کامل‌ ترین راهنمای بازدید از آرامگاه سعدی (1403)

آرامگاه سعدی، با آن معماری فیروزه‌ای دلربایش، از دوست‌داشتنی‌ترین جاهای دیدنی شیراز است. این بنا که در گذشته خانقاه استاد سخن و محل درس و بحث‌های او بود، حالا هفت قرن بعد از درگذشت شاعر، به پاتوقی بدل شده‌است که شیفتگان ادبیات را دورهم جمع می‌کند. 

در مقاله پیش‌رو، خودمان را به شمال شرقی شهر شیراز می‌رسانیم و سری به مأمن عاشقان زبان فارسی می‌زنیم. در ادامه، همه آن‌چه برای ملاقات با سعدیه شیراز لازم دارید، دراختیارتان خواهدبود؛ آدرس، مسیر دسترسی، ساعت کاری، معماری و... . 

آنچه در این مقاله درباره آرامگاه سعدی می‌‌خوانیم:

• آرامگاه سعدی کجاست؟
• ساعت بازدید سعدیه، 1403
• معماری آرامگاه سعدی شیراز
• بخش‌های مختلف سعدیه
• تاریخچه آرامگاه سعدی
• عکس های آرامگاه سعدی

آرامگاه سعدی کجاست؟

📌 آدرس آرامگاه سعدی: 4 کیلومتری شمال شرقی شیراز، انتهای بولوار بوستان، در نزدیکی باغ دلگشا

مسیرهای دسترسی به سعدیه

• رفتن به سعدیه با مترو: نزدیک‌ترین ایستگاه متروی شیراز به سعدیه، ایستگاه ولیعصر است که 3.5کیلومتر با آرامگاه فاصله دارد.
• رفتن به سعدیه با اتوبوس: برای رسیدن به آرامگاه سعدی، اتوبوس از مترو گزینه بهتری است. اتوبوس‌های پایانه شهید دستغیب و پایانه نمازی، نزدیک سعدیه ایستگاه دارند.
• رفتن به سعدیه با ماشین شخصی: هر جای شیراز که هستید، خودتان را به بولوار دلگشا برسانید. پس از رسیدن به چهارراه دلگشا، به سمت راست بپیچید و وارد بولوار بوستان شوید. این بولوار را تا انتها ادامه دهید تا درِ ورودی سعدیه را ببینید.

ساعت بازدید سعدیه، 1403

سعدیه شیراز در همه روزهای سال به‌جز ایام عزاداری مانند عاشورا و تاسوعای حسینی، رحلت پیامبر، رحلت امام خمینی، شهادت امام علی و شهادت امام جعفر، بازدیدکننده می‌پذیرد. معمولا در عید نوروز و روزهای پیک بازدید، مجموعه سعدیه تا ساعت 00:00 بامداد باز است.

• ساعت کاری سعدیه در بهار و پاییز: از ساعت 08:30 تا 22:30 
• ساعت کاری سعدیه در پاییز و زمستان: از ساعت 08:30 صبح تا 21:00 

هزینه بازدید از سعدیه

بلیط ورودی سعدیه در زمان نوشته شدن مقاله حاضر (پاییز 1403) از این قرار است:

• گردشگران ایرانی: 30هزار تومان
• گردشگران خارجی: 250هزار تومان

معماری آرامگاه سعدی شیراز

بنای اصلی سعدیه که مقبره سعدی در آن جای گرفته‌است، از بیرون مکعب‌شکل به‌نظر می‌رسد اما در داخل هشت‌ضلعی است. سنگ قبر سعدی، وسط این عمارت قرار دارد و در چهار ضلع آن کتیبه‌های کاشی‌کاری‌شده مزین به اشعار او دیده می‌شود. مشخصات معماری آرامگاه سعدی را در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم:

🔸 ساختمان بنای مقبره سعدی با 257مترمربع زیربنا، از یک ایوان با 8 ستون و یک تالار بلند تشکیل‌ شده‌است که مزار سعدی در نقطه تقاطع آن‌ها قرار دارد.

🔸 طرح بنای آرامگاه سعدی از کاخ چهل‌ستون الهام گرفته‌شده و تلفیقی از معماری قدیمی و مدرن ایرانی‌ است. 

🔸 متن کتیبه‌های کاشی‌کاری‌شده، از گلستان، بوستان، بدایع و طیبات سعدی انتخاب و به‌خط «ابراهیم ابوذری» نوشته شده‌اند.

🔸 معمار آرامگاه سعدی، «محسن فروغی» -معمار مدرنیست ایرانی- است که طرح بنا را با همکاری «علی‌اکبر صادق» اجرا کرده‌است. 

بخش‌های مختلف سعدیه

حالا که با کلیات معماری آرامگاه سعدی آشنا شدیم، بیایید قدم در این باغ زیبا بگذاریم و به جای‌جای آن سرک بکشیم.

• محوطه سعدیه
• بنای آرامگاه
• کتیبه‌های داخل آرامگاه سعدی
• آرامگاه شوریده شیرازی
• حوض ماهی 
• قنات سعدیه
• کتابخانه
• سایر بخش‌ها

محوطه سعدیه

در پایان خیابان بوستان به درِ ورودی سعدیه برمی‌خورید. برای رسیدن به آرامگاه، باید مسافتی نسبتا طولانی را زیر سایه کاج‌ها طی کنید؛ وسط این گذرگاه بلند و مفرح، باغچه‌هایی باریک و بلند و گل‌کاری‌شده قرار گرفته که درنهایت به یک حوض باریک منتهی می‌شوند. 

بعد از حوض به یک ردیف پلکان برمی‌خورید که بالای آن آرامگاه سعدی خودنمایی می‌کند. یک حوض دیگر مقابل ایوان آرامگاه و یک حوض نیز مقابل رواق آن قرار دارد. محوطه سعدیه در مجموع، به سبک‌ و سیاق باغ‌های ایرانی باغچه‌بندی شده‌است.

بنای آرامگاه

بنای آرامگاه سعدی به شکل حرف «L» است و از یک عمارت اصلی با ایوانی هشت‌ستونه و یک رواق بلند که به آن عمودشده، تشکیل‌ شده‌است. در انتهای رواق، اتاق دیگری وجود دارد که محل دفن شوریده شیرازی، شاعر عصر صفوی است. 

بر فراز عمارت اصلی، گنبدی فیروزه‌ای خودنمایی می‌کند که بیننده را به یاد گنبد آبی‌رنگ مساجد ایرانی می‌اندازد. گنبد فیروزه در ادبیات فارسی استعاره از آسمان است.

کتیبه‌های داخل آرامگاه سعدی

حالا با هم به داخل آرامگاه سعدی می‌رویم. در وسط عمارت، سنگ مزار شاعر را می‌بینیم که از جنس سنگ سماق و به‌رنگ سرخ کم‌جان است و بر روی آن ابیاتی از بوستان با خط نستعلیق عالی حک شده‌است. 

بر چهار ضلع مقبره، اشعار سعدی بر روی کاشی‌های آبی‌رنگ حک شده‌است. این اشعار از بوستان، گلستان، طیبات و بدایع انتخاب شده‌اند. کتیبه بلندی که بالای مزار سعدی بر روی یک تخته‌سنگ صندوق‌مانند دیده می‌شود، اطلاعاتی کلی درباره شاعر و تاریخچه آرامگاه اوست.

آرامگاه شوریده شیرازی

در سمت چپ عمارت اصلی آرامگاه، وارد رواق بلندی با هفت طاق در دو طرف می‌شویم. انتهای این تالار به اتاقی می‌رسد که مدفن «حاج محمدتقی نصیرالملک»، متخلص به شوریده شیرازی است. 

مزار شوریده شیرازی، در طرح جدید آرامگاه سعدی به ساختمان آرامگاه اضافه شد. بر روی سردر این اتاق، کتیبه‌ای از کاشی‌های آبی‌رنگ نصب‌شده‌است شامل معرفی‌نامه کوتاهی از شاعر به همراه قطعه شعری از او.

حوض ماهی

در سمت چپ آرامگاه سعدی، زیرزمینی می‌بینید که با 28 پله به یک ساختمان هشت‌ضلعی می‌رسد. در سطح زیرین این ساختمان، حوض ماهی (حوض سکه) قرار دارد. مشهور است که سعدی در کنار زاویه خود -خلوت‌خانه‌ مخصوص عبادت- حوضچه‌هایی از سنگ مرمر ساخته‌بود که آب درون‌ آن‌ها جریان داشت.

شست‌وشوی بدن در این حوض به‌خصوص در شب چهارشنبه‌سوری، یکی از سنت‌های دیرین مردم شیراز بوده‌است. مدتی پس از ساخت آرامگاه از این کار جلوگیری شد. با این‌وجود در نزدیکی آرامگاه، کوچه‌ای وجود دارد که همان آبی که در حوض می‌ریزد، بر زمین آن جاری می‌شود. این کوچه به حمام سعدی مشهور است و عده‌ای از مردم برای برآورده شدن حاجات‌شان تن خود را در آن می‌شویند. 

باورهای عامیانه دیگری هم درباره این حوض مطرح می‌شود. مثلا عده‌ای معتقدند اگر لباس‌شان را در آب آن بشویند، بیماری به سراغ‌شان نخواهدآمد. افسانه‌ مشهوری هم درباره حوض ماهی وجود دارد که به یک ماهی قرمز با حلقه‌ای طلایی در بینی‌اش اشاره می‌کند. معتقدان به این افسانه باور دارند، اگر حین ماهیگیری در حوض ماهی، تصادفا ماهی قرمز به تورشان بیفتد، گرفتار بدیمنی می‌شوند.

قصه و معماری حوض سکه

گردشگران سعدیه، با صحنه انداختن سکه در درون حوض ماهی آشنا هستند. به همین دلیل این حوض را با نام حوض سکه هم شناخته می‌شود. اما ماجرای این کار چیست؟ پیشینه انداختن سکه در آب به آیین میترا در مذهب زرتشت برمی‌گردد. 

عنصر آب به‌عنوان یکی از چهار عنصر مقدس در ادیان کهن ایرانی، بسیار محترم شمرده می‌شد. به‌طوری‌که در دین زرتشت، بر ستایش آناهیتا (الهه آب) تأکید زیادی شده‌است. انداختن سکه به درون آب، نوعی نذر و بخشش به درگاه میترا برای افزایش رزق و برکت و برآورده‌شدن حاجات به‌شمار می‌رفته‌است. 

سقف و ستون‌های بنای حوض سکه مزین به کاشی‌کاری‌هایی به سبک سلجوقی است که در سال 1372 به‌دست کاشی‌کار به‌نام شیرازی، استاد «تیرانداز» طراحی شده‌اند. یک نورگیر هشت‌ضلعی بر فراز حوض و چهار نورگیر در اطراف، روشنایی آن را تأمین می‌کنند.

قنات سعدیه

در زیر صحن آرامگاه و در عمق 10متری آن قناتی وجود دارد که به قنات سعدیه معروف است. آب این قنات که به حوض ماهی می‌ریزد، مملو از مواد گوگردی و جیوه است. پیش‌تر خواندیم که آب قنات سعدی از گذشته‌های دور تقدس زیادی برای مردم داشته‌‌است. مردم معتقدند شست‌وشو در این آب مشکلات و گرفتاری‌های‌شان را حل، سحر و جادو را باطل و بیماری‌های‌شان را رفع می‌کند. گاهی‌اوقات کشاورزان محلی، کمی از این آب را برای برکت‌دادن به محصولات‌شان برمی‌دارند و در مزارع استفاده می‌کنند.

کتابخانه

در غرب سعدیه، ساختمان کوچک سفیدرنگی وجود دارد که یک تابلو آبی بر بالای آن خودنمایی می‌کند. بر روی این تابلو عنوان «کتابخانه سعدی» درج‌شده و بیننده را به درون کتابخانه عمومی سعدیه راهنمایی می‌کند. این کتابخانه با 105 متر زیربنا، در سال 1351 تأسیس شده‌است. تمام فضای کتابخانه در یک سالن گرد آمده‌است و بخش مخزن کتاب‌ها و سالن مطالعه، با میز کتابدار از هم جدا می‌شوند. روزهای زوج مخصوص بازدیدکنندگان آقاست و روزهای فرد به بازدیدکنندگان خانم اختصاص دارد.

• شماره تلفن کتابخانه سعدیه: 07137334239
• ساعت کار کتابخانه: 07:00 تا 19:00

سایر بخش‌ها

در سمت چپ آرامگاه سعدی، غرفه‌هایی برای خرید صنایع دستی، سوغات، تنقلات و محصولات فرهنگی و همچنین فضاهایی برای نشستن و استراحت تعبیه شده‌است. هنگام بازدیدتان از سعدیه می‌توانید دقایقی را بر روی این تخت‌ها و در کنار مقبره زیبای شیخ به آسودگی بگذرانید. سرویس‌های بهداشتی را نیز می‌توانید در شرق سعدیه در نزدیکی آرامگاه پیدا کنید.

تاریخچه آرامگاه سعدی

آرامگاه سعدی از قرن هفتم که اولین بارگاه برای او ساخته شد تا سال 1327 که طرح احیای آن به اجرا درآمد، فرازوفرودهای بسیار زیادی داشته‌است. اگر به آنچه در تاریخ سعدیه گذشته، علاقه دارید، خطوط پیش‌رو را برای شما نوشته‌ایم.

