آشنایی با جاذبه های تاریخی همدان برای افرادی که زیاد سفر می‌کنند
- ...
- ...
- تعداد کلمات
چرا باید به همدان سفر کنیم؟ اولین سوالی که ممکن است یک خانواده‌ی ایرانی پیش از سفر به همدان از خودشان بپرسند همین است. بسیاری از ما با جاذبه‌های گردشگری همدان که هیچ، با جاذبه‌های گردشگری شهر خودمان هم به خوبی آشنایی نداریم. پس طبیعی است چنین سوالی به ذهنمان خطور کند.
سفر به همدان همیشه از جمله گزینه‌های پیش رو در ایام تعطیل سال به خصوص عید نوروز، برای برنامه‌ی سفر یک خانواده ایرانی است. هرکسی هم برای سفر به همدان دلایل خودش را دارد. ازجمله آن دلایل می‌توان به جاذبه‌های گردشگری طبیعی، تاریخی و فرهنگی همدان، تفریحات و آب‌وهوای مطلوب آن اشاره کرد. گفتیم تاریخی؛ راستش را بخواهید همین جاذبه‌های تاریخی ازجمله مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری همدان به‌حساب می‌آیند. در ادامه با یوتراوز همراه شوید تا با جاذبه‌های تاریخی همدان بیشتر آشنا شوید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- همدان ازنظر سابقه تاریخی در چه جایگاهی قرار دارد؟
- هگمتانه و گنج‌نامه سندی تاریخی برای قدمت همدان
- مکان‌های تاریخی مذهبی همدان
- مکان‌های تاریخی، علمی و هنری همدان
همدان ازنظر سابقه تاریخی در چه جایگاهی قرار دارد؟
قبل از آنکه بنا باشد تا به معرفی جاذبه‌های تاریخی همدان بپردازیم، پاسخ به این سوال که همدان ازنظر سابقه تاریخی در چه جایگاهی قرار دارد به‌شدت احساس می‌شود. از همدان و سابقه تاریخی آن در ابتدا همین را بدانید که همدان در سال 1385 با مصوبه‌ای از جانب مجلس شورای اسلامی به‌عنوان «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» نام‌گذاری شد! بله درست شنیدید. همدان پایتخت تاریخ و تمدن ایران است و دلیل آن‌هم وجود جاذبه‌های تاریخی و باستانی همدان است.همدان به‌عنوان قدیمی‌ترین شهر ایران و ازجمله شهرهای کهن جهان شناخته می‌شود. به‌علاوه‌ی اینکه همدان اولین پایتخت در نخستین شاهنشاهی ایران، یعنی مادها بوده است. این شهر در روزگار هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، آل‌بویه و سلجوقیان هم ازجمله پایتخت‌های مهم ایران به‌حساب می‌آمده است.
همچنین وجود آثار تاریخی و باستانی از دوره‌های مختلف در همدان، بیانگر گذشته‌ای غنی از این شهر است. به‌طور مثال می‌توان به حمام تاریخی قلعه، میدان امام یا میدان مرکزی همدان، برج قربان، مجسمه شیر سنگی و بسیاری جاذبه‌های تاریخی دیگر اشاره کرد؛ بنابراین با توجه به این دلایل واضح است که همدان ازنظر سابقه تاریخی در جایگاه قابل‌توجهی قرار بگیرد. جایگاهی که به طبع جایگاه والایی و شایسته همدان است.
هگمتانه و گنج‌نامه سندی تاریخی برای قدمت همدان
از آثار باستانی و تاریخی بسیار مهم همدان می‌توان به هگمتانه و مجموعه تاریخی گنج‌نامه اشاره کرد. هگمتانه و گنج‌نامه‌ای که اگر بنا باشد تا درباره آن با شما سخن بگوییم و به معرفی آن بپردازیم، نیاز است تا سرفصلی جدید باز کرده و به‌نوبت جلو برویم.
هگمتانه؛ شهری از ایران باستانی
هگمتانه که به نام‌های بسیاری ازجمله اکباتان، قصر هفت حصار، آنادانا، مادای و تپه هگمتانه نیز شناخته می‌شود، پایتخت مادها و پایتخت تابستانی هخامنشیان بوده است. همچنین این شهر ساتراپ‌نشین مادها از دوران هخامنشیان تا ساسانیان بوده است؛ اما ساتراپ چیست؟ ساتراپ شکل یونانی شده واژه‌ی خشتر پاون است که در زمان هخامنشیان این عنوان را برای استاندار یا فرماندار یکی از بخش‌های شاهنشاهی استفاده می‌کردند.
