جاهای دیدنی گلپایگان؛ سفر به دل تاریخ و طبیعت

گلپایگان روایتی زنده از دل تاریخ این مرز‌و‌بوم است که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره نگه می‌دارد. این شهر قدیمی جاذبه‌های طبیعی بسیاری دارد و در شمال‌غرب استان اصفهان واقع شده است. قدمت این شهر باستانی به دوره مادها و هخامنشی‌ها بازمی‌گردد و اگر بعد از خرید بلیط هواپیما اصفهان گذرتان به گلپایگان افتاد، بازدید از جاهای دیدنی این شهر تاریخی را از دست ندهید.

آثار تاریخی منحصر‌به‌فرد و طبیعت روح‌نواز و فرهنگ اصیل گلپایگان، ازجمله عوامل مهمی هستند که باعث جذب گردشگر به این منطقه می‌شوند. سفر به این شهر و بازدید از جاهای دیدنی گلپایگان می‌تواند یکی از تجربه‌های فراموش‌نشدنی مسافرت و گردشگری هر شخصی باشد.

در این مقاله، به‌سراغ معرفی مهم‌ترین جاهای دیدنی گلپایگان از بناها‌ی تاریخی گرفته تا جاذبه‌های طبیعی می‌رویم؛ پس تا پایان با ما همراه باشید.

جاهای دیدنی گلپایگان

جاهای دیدنی گلپایگان فقط به آثار تاریخی یا مناظر طبیعی محدود نمی‌شوند؛ بلکه این شهر ترکیبی دل‌نشین و هماهنگ از هر دو را در دل خود جای داده است. بنابراین، هم علاقه‌مندان به طبیعت را راضی می‌کند و هم افرادی که به قصد دیدن نمایی از تاریخ به این شهر قدم گذاشته‌اند، به تجربه‌‌کردن لحظات شیرین و به‌یادماندنی دعوت می‌کند. برای بازدید از جاذبه‌های تاریخی این شهر می‌توانید در هتل های اصفهان اقامت کنید و سپس با یک سفر کوتاه دوساعته زمینی به گلپایگان بروید. در ادامه، با برخی از جاهای دیدنی گلپایگان آشنا می‌شویم:

مسجد جامع گلپایگان؛ یادگاری از دوران سلجوقی

از جاهای دیدنی برجسته‌ و مهم‌ گلپایگان می‌توان به مسجد جامع آن اشاره کرد. این اثر تاریخی به دوره سلجوقی تعلق دارد و در سال ۵۰۸ قمری به‌دستور سلطان‌محمد ملکشاه بنا شده است و نمونه‌ای شگرف از معماری آن دوره به شمار می‌آید. ازنظر معماری، مسجد جامع گلپایگان ازجمله مساجد تک‌ایوانی است که گنبدی بزرگ دارد. این گنبد بزرگ آجری متشکل از دو پوسته (یک پوسته درونی و یک پوسته بیرونی) است. این امر باعث افزایش استحکام و مقاومت آن می‌شود.

ایوان اصلی مسجد در ضلع شمالی آن قرار دارد و از قوس‌های نیم‌دایره و قاب‌بندی‌های آجری تشکیل شده است. تزیینات این مسجد شامل نقوش اسلیمی و آجرکاری‌های هندسی و کتیبه‌هایی با خط کوفی نسخ است. مسجد جامع گلپایگان در کنار قدمت دیرینه‌اش هنوزهم کاربری خود را حفظ کرده است و به‌عنوان محل برگزاری نماز و مراسم‌های مذهبی استفاده می‌شود. این اثر ملی ثبت‌شده در مرکز شهر و نزدیک بازار سنتی شهر گلپایگان قرار دارد.

بازار سنتی گلپایگان

بازار سنتی از جاهای دیدنی گلپایگان و یکی از عناصر تاریخی و فرهنگی این شهر به شمار می‌آید. این بازار از دوره صفوی و قاجار به یادگار مانده است و نمونه‌ای زیبا از معماری‌ بازارهای سنتی ایران محسوب می‌شود. در گذشته، این بازار چند‌صد‌ساله نه‌تنها محلی برای خرید‌و‌فروش، بلکه مکانی مناسب برای تعاملات اجتماعی و مبادلات فرهنگی بوده است. در این بازار، اقلام مختلفی از محصولات کشاورزی، چوبی، پارچه، مواد خوراکی، ظروف منزل تا صنایع دستی، هنری و فرش عرضه می‌شوند.

