی بمو در معرض دید بازدید کنندگان قرار بگیرد و علاقمندان بتوانند در صورت عدم امکان گردش در تفرجگاه محافظت شده، این جانوران را به صورت کاملا شبیه‌سازی‌شده، از نزدیک ببینند.

*دیوراماها یا ژرفانما: ماکت‌هایی سه‌بعدی که در اندازه‌های واقعی یا به صورت نمونه‌های مینیاتوری ساخته می‌شوند.

معمولا هرسال در طول هفته‌ی طبیعت، بازدید از این موزه برای عموم مردم رایگان می‌شود.

در آخر

پارک ملی بمو شیراز با وجود وسعت و همینطور تنوع بالای گونه‌های جانوری و پوشش گیاهی، آنقدر که بایسته و شایسته چنین ثروت ملی است، شناخته‌شده نیست. هرچند برخی از محافظان محیط‌زیست، همین مسئله را علت حفظ و پایداری این منطقه می‌دانند و معتقدند که زیستگاه‌های محافظت‌شده‌ای مثل پارک ملی بمو شیراز، هرچقدر ناشناخته تر بمانند، احتمال آسیب و تعرض به آن‌ها کمتر می‌شود. نظر شما چیست؟

سفر به پارک بمو

در این مطلب از یومگ، به یکی از ارزشمندترین جاذبه‌های طبیعی در اطراف شیراز سر زدیم تا در سفر به این شهر، نام جدیدی در لیست جاهای دیدنی خود بگنجانید. اگر هنوز چنین لیستی آماده نکردید، پیشنهاد می‌کنم سری به مقالات یومگ بزنید. از جهت خرید بلیط ارزان هواپیما هم خیالتان راحت باشد. کافی‌ست سری به سایت یوتراوز بزنید تا با کمترین هزینه ممکن، بهترین سفر را داشته باشید. سفر بخیر!