هگمتانه همچنین نخستین پایتخت ایران بوده که هنوز هم در کنار آتن در یونان، رم در ایتالیا و شوش در خوزستان ازجمله شهرهای باستانی جهان به شمار می‌رود. ازجمله موضوعات جالب در رابطه با هگمتانه می‌توان به این روایت اشاره کرد که در آن گفته شده است، «هگمتانه هفت دیوار داشته که هرکدام از آن دیوارها به رنگ یکی از سیارات بوده‌اند».این شهر را ساخته‌ی دیاکو یا دیااُکو می‌دانند. دیاکو بنیان‌گذار و نخستین شاه حکومت ماد بود. داستان زندگی وی همانند شهری که ساخته، عجیب‌وغریب است، چراکه کارش را به‌عنوان قاضی بی‌طرف آغاز کرد و درنهایت شاه شد و هگمتانه را ساخت!
گنج‌نامه؛ اثری باستانی از دوران هخامنشیان
گنج‌نامه، سنگ نبشته، نبشت خدایان، تنبابر، ینبابر، ببنایه و کتیبه‌های الوند که همه‌ی آن را به نام گنج‌نامه می‌شناسیم، ازجمله جاذبه‌های تاریخی و آثار باستانی ارزشمند عصر هخامنشیان به‌خصوص داریوش هخامنشی و خشایارشاه هخامنشی است. این اثر باستانی و جاذبه‌ی تاریخی امروزه در دهکده‌ای توریستی به همین نام واقع‌شده، دهکده‌ی توریستی که ساخت آن 16 سال زمان برده است؛ اما گنج‌نامه چیست؟
مجموعه تاریخی گنج‌نامه درواقع سنگ‌نوشته‌هایی است که در دل یکی از صخره‌های رشته‌کوه الوند قرار دارد. موقعیت مکانی و محل قرارگیری این سنگ‌نوشته‌ها 5 کیلومتری جنوب غرب همدان و در انتهای دره‌‌ی سرسبز و خوش آب‌وهوای عباس‌آباد است. از طرفی مسیر گنج‌نامه یا بهتر است بگوییم محل قرارگیری کتیبه‌ها، محلی است که همدان را به تویسرکان و غرب کشور متصل می‌کند.
این سنگ‌نوشته‌ها که درواقع دو سنگ‌نوشته به طول حدود سه متر و عرض حدود دو متر هستند، در عمق سی سانتی‌متری صخره‌های الوند و به سمت شرق حک‌شده‌اند. از دیگر ویژگی‌های این سنگ‌نوشته‌ها سه زبانه بودن آن‌ها است. درواقع این دو سنگ‌نوشته به سه زبان پارسی باستان، بابلی و عیلامی قدیم حک‌شده‌اند.یکی از سنگ‌نوشته‌ها متعلق به داریوش هخامنشی و دیگری متعلق به خشایارشاه هخامنشی پسر داریوش است. این دو سنگ‌نوشته در کنار هم و فاصله‌ی کمی از یکدیگر قرار دارند. با ذکر این نکته که سنگ‌نوشته یا کتیبه‌ی داریوش هخامنشی بالاتر از کتیبه‌ی پسرش، خشایارشاه هخامنشی است.
غیرازاین دو کتیبه هم آبشار گنج‌نامه ازجمله قسمت‌های دیگر این محدوده‌ی تاریخی و گردشگری است که بسیاری از مردم را به‌سوی خود کشانده است. آبشار گنج‌نامه از چشمه‌سارها و جویبارهای کوه الوند سرچشمه می‌گیرد و درنهایت در رودخانه‌ی پایین آبشار جاری می‌شود.
مکان‌های تاریخی مذهبی همدان
از هگمتانه و گنج‌نامه که بگذریم، همدان جاذبه‌های تاریخی دیگری هم دارد که جنبه مذهبی هم دارند. کشور ما ایران، پر است از جاذبه‌های تاریخی و مذهبی؛ مکان‌های مذهبی که با تاریخ ما ارتباطی تنگاتنