قلعه ضحاک هشترود؛ یادگار رازآلود عهد اشکانی!
- ...
- ...
- تعداد کلمات
«ضحاک» در شاهنامه، پادشاه ستمگری بود که روی شانه‌هایش، از اثر بوسه اهریمن، دو مار روییده بود؛ مارهایی که هرچه سرشان را می‌بریدند، باز از نو ظاهر می‌شدند. اهریمن، به ضحاک گفت درمان دردش این است که هر روز مغز دو جوان را به مارها بخوراند!
قلعه ضحاک، بقایای سازهای باستانی در هشترود تبریز است که قدمتش را به دوران مادها نسبت میدهند. معلوم نیست که این قلعه را چه کسی، در چه زمانی و به چه منظوری ساخته‌است. همین رازآمیز بودن قلعه ضحاک هشترود، درکنار معماری شگفت‌انگیز و طبیعت چشم‌نواز پیرامونش، آن را به یکی از پرطرفدارترین جاهای دیدنی اطراف تبریز تبدیل کرده‌است.
اگر قصه و روایت دوست دارید و گشت‌وگذار در طبیعت سرحال‌تان می‌آورد، در قلعه ضحاک، تجربه‌ای منحصربه‌فرد چشم‌انتظارتان است. در مقاله حاضر، همه اطلاعات لازم درباره این قلعه اسرارآمیز را می‌خوانید؛ آدرس، مسیر دسترسی، تاریخچه و داستانی جذاب.
آن‌چه در این مقاله درباره قلعه ضحاک هشترود می‌خوانید:
- قلعه ضحاک هشترود کجاست؟
- قلعه ضحاک ماردوش در یک نگاه
- در قلعه ضحاک چه خبر است؟
- تاریخچه قلعه ضحاک هشترود
- داستان قلعه ضحاک
- راهنمای بازدید از قلعه ضحاک
- مرورهای قلعه ضحاک تبریز
قلعه ضحاک هشترود کجاست؟
📌 آدرس: آذربایجان شرقی، 20کیلومتری شهرستان هشترود، شرق ایستگاه راه‌آهن خراسانک، کنار روستای عربلو
مسیر قلعه ضحاک از تبریز
ابتدا باید خودتان را به تبریز برسانید. فاصله تبریز تا قلعه ضحاک، 137کیلومتر است و دو مسیر، پیش‌روی‌تان دارید:
- مسیر اول: عوارضی دارد، حدودا 120دقیقه طول می‌کشد: بزرگراه چایکنار، جاده عزیزکندی، هشترود، خیابان امام
- مسیر دوم: عوارضی ندارد، حدودا 140دقیقه طول می‌کشد: بزرگراه چایکنار، جاده قدیم قره‌چمن، خیابان امام
✈ با خرید بلیط هواپیما تبریز، سفری امن و آسوده‌خاطر را به خودتان هدیه بدهید. ✈
قلعه ضحاک ماردوش در یک نگاه
قبل از این‌که بنشینیم پای داستان قلعه ضحاک، نگاهی به مشخصات این قلعه تاریخی می‌اندازیم تا ببینیم چه چیزی در انتظارمان است.
ابعاد قلعه ضحاک | 10کیلومتر طول و 2کیلومتر عرض |
ارتفاع قلعه ضحاک از سطح دریا | هزارو800 متر |
بهترین زمان بازدید از قلعه ضحاک | اردیبهشت و خرداد |
جاهای دیدنی نزدیک قلعه ضحاک | رودخانه قرانقوچای، روستای دانقاران، کوهستان سرمه‌لو، روستای عربلو |
اسم‌های دیگر قلعه ضحاک | دژ اژدهاک، داش‌قلعه‌سی، قیز قلعه‌سی، باروآس، رویی‌دژ، نارین‌قالا، قلعه گویی |
⛅ پیش از راهی سفر شدن، هواشناسی هشترود را چک کنید. ⛅
در قلعه ضحاک چه خبر است؟
بعد از پیمودن مسیری آراسته به دشت‌های سرسبز و چشمه‌های پرآب، به سازهای باشکوه می‌رسیم که از سه طرف به پرتگاه مشرف است و علی‌رغم ناملایمت‌های طبیعی و انسانی، شکوه و هیبتش را حفظ کرده‌است. براساس شواهد تاریخی می‌دانیم که قلعه ضحاک، بخش‌های مختلفی داشته‌است شامل؛ آسیاب، چند حمام، آب‌انبار، سالن شورا و مخازن سنگ.
نکته جالب درباره معماری قلعه این است که نیمی از اتاق‌های متعددش در دل کوه حفر شده‌اند و نیم دیگرشان زیر زمین. اغلب این اتاق‌ها آب‌انباری دارند که علی‌رغم موقعیت جغرافیایی صعب، دسترسی ساکنان یا مهمانان را به آب امکان‌پذیر می‌کرده‌اند. و اما بشنوید از فناوری لوله‌کشی در ارتفاعات هشتگرد! آبِ آب‌انبارهای قلعه ضحاک، از چشمه‌ای در دامنه کوهی در همان نزدیکی تأمین می‌شده‌است. وسیله‌اش هم لوله‌هایی گِلی بوده‌است که از چشمه به‌سمت قلعه، زیر زمین کار گذاشته شده‌بودند.
در قلعه ضحاک، تنها بنای بیرون از خاک که نسبتا سالم مانده، یک چهارطاقی متعلق به دوره ساسانی است. اهالی منطقه می‌گویند بخشی از این چهارطاقی که حالا مرمت شده، در زمان جنگ‌جهانی دوم به‌دست یک افسر انگلیسی در سودای گنج، تخریب شدهاست. افسانه گنج قلعه ضحاک، باعث شدهاست در دوره‌های مختلف، سودجویانی به جان قلعه بیفتند که آثار خراب‌کاری‌های‌شان به‌صورت حفره‌هایی در جای‌جای قلعه نمایان است.
قلعه باستانی هشترود و مناظر پیرامونش را در فیلم قلعه ضحاک تماشا کنید.
تاریخچه قلعه ضحاک هشترود
پیش‌تر اشاره کردیم که سازنده و هدف از ساخت قلعه ضحاک، مشخص نیست. به همین دلیل، روایت‌های مختلفی درباره این قلعه شکل گرفته که واقعیت و افسانه در آن‌ها به هم تنیده‌است. باستان‌شناسان از روی معماری بنا می‌گویند که این قلعه می‌توانسته دژ نظامی، معبد یا آتشکده بوده‌باشد.
اوایل دهه هفتاد میلادی، گروهی باستانشناس آلمانی شروع به تحقیق درباره قلعه ضحاک کردند. درنتیجه بررسی‌ها، قدمت قلعه به دوره مادها نسبت داده شد. از آثار به‌جامانده و تغییرات بنا معلوم می‌شود که قلعه در دوره‌های اشکانیان و ساسانیان هم مورداستفاده بوده‌است.
🔸 مقاله راهنمای سفر به تبریز، شما را برای سفر به شهر «اولین‌ها» آماده می‌کند. 🔸
داستان قلعه ضحاک
بالاخره می‌رسیم به روایت‌های جالبی که درباره قلعه ضحاک در هشترود، شنیده می‌شود. سه قصه کوتاه درباره این قلعه بخوانید.
💡 قصه اول: قلعه ضحاک، سکونتگاه ضحاک ماردوش بوده‌است؛ پادشاهی که پدرش را می‌کشد تا خودش بر تخت سلطنت بنشیند. اهریمن، بین دو کتف ضحاک را می‌بوسد و از محل بوسه او، دو مار می‌روید. سپس اهریمن، در قالب پزشک، به ضحاک می‌گوید که راه خلاصی از مارهای شانه‌اش این است که هر روز مغز دو جوان را به آن‌ها بخوراند. درنهایت کاوه آهنگر، ضحاک ستمگر را شکست می‌دهد.
پی‌نوشت: باستان‌شناسان معتقدند «ضحاک» صورت تغییریافته «آژدهاک» است؛ پادشاه مادها که به‌دست «کورش» مغلوب می‌شود. قلعه ضحاک هم درواقع دژی بوده‌است برای محافظت از شهر دربرابر هجوم دشمنان.
💡 قصه دوم: قلعه ضحاک، معبد «آناهیتا»، الهه نگهبان آب بوده‌است. براساس باوری کهن، آناهیتا در بالاترین طبقه آسمان‌ها زندگی می‌کند. این موضوع، می‌تواند توجیه‌کننده ساختن معبد در ارتفاعات باشد. به این‌معنی که باورمندان به خدای آب‌ها، معبدی درخور برای او ساخته‌اند که دور از دسترس دشمنانش باشد.
پی‌نوشت: روایت زندان قلعه ضحاک می‌گوید ضحاک درازای وعده هزاران گاو نر و گوسفند از آناهیتا می‌خواهد که بشر روی زمین را ازبین ببرد. آناهیتا نمی‌پذیرد و ضحاک بعد از شکست به‌دست کاوه، در قلعه زندانی می‌شود.
💡 قصه سوم: «هشترود»، هشت رودخانه دارد که دوتا از آن‌ها، «قرانقو» و «شورچای» از کنار قلعه باستانی ضحاک می‌گذرند. منظره این دو رود، تصویری شبیه به اسطوره ضحاک ماردوش می‌سازد که می‌تواند دلیل نام‌گذاری قلعه بهنام ضحاک باشد.
راهنمای بازدید از قلعه ضحاک
حالا شما قلعه ضحاک را خیلی خوب می‌شناسید. فقط می‌ماند چند نکته که لازم است پیش از دیدار با قلعه بدانید.
- اگر با ماشین شخصی به بازدید از قلعه ضحاک می‌روید، خودروی‌تان را باید در روستای «خراسانک» پارک کنید و مابقی راه را پیاده بروید.
- بعد از حدود 30دقیقه پیاده‌روی از مبدأ روستا به یک تونل می‌رسید. مسیر سمت راست تونل، مناسب کسانی است که آمادگی و مهارت کوهنوردی دارند. مسیر سمت چپ تونل اما از راهی هموارتر شما را به قلعه می‌رساند.
- مسیر پیاده روی قلعه ضحاک، فقط درمقایسه با مسیر کوهستانی ساده‌تر است، نه به‌طور کلی! بنابراین لازم است که کفش و لباس مناسب و آمادگی بدنی داشته‌باشید. پیمودن این راه برای کودکان و افراد سالمند، توصیه نمی‌شود.
- آب، خوردنی، کرم ضدآفتاب، کلاه و عینک آفتابی و وسایل شخصی ضروری را حتما همراه‌تان ببرید چون در مسیر و محدوده قلعه، به امکانات رفاهی دسترسی نخواهیدداشت.
- کمپ کردن در محدوده قلعه ضحاک، ممکن نیست. اگر قصد اقامت دارید، تنها راهش اقامتگاه‌های بوم‌گردی و اجاره اتاق در روستاهای اطراف است.
مرورهای قلعه ضحاک تبریز
آن‌چه تا الان خواندید، همگی در وصف جذابیت‌ها و اسرار قلعه ضحاک بود. برای این‌که بتوانید با اطمینان بیشتر درباره سفر به هشترود و بازدید از قلعه تاریخی‌اش تصمیم بگیرید، خواندن تجربه دیگران کمک‌کننده است. در ادامه تعدادی از نظرات ثبت‌شده در صفحه گوگل‌مپ قلعه ضحاک را می‌بینید.
کاربر شماره یک: «روشی بسیار جالب برای گذراندن یک روز و پیاده‌روی در بالای کوه. به‌دلیل گرما توصیه نمی‌کنم در ماه‌های گرم سال از آن بازدید کنید. همچنین می‌توانید بقیه روز خود را در کنار رودخانه سپری کنید و از طبیعت لذت ببرید.»
کاربر شماره دو: «مسیر دسترسی تا نزدیک قلعه آسفالته هست. بعدش باید دره‌ای رو برید پایین و سپس از کوه مجاور برید بالا تا به قلعه برسید. با سرعت معمولی و افراد غیرکوهنورد، این مسیر تقریبا سه‌ربع تا یک‌ساعت طول می‌کشه. قلعه از کوه روبه‌رو، جایی که ماشین رو پارک می‌کنید، به‌خوبی مشخص هست. زیبا و باشکوه!»
کاربر شماره سه: «خیلی خیلی جای قشنگیه. ما اواخر تیرماه رفتیم. رودخونه خروشان و پرآب بود و از بالای صخره‌ها صدای امواجش می‌اومد مثل دریا. از ویو نگم براتون که عالیه و برای یک ورزش کوهپیمایی ساده تا بالای قلعه هم توصیه میشه. امکانات ولی اصلا نداره و باید با تجهیزات برید.»
سخن آخر
قلعه ضحاک هشترود آذربایجان شرقی، بنایی است احتمالا متعلق به دوره مادها. گروهی آن را معبد آناهیتا می‌دانند. به‌اعتقاد برخی، دژی است متعلق به پادشاه مادها، «آژدهاک». گروهی دیگر هم باور دارند که عبور دو رودخانه از کنار قلعه باعث شباهتش به افسانه «ضحاک ماردوش» شدهاست و اسم قلعه ضحاک از این‌جا می‌آید.
در مقاله حاضر، قلعه ضحاک را به‌طور مفصل معرفی کرده‌ایم. اگر دیر یا زود راهی تبریز هستید، کارشناسان یوتراوز درکنار شما هستند. شماره تلفن 1548، در تمام ساعات شبانه‌روز، آماده راهنمایی شماست.
سوالات متداول
قلعه ضحاک در کجاست؟
قلعه ضحاک در 20کیلومتری شهرستان هشترود در استان آذربایجان شرقی واقع شدهاست.
قلعه ضحاک مال کدام دوره است؟
قلعه ضحاک، سازهای باستانی است که قدمتش را به دوره مادها نسبت میدهند.
ارتفاع قله قلعه ضحاک چقدر است؟
ارتفاع بلندترین قله در قلعه ضحاک، به 1805 متر میرسد.
قلعه ضحاک عجب شیر کجاست؟
در آذربایجان شرقی، بهجز «قلعه ضحاک» هشترود، قلعه دیگری به این نام وجود دارد که در شهرستان عجبشیر واقع شدهاست.
قلعه ضحاک افغانستان کجاست؟
در ولایت «بامیان» افغانستان هم قلعهای بهنام ضحاک وجود دارد که به «شهر سرخ» معروف است.
