جاذبههای گردشگری میراث جهانی یونسکو در ایران را بشناسید
- ...
- ...
- تعداد کلمات
هر ساله، کشورهای عضو یونسکو لیستی از آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی خود را برای ثبت به عنوان میراث جهانی به یونسکو ارائه میدهند. ایران نیز مجموعهای از جاذبههایی دارد که در یونسکو به ثبت رسیدهاند و این مجموعه شامل جنگلها، جاذبهها، بناهای تاریخی و دشت لوت میشود.
میراث جهانی یونسکو در ایران مجموعهای از مکانهای تاریخی، فرهنگی و طبیعی است که به ثبت جهانی رسیدهاند. بسیاری از جاذبههای مختلف کشورهای دنیا در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاند. طبق کنوانسیون میراث جهانی، این مکانها متعلق به همه انسانها است و هر کشور، صرفنظر از مذهب و نژاد، موظف است از آنها محافظت کند. در سالهای اخیر، ایران بازدیدکنندگان بسیاری از نقاط جهان را به خود جذب کرده است. ایران به عنوان یکی از تمدنهای قدیمی جهان، جاذبههای بسیاری را برای به وجد درآوردن گردشگران در چنته دارد. وقتی صحبت از میراث جهانی یونسکو در ایران میشود، ناخودآگاه ارزش حفظ میراث تاریخی، فرهنگی و طبیعی نیاکانمان را بیشتر درک میکنیم. با این مطلب یوتراوز همراه باشید تا لیست 24 جاذبه گردشگری یونسکو در ایران را بهطور کامل معرفی کنیم.
آنچه از جاذبههای گردشگری یونسکو در ایران میخوانید:
- چغازنبیل
- پرسپولیس
- میدان امام
- تخت سلیمان
- پاسارگاد
- ارگ بم
- شهر و گنبد سلطانیه
- بیستون
- مجموعه کلیساهای ارامنه
- سازههای آبی شوشتر
- مجموعه تاریخی بازار تبریز
- خانقاه شیخ صفیالدین اردبیلی
- باغ ایرانی
- مسجد جامع اصفهان
- گنبد قابوس
- کاخ گلستان
- شهر سوخته
- شوش
- میمند شهر بابک
- قنات ایرانی
- دشت لوت
- شهر تاریخی یزد
- مجموعه باستانی ساسانی در منطقه فارس
- جنگلهای هیرکانی
چغازنبیل (1979)
چغازنبیل اولین اثر ایرانی است که در سال 1979 در میراث جهانی یونسکو در ایران به ثبت رسیده است. معبد چغازنبیل در حدود 1250 سال قبل از میلاد توسط پادشاه اونتاش ناپیریشا در تمدن عیلامی، نزدیک شوش در استان خوزستان ایران ساخته شد. این بنا را برای احترام به اینشوشیناک، خدای بزرگ ساختند. چغازنبیل که نام دیگر آن زیگورات دوراونتاش است، در گذشته حدود 60 متر ارتفاع داشت، اما پس از آسیبهایی که بدان وارد شد ارتفاعش به 25 متر رسید.
تخت جمشید (1979)
بدونشک تخت جمشید مرکز امپراتوری هخامنشی با شکوهترین جاذبه استان فارس و نشانگر عزت و عظمت ایران است. تخت جمشید یا پرسپولیس که یکی دیگر از میراث جهانی یونسکو در ایران است، در 70 کیلومتری شمال شرقی شیراز و در دامنه کوه رحمت در مرو دشت واقع شده است.
میدان امام (1979)
میدان نقش جهان، معروف به میدان امام، میدانی است که در مرکز شهر اصفهان واقع شده است. نقش جهان در سال 1598 میلادی، زمانی که شاه عباس تصمیم گرفت پایتخت خود را از قزوین به اصفهان منتقل کند و محلی برای ملاقات شاه و مردم ایجاد کند ساخته شد. این میدان همچنین نمونه دیگری از میراث جهانی یونسکو در ایران است.
میدان نقش جهان با وسعت 89600 متر مربع، توسط بناهای تاریخی مربوط به دوران صفویه احاطه شده است. کاخ عالیقاپو در ضلع غربی، مسجد امام در ضلع جنوبی، مسجد شیخ لطفالله در ضلع شرقی و مجموعه بازار تاریخی اصفهان در ضلع شمالی این میدان قرار دارد.
تخت سلیمان (2003)
شهر باستانی تخت سلیمان در استان آذربایجان غربی در درهای در منطقه کوههای آتشفشانی ایران واقع شده است. این مکان در دوره ایلخانیان (مغولها - قرن 5) به عنوان پناهگاه اصلی زرتشتیان و در دوره ساسانیان (قرن 5 و 6) به عنوان معبد آناهیتا مورد استفاده قرار میگرفت. تخت سلیمان نمونه دیگری از مکانهای میراث جهانی یونسکو در ایران است که اهمیت تاریخی بالایی دارد. طراحان این مکان به واسطه اینکه کاملاً تحتتأثیر معماری اسلامی قرار گرفتهاند، ارزش تاریخی مجموعه را نشان میدهند.
خانقاه شیخ صفیالدین اردبیلی (2010)
خانقاه شیخ صفیالدین اردبیلی بنایی است با الهام از معماری سنتی ایرانی با حداکثر استفاده مفید از فضای موجود که در اردبیل ساختهاند. کتابخانه، مسجد، مدرسه، آب انبار، بیمارستان، دفتر کار خانگی، نانوایی و تعدادی از فضاهای اداری در فضایی محدود و به بهترین شکل ممکن طراحی شده است. فضای داخلی و خارجی این مجموعه کاملاً حفظ شده و مجموعهای غنی از اشیای زینتی و عتیقههای هنری است که در داخل ساختمان به کار گرفته شده است. خانقاه شیخ صفی یکی دیگر از میراث جهانی یونسکو در ایران و نمونه کاملی از معماری اسلامی قرون وسطی است.
پاسارگاد (2004)
پاسارگاد اولین پایتخت سلطنتی امپراتوری هخامنشی بود که توسط کوروش اول (کوروش بزرگ)، در قرن ششم قبل از میلاد تاسیس شد. کاخها، باغها و مقبره کوروش نمونههای برجسته هنر و معماری سلطنتی در دوره هخامنشی و گواهی بینظیر از تمدن ایرانی است. بقایای قابلتوجهی که در این مکان 2 هکتاری مانده، نشان از وجود مقبره کوروش اول، دروازه سلطنتی، سالن آمفیتئاتر، کاخ و باغ در آنجا است.
پاسارگاد پایتخت اولین امپراطوری چندفرهنگی در آسیای غربی بود که شرق مدیترانه و مصر را به رودخانه هند پیوند میداد. هخامنشی اولین امپراتوری در جهان بود که به تنوع فرهنگی مردم مختلف احترام میگذاشت، این موضوع در سبک معماری آن زمان نیز کاملاً مشهود است و یکی از دلایل ثبت شدن این آثار ارزشمند در فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران است.
ارگ بم (2004)
بم در یک محیط کویری در حاشیه جنوبی فلات ایران واقع شده است. قدمت این شهر به دوره هخامنشیان (قرن چهارم تا ششم قبل از میلاد) برمیگردد و اهمیت آن در آن زمان به این دلیل بود که در مسیر باستانی جاده ابریشم قرار داشته است. زندگی در این واحه به دلیل نبوغ ایرانیان در ساخت قناتها و مدیریت آبهای زیرزمینی که در آن مشاهده میشود، بسیار جالب توجه است. به همین دلیل است که ارگ بم در لیست میراث جهانی یونسکو در ایران به ثبت رسیده است.
ارگ بم نمونه کاملی از یک شهر باستانی است که تمام عناصر بومی در ساخت آن بکار رفته است. این مکان بزرگترین سازه خشتی در جهان بود که در اثر زلزله بم در سال 1382 تقریبا بهطور کامل تخریب شد. زمین لرزهای که کل شهر بم و حومه آن را ویران کرد. البته پس از حادثه، این جاذبه باارزش را در لیست آثار جهانی در معرض خطر قرار دادند و با همکاری اعضای یونسکو به بازسازی آن پرداختند.
شهر و گنبد سلطانیه
شهر سلطانیه مرکز سلسله ایلخانان بوده است که توسط مغولان در استان زنجان بنیان نهاده شد. گنبد سفالی به نام «گنبد سلطانیه» یکی از مهمترین شاهکارهای معماری ایرانی است، که به دستور پادشاه مغول اولجایتو (معروف به سلطان محمد خدابنده) در سالهای 3 تا 5 هجری ساخته شد. این ساختمان هشت ضلعی را با گنبدی فیروزهای به ارتفاع 3 متر مزین کردهاند. بدنه اصلی بنا را کاملاً از خشت ساختهاند وگنبد آن تماما از کاشیهای فیروزهای است که به روش معرقکاری تزئین شده است. این جاذبه نیز نمونه دیگری از میراث جهانی یونسکو در ایران است.
بیستون (2006)
بیستون در کنار راه قدیمی کرمانشاه به همدان که راه مبادله میان شرق و غرب است قرار دارد. این راه فلات بزرگ ایران را به بینالنهرین پیوند میدهد و از دوران ماقبل تاریخ تا دوره ماد، هخامنشی، ساسانی و ایلخانی وجود داشته است. ویژگی اصلی این محوطه باستانی، کتیبه داریوش بزرگ، یکی از مهمترین و مشهورترین اسناد تاریخی در جهان است. این کتیبه که پس از تسخیر گوماته مغ توسط داریوش بزرگ در ارتفاع 2 متری دامنه بیستون تراشیده شد، قدیمیترین سند عیلامی است که به شورش علیه پادشاه اشاره دارد و امروز این سایت به عنوان یکی از آثار میراث جهانی یونسکو در ایران ثبت شده است.
مجموعه کلیساهای ارامنه (2008)
این مجموعه آثار که در آذربایجان شرقی و غربی هستند از سه کلیسا تشکیل شدهاند: سان تادئوس (قره کلیسا)، استپانوس مقدس و کلیسای زور زور، که در میان آنها تادئوس قدیمیترین است. این بناها نمونههای ارزندهای از معماری باشکوه ارمنستان هستند. هر سه کلیسا مرکز آیین ارمنی و تعاملات مذهبی با سایر ادیان در مناطق دیگر بودهاند. امروزه كلیساهای ارامنه كه به عنوان نمونهای از میراث جهانی یونسكو در ایران حفظ و معرفی شدهاند، آخرین بازمانده فرهنگ و معماری ارامنه در شمال غربی ایران هستند و هنوز هم مورد استقبال مسیحیان ایرانی و كشورهای همسایه قرار میگیرند.
سازههای آبی شوشتر (2009)
سیستم آبی شوشتر گواهی بر نبوغ و هوشمندی خلاقانه ایرانی، در طراحی سیستمهای آبی در زمان داریوش بزرگ است. این سازه یعنی اختراع دو کانال توزیع آب از رودخانه کارون، به قرن پنجم قبل از میلاد برمیگردد. از کانال گرگر که یکی از دو کانال باستانی است، هنوز هم برای تأمین آب شوشتر استفاده میشود. این مجموعه شامل یک قلعه، مرکز بهرهبرداری، کنترل و نظارت بر سیستم آبیاری، برجی برای اندازهگیری سطح آب، تعدادی پل و استخر است که پیشرفته بودن ایرانیان باستان را حتی قبل از انقلاب صنعتی اروپا نشان میدهد. این شاهکار خارقالعاده بهعنوان نمونه دیگری از میراث جهانی یونسکو در ایران ثبت شده است و سالانه گردشگران زیادی برای دیدن زیباییهای آن به ایران سفر میکنند.
مجموعه تاریخی بازار تبریز (2010)
تبریز از همان اوایل مهد مبادلات فرهنگی بوده است و مجموعه تاریخی بازار تبریز یکی از مهمترین مراکز اشتغال در جاده ابریشم. بازار تبریز متشکل از بناهای آجری و چندین فضای باز با کاربریهای مختلف است که بههم پیوستهاند. از آنجاکه این مکان طولانیترین بازار مسقف ایران است، آن ر ا به عنوان نمونه دیگری از میراث جهانی یونسکو در ایران ثبت کردهاند.
تبریز و بازار آن قرنهاست که شهرت دارد و در دوران صفویه، قبل از انتخاب به عنوان مرکز استان آذربایجان شرقی، پایتخت ایران بوده است. بعدها نیز باوجود انتقال پایتخت به تهران، تبریز همچنان شهرت خود را حفظ کرد. بازار تاریخی تبریز نمونهای موفق و بارز از سیستم تبادل کالا در ایران باستان و نشاندهنده فرهنگ اصیل ایرانی است.
باغ ایرانی (2011)
باغهای ایرانی در استانهای مختلف به عنوان میراث جهانی یونسکو در ایران ثبت شدهاند. این باغها دارای تنوع طراحی در متناسب بودن با آب و هوای مناطق مختلف ایران هستند. اصول طراحی باغ ایرانی به زمان کوروش بزرگ، قرن ششم قبل از میلاد برمیگردد. همه این باغها در طراحی به چهار قسمت اصلی تقسیم شدهاند و آب، هم در طراحی و تزئین و هم در آبیاری درختان نقش اصلی را دارد.
باغ ایرانی در آیین زرتشت نمادی از چهار عنصر بهشت، زمین، آب و گیاهان است. این باغها، هر کدام در دورههای مختلف ساخته شدهاند، همچنین دارای عمارتهای پیچیده، راهروها و سیستمهای آبیاری هستند و بر هنر طراحی باغ حتی در هند و اسپانیا نیز تأثیر گذاشتهاند. باغهای پاسارگاد، فین کاشان، ارم شیراز، شازده کرمان، عباسآباد مازندران، دولتآباد یزد، پهلوان پور مهریز و غیره، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاند.
مسجد جامع اصفهان (2012)
مسجد جامع اصفهان که در مرکز تاریخی شهر واقع شده است، نمونهای بینظیر و خیرهکننده از تکامل معماری مسجد در طول دو قرن است. این مسجد در واقع قدیمیترین بنای محافظت شده در نوع خود در ایران و الگویی عالی برای طراحی و ساخت مساجد بعد از خود در آسیای میانه است. مسجد جامع اصفهان بیش از 6000 متر مربع مساحت دارد و همچنین اولین بنای اسلامی با الهام از معماری کاخهای ساسانی است. جزئیاتی که در تزئین این بنا بهکار گرفتهاند در نوع خود بینظیر است و چشم هر بینندهای را به خود گره میزند. حتما باید به عنوان یک ایرانی، از این میراث جهانی ایران که در یونسکو ثبت شده بازدید کنید تا شنیدهها را با جان دل ببینید.
گنبد قابوس (2012)
گنبد قابوس، معروف به گنبد کاووس، در قرن چهارم هجری توسط قابوس بن واشمگیر، حاکم و منتقد ادبی، در مجاورت ویرانههای شهر باستانی گرگان در شمال شرقی ایران ساخته شده است. این برج شاهد تبادلات فرهنگی بین شهرک نشینان آسیای میانه و تمدن ایران باستان بوده است. گنبد کاووس تنها بنای یادبود باقیمانده از حمله مغول در قرن 5 و 6 است.
گنبد کاووس نمونه بارز تلفیق فناوری در معماری اسلامی و نمایانگر پیشرفت ریاضیات و علوم در جهان اسلام است. در ساخت این برج از خشت و اشکال پیچیده هندسی استفاده شده است و سقف خشتی مخروطی شکلش خود یک شاهکار معماری اسلامی است. این صفات گنبد کاووس را به یک جاذبه گردشگری دیدنی تبدیل کرده و همچنین آن را در میان میراث جهانی یونسکو ایران قرار داده است.
کاخ گلستان (2013)
کاخ باشکوه گلستان شاهکاری از دوره قاجار است. در حقیقت، این بنا ادغام هنر و معماری ایرانی متأثر از هنرمندان اروپایی است. این کاخ یکی از قدیمیترین بناهای تهران محسوب میشود که محل زندگی خانوادگی پادشاهان قاجار نیز بوده است. در اطراف کاخ گلستان یک باغ باشکوه با درختان زیبا و یک استخر بزرگ وجود دارد. این کاخ مرکز هنر و معماری قاجار بوده و الهامبخش بر ای هنرمندان و معماران امروزی ایران است. داخل کاخ گلستان که پر است از اشیای گرانبهای قدیمی و دیوارهای آینهکاری شده زیبا، اکنون به یک موزه تبدیل شده است. این قطعه معماری شگفتانگیز نمونه دیگری از میراث جهانی یونسکو در ایران است.
شهر سوخته (2014)
شهر سوخته در نزدیکی شهر زابل و مرکز شهرستان هامون واقع است. بقایای آجری شهر سوخته گواه از وجود اولین مجموعه شهری در شرق ایران است. این شهر حدود 5 سال قبل از میلاد ساخته شده است و بناهای تاریخی، خانههای جداگانه، گورستانها و ساختوسازهای متعدد قسمت عمدهای از شهر است. به نظر میرسد انحراف جریان آب رودخانه و تغییرات آب و هوایی دلایل احتمالی ترک ساکنان این شهر در آغاز هزاره دوم باشد.
بقایای خارقالعاده ساختوساز مدفون در خاک و اشیا بیشماری که در این شهر کشف شدهاند به دلیل آب و هوای خشک منطقه دستنخورده باقیمانده و بنابراین شهر سوخته یک موزه واقعی با اطلاعات غنی درباره جوامع شهری و ارتباطات شهری گذشتگان است. اولین جراحی موفقیتآمیز مغز در جهان، اولین چشم مصنوعی جهان، قدیمیترین تخته نرد و اولین انیمیشن جهان در این شهر حیرتانگیز کشف شده است. از این جهت شهر سوخته در فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران ثبت شده است که اسرار مربوط به تمدن باستانی مردم ساکن در منطقه را فاش میکند.
شوش (2015)
مجموعه تاریخی شوش، واقع در جنوب غربی ایران، در حاشیه کوههای زاگرس، از قدیمیترین و متمدنترین شهرهای جهان است. با کاوشهای باستانشناسی در منطقه شوش، ساختارهای اداری و مسکونی فوقالعادهای کشف شده است. این شهر ارزشمند تأسیسات فوقالعاده پیشرفته شهری دارد که از اواخر هزاره قبل از میلاد تا قرن سیزدهم گسترش یافته است. سایت باستانشناسی شوش اثری خاصی از فرهنگ پارسی و اشکانی است که متأسفانه قسمت عمدهای از آن از دست رفته است. همچنین این شهر قدیمی نمونه دیگری از جاذبههای ثبت شده در میان میراث جهانی یونسکو در ایران است.
میمند شهر بابک (2015)
میمند منطقهای نیمهخشک در حاشیه درهای در جنوبیترین قسمت کوههای مرکزی ایران است. این روستا به علت خانههای عجیبی که دارد به شهرت رسیده است. خانههای روستای میمند بر درون کوه و بر روی صخرهها به صورت دستی کنده شده است و از این جهت به آنجا روستای دستکند نیز میگویند. اقتصاد این روستا از کشاورزی و عشایری حاصل میشود، محلیها دامهای خود را در رشته کوهها پرورش میدهند و بهار و پاییز خود را در سکونتگاههای موقت میگذرانند. در این روستا استراحتگاههایی میبینید که هیچ شباهتی به خانههای مناطق خشک و بیابانی ندارند. به نظر میرسد این منظر فرهنگی نمونه کوچکی از نوع سبک زندگی در گذشته نه چندان طولانی ایران بزرگ است. سبک زندگی که در آن اهالی روستا با دامهای خود در فصلهای مختلف جابهجا میشدند.
قنات ایرانی (2016)
در مناطق خشک ایران، فعالیتهای کشاورزی و دامی توسط سیستم قنات باستانی آبیاری میشوند. این سیستم با حفاری در بالادست درهها و استفاده از سفرههای زیرزمینی آبرفت، آب را در امتداد تونلهای زیر زمینی هدایت میکند. سیستم قنات شامل مناطقی برای استراحت کارگران و مخازن آب است. این سیستم که بهطور سنتی توزیع آب را مدیریت میکند، بهترین راه برای تقسیم و توزیع عادلانه و پایدار آب در مناطق خشک و بیابانی است. قناتها اسنادی معتبر برای معرفی سنتها و تمدنهای فرهنگی غنی در مناطق بیابانی و خشک هستند. بهتازگی مجموعه قناتهای ایرانی به عنوان نمونهای از میراث جهانی ناملموس یونسکو در ایران ثبت شدهاند.
دشت لوت (2016)
کویر لوت، که بهعنوان گرمترین نقطه بر روی زمین شناخته شده است، در جنوب شرقی ایران واقع است. بین ماههای می (اردیبهشت) و اکتبر (مهر)، این منطقه گرمسیری و خشک تحتتأثیر وزش باد شدید قرار گرفته و باعث حرکت شن و ماسه و ایجاد فرسایش خاک در مقیاس بسیار وسیع میشود. در نتیجه این فرسایش، زیبایی و مناظر طبیعی ارزشمندی در صحرای لوت ایجاد میشود. بیشتر این کویر از مناطق صخرهای و زمینهای بایر تشکیل شده است. کویر لوت نمونهای بارز از فرایندهای زمین شناسی و اولین اثر طبیعی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران ثبت شده است.
شهر تاریخی یزد (2017)
شهر تاریخی یزد در مرکز فلات ایران ، حدود 300 کیلومتری جنوب شرقی اصفهان و نزدیک جاده ابریشم واقع شده است. این شهر یک نمونه کامل از سازگاری انسان با طبیعت خشن کویر و نحوه استفاده از منابع محدود آن است. در این شهر سیستم قناتی وجود دارد که برای انتقال آبهای زیرزمینی طراحی شده است. معماری بینظیر شهر یزد از معدود نمونههایی است که از حمله وحشیانه مدرنیسم جان سالم به در برده است. قسمت تاریخی شهر یزد، سیستم قنات، خانههای سنتی، بازارها و بسیاری موارد دیگر باعث شدهاند که یزد به عنوان میراث جهانی یونسکو در ایران ثبت شود.
مجموعه باستانی ساسانی در منطقه فارس (2018)
مجموعه هشت مکان باستانی در سه شهر فیروزآباد، بیشاپور و سروستان است که در جنوب شرقی استان فارس واقع شده است. این مجموعه شامل کاخها و ساختارهای شهری مربوط به دوره ساسانی میشود که به سفارش اردشیر بابکان و شاپور اول ساخته شد. این آثار نمونه بسیار ارزنده بهرهبرداری مناسب از توپوگرافی طبیعی و الهامگیری از فرهنگ هخامنشی، اشکانیان و هنرهای رومی است که تأثیر بسزایی در معماری ایران داشته. این مجموعه به شماره 23 در میراث جهانی یونسکو در ایران به ثبت رسیده است.
جنگل های هیرکانی (2019)
جنگلهای هیرکانی، واقع در حاشیه جنوبی دریای خزر، دومین میراث طبیعی کشورمان است که در فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران نیز به ثبت رسیده. در حالحاضر دو گونه پرنده و دو گونه پستاندار در این اکوسیستم غنی وجود دارد. همچنین تاکنون 9 گیاه بومی (درختان و درختچهها) در این جنگلها شناسایی شده است. این جنگلها که از عصر سوم زمین شناسی باقی ماندهاند، از قدیمیترین میراث طبیعی جهان هستند. جنگلهای هیرکانی در پنج استان خراسان شمالی، سمنان، گلستان، مازندران و گیلان و در حاشیه جنوبی دریای خزر گسترش یافته و جنگلهایی پهنبرگ هستند.
کلام آخر:
این یک آرزوی همگانی است که روزی بتوانیم تمام افتخارات ایران را به سرتاسر جهان بشناسانیم. ایران با داشتن بیستوچهار مکان میراث جهانی در یونسکو، یکی از کشورهای جهان با بیشترین جاذبههای گردشگری است. تصور کنید که ترکیب ویرانههای باشکوه ماقبل تاریخ در تخت جمشید و پاسارگاد، معماریهای خیرهکننده در اصفهان، گنبدها و منارههای تزئین شده در یزد، باغهای رویایی ایرانی در شیراز و کرمان، بازارهای باستانی تبریز و بسیاری از بناهای تاریخی دیگر بهاضافه غذاهای خوشطعم و با سلیقه ایرانی و مردم فوقالعاده دوستداشتنی، یک سفر شگفتانگیز برای هر گردشگری خواهد ساخت.