بازار سنتی گلپایگان در مرکز شهر و کنار مسجد جامع واقع شده است. نزدیکی این مکان تاریخی در کنار سایر آثار تاریخی، مظهری از ساختار شهری دوره‌های اسلامی و سنتی ایران، به‌ویژه دوره سلجوقی است که در آن معماری اسلامی به اوج شکوه خود رسید. بازدید از این مسجد در کنار گشت‌وگذار در جاهای دیدنی اصفهان تجربه‌ای جذاب را از سفر به این استان تاریخی برایتان رقم می‌زند.

بازار سنتی گلپایگان گنبدهای آجری و طاق و سقف‌هایی با قوس‌های جناغی دارد که این قوس‌ها با هدف تهویه و متعادل کردن دما طراحی شده‌‌اند. در بالای طاق‌ها، روزنه‌هایی برای عبور نور وجود دارند و در‌واقع نورگیر هستند. بازار یک راسته اصلی دارد که مغازه‌ها در دو طرف آن قرار دارند. ناگفته نماند که بخش‌هایی از بازار دالان‌های فرعی دارند که باعث گستردگی بیشتر آن شده است.

مناره سلجوقی گلپایگان

همان‌طور‌که از آن نام آن مشخص است، این مناره نیز همچون مسجد جامع گلپایگان اثری به‌جای‌مانده از دوره سلجوقی است. تاریخ ساخت این اثر شاخص و برجسته به قرن پنجم قمری برمی‌گردد؛ بنابراین، قدمتی بیش از ۹۰۰ سال دارد. طبق کتیبه موجود در این بنا که با خط کوفی نوشته شده، زمان دقیق ساخت مناره سال ۵۰۹ قمری بوده است.

ارتفاع این مناره ۱۸ متر است و بدنه‌ای استوانه‌ای‌شکل دارد. بدنه‌ مناره با آجرچینی‌های تزیینی و طرح‌های تکرار‌شونده شکل گرفته است. این بنا متشکل از سه بخش است: ۱. پایه قطور و مستحکم؛ ۲. بدنه اصلی؛ ۳. سرپوش گنبدی‌شکل. این اثر تاریخی مهم در آثار ملی ایران ثبت شده و با گذشت زمان زیادی از احداث آن، هنوز‌هم ساختار اصلی خود را به خوبی حفظ کرده است.

در گذشته، مناره‌ها علاوه‌بر نقش مذهبی و کاربرد اصلی‌شان در اعلام اذان و آماده‌شدن برای نماز، کارکردهای دیگری نیز داشتند. یکی از این کاربردها، به‌ویژه برای مناره سلجوقی گلپایگان که در مقایسه با بسیاری از مناره‌های هم‌دوره‌اش ارتفاع بیشتری دارد، استفاده از آن به‌عنوان نشانه‌ای برای جهت‌یابی و راهنمایی مسافران بوده است. ارتفاع زیاد و موقعیت مکانی این مناره موجب می‌شد تا از فاصله‌های دور نیز در دید باشد و نقش راهنمای مسیر را برای مسافران ایفا کند.

حمام تاریخی گلپایگان

در شهر گلپایگان از دوره قاجار حمامی به جا مانده است که از آثار ارزشمند آن محسوب می‌‌شود. این حمام از جنبه‌های گوناگونی مانند فرهنگی و تاریخی و معماری اهمیت دارد. سبک معماری و ویژگی‌های ساختاری این حمام باعث شده است تا از بهترین حمام‌های آن دوره تاریخی در نظر گرفته شود.

حمام گلپایگان بخش‌های مختلفی مانند ورودی، هشتی، حوض، سردخانه و گرمخانه دارد. سقف‌های این حمام گنبدی‌شکل هستند تا در بخش داخلی آن تهویه هوا به‌خوبی انجام گیرد. گرمای لازم آب و محیط به‌واسطه آتش‌خانه‌ در زیر زمین آن تامین می‌شده است. این حمام نیز مشابه سایر حمام‌های ایرانی از دو بخش تشکیل شده است: یکی سردخانه که برای استراحت موقت طراحی شده بود و دیگری گرم‌خانه که به‌عنوان محیط اصلی استحمام شناخته می‌شد. 

روزنه‌ها و شیشه‌‌های رنگی در دیوارها و سقف باعث عبور نور و روشن‌شدن فضای داخلی می‌شوند. سایه‌های رنگارنگ که به‌دلیل وجود شیشه‌های رنگی روی دیوارها دیده می‌شوند، فضای درونی حمام را زیباتر و جذاب‌تر می‌کنند. این حمام که یکی از جاهای دیدنی گلپایگان است، در‌حال‌حاضر یکی از اثرهای تاریخی ثبت‌شده در فهرست میراث فرهنگی کشورمان است. این مرکز برای حفاظت از این اثر تاریخی تعمیر و مرمت‌های زیادی انجام داده است.

رودخانه گلپایگان

یکی از جاهای دیدنی طبیعی گلپایگان رودخانه یا سرچشمه گلپایگان است که در نزدیکی ارتفاعات زاگرس قرار دارد. این رودخانه از ارتفاع زاگرس منشا می‌گیرد. سرچشمه یادشده که با نام‌های گل‌افشان و قم‌رود و اناربار شناخته می‌شود، هم از‌نظر طبیعی و هم از‌نظر تاریخی و فرهنگی ارزشمند است. رودخانه گلپایگان در نزدیکی آثاری همچون پل تاریخی قاضی زاهد قرار دارد و فضای سرسبز و دل‌نشین با آب‌و‌هوای معتدل، مکان مناسبی را برای تفریح و لذت از طبیعت برای گردشگران و ساکنان محلی فراهم کرده است.

ارگ گوگد

ارگ گوگد جزو بناهای تاریخی و دیدنی است که در شهر گوگد و ۹ کیلومتری شمال‌شرقی شهر گلپایگان قرار دارد. این ارگ ۴۰۰ ساله در جاده مهم و تاریخی ابریشم واقع شده است. در گذشته، ارگ مذکور هم به‌عنوان کاروان‌سرا برای استراحت مسافران و هم به‌عنوان دژ دفاعی در زمان جنگ کاربرد داشته است. ارگ گوگد بعد‌از ارگ بم، بزرگ‌ترین ارگ ایران شناخته می‌شود.

این بنای تاریخی ۶۴۰۰ متر‌مربع وسعت دارد و برای ساخت آن از خشت‌و‌گل استفاده شده است. ازنظر معماری، چهار برج قرنیه در گوشه‌ها و حوض آب و بخش شاه‌نشین در ضلع شمالی دارد. در‌حال‌حاضر، این بنای تاریخی به‌عنوان هتل کاربری دارد و در عین حال نمای سنتی آن کامل حفظ شده است.

بقعه امام‌ز‌اده هفده‌تن

امام‌زاده هفده‌تن یکی از جاهای دیدنی مذهبی گلپایگان است که قرن یازدهم قمری و در زمان شاه‌عباس اول صفوی ساخته شده است. طبق روایات نقل‌شده، در این امام‌زاده هفده نفر از نوادگان امام علی (ع) به خاک سپرده شده‌اند. این مکان مذهبی در نزدیکی مرکز شهر قرار دارد و دسترسی به آن آسان است. امام‌زاده هفده‌تن در کنار اهمیت مذهبی‌اش، از‌نظر تاریخی و معماری نیز ارزشمند محسوب می‌شود. ساختمان امام‌زاده هشت گوشه و گنبد آن با هنر کاشی‌کاری تزیین شده است. در اطراف بقعه، کتیبه‌هایی با خط غیاث‌الدین جوهری‌شیرازی دیده می‌شد.

سخن آخر

گلپایگان از شهرهای کهن‌ ایران است که پیشینه‌ای غنی از تاریخ و فرهنگ ایران را در دل خود جای داده است. این شهر جاذبه‌های متعدد و متنوع تاریخی و طبیعی و مذهبی دارد که همین امر سبب جذب مسافران و گردشگران به این منطقه می‌شود.

از جاهای دیدنی مهم گلپایگان می‌توان به مسجد جامع، مناره سلجوقی، بازار سنتی، حمام تاریخی، ارگ گوگد، رودخانه گلپایگان و امام‌زاده هفده‌تن اشاره کرد. علاوه‌بر این، روستاهای نزدیک این شهر از زیبایی‌ها و جاذبه‌های دیدنی کم‌نظیری برخوردارند. پس اگر قصد دارید به شهرستان گلپایگان مسافرت کنید، از بازدید از روستاهای اطراف آن غافل نشوید.

سوالات متداول