• اولین اقدام برای ساخت بارگاه برای مزار سعدی به‌دست «شمس‌الدین‌محمد جوینی» صورت گرفت. شمس‌الدین‌محمد، شاعر، نویسنده و وزیر معروف اباقاخان (جانشین هلاکوخان) بود.
• سال 998 هجری‌قمری، آرامگاه سعدی به‌دستور «یعقوب‌خان ذوالقدر»، حاکم فارس در عهد صفویان، ویران شد. یعقوب‌خان که ابتدا متحد شاه‌عباس صفوی در رسیدن به تاج‌وتخت بود، پس از مدتی علیه او شورید و برای به رخ کشیدن قدرتش، آرامگاه سعدی و باغ عفیف‌آباد را ویران کرد.
• آرامگاه سعدی، به‌مدت 190سال مخروبه باقی ماند. در سال 1187 هجری‌قمری، کریم‌خان زند دستور داد تا بارگاه شایسته‌ای برای مزار شاعر بسازند. آرامگاه جدید دو طبقه داشت و به «عمارت ملوکانه معروف» بود. 
• در اوایل دوره قاجار، یکی از علمای شیراز به بهانه این‌که شیخ سعدی از اهل تسنن است، دستور شکستن سنگ مزار او را صادر کرد. مدتی بعد، «علی‌اکبرخان قوام‌الملک شیرازی» -از دولت‌مردان قاجاری- سنگ جدیدی برای مزار سعدی تهیه کرد.
• بنای آرامگاه سعدی در سال 1301 شمسی به‌دست «فتحعلی‌خان صاحب‌دیوان» -از دولت‌مردان قاجاری- مرمت شد. آخرین والی بنا قبل از ساختن آرامگاه جدید، «کربلایی سیدزین‌العابدین چینی» بود که در سال 1321 از دنیا رفت.
• در سال 1324، سه سال پس از درگذشت کربلایی چینی، انجمن آثار ملی با سرپرستی «علی سامی»، رئیس موسسه باستان‌شناسی تخت جمشید در شیراز تشکیل شد که از اولین ایده‌هایش، احیای مجموعه سعدیه بود. یک سال بعد مصوبه‌ای در دولت برای تأمین بودجه این پروژه به تصویب رسید.
• در سال 1327 از «آندره گدار» -مدیر وقت اداره عتیقیات (باستان‌شناسی و موزه) در ایران- برای نظارت بر ساخت آرامگاه سعدی دعوت شد. موسیو گدار در سال 1328، قرارداد طراحی آرامگاه را امضا کرد و طراحان آرامگاه جدید آغاز به کار کردند.
• کار ساخت آرامگاه جدید سعدی در اسفندماه 1330 به پایان رسید و در یازدهم اردیبهشت‌ماه سال 1331 با حضور جمع زیادی از شاعران، نویسندگان و دولتمردان، افتتاح شد.

عکس های آرامگاه سعدی

آرامگاه سعدی شیرازی را از هر سمتی که نگاه کنید، یکپارچه زیبایی و شکوه است. در ادامه تصاویر بیشتری از این بنا می‌بینیم تا حظ‌مان را تکمیل کرده‌باشیم.

عکس آرامگاه سعدی شیرازی در شب

نمای داخلی طاق زیرزمین سعدیه

نمایی پانورامیک از محوطه آرامگاه سعدی

سخن پایانی

سعدیه شیراز، باغی بزرگ است با سروهایی بلند که مقبره سعدی در شمالی‌ترین قسمت آن، جا خوش کرده‌است. معماری الهام‌گرفته از کاخ چهلستون، کتیبه‌های منقش به اشعار سعدی و قصه‌های شنیدنی بخش‌های مختلف آن مثل حوض سکه درکنار محبوبیت استاد سخن، هرسال مسافران مشتاق زیادی را به شمال شرق شهر شیراز می‌کشاند.

در مقاله پیش‌رو، همه اطلاعات لازم برای بازدید از سعدیه دراختیارتان است. سریع‌ترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین راه رسیدن به شیراز تماشایی را هم از ما بخواهید. برای خرید بلیط هواپیما، قطار و رزرو هتل با شماره تلفن 24ساعته 1548 تماس بگیرید.

سوالات متداول

آرامگاه سعدی در کدام شهر است؟

آرامگاه سعدی در شیراز، مرکز استان فارس قرار دارد. آدرس دقیق آرامگاه از این قرار است: انتهای بولوار بوستان، نزدیک باغ دلگشا.

آرامگاه سعدی چه نام دارد؟

آرامگاه شیخ اجل، با نام سعدیه شناخته می‌شود.

قیمت بلیط سعدیه شیراز 1403 چقدر است؟

ورودی آرامگاه سعدی در سال 1403 برای گردشگران ایرانی، 30هزار تومان و برای گردشگران خارجی 250هزار تومان است.

ساعت بازدید سعدیه 1403 چه زمانی است؟

ساعت کاری آرامگاه سعدی در بهار و پاییز از ساعت 08:30 تا ساعت 22:30 است و در پاییز و زمستان از ساعت 08:30 صبح تا ساعت 21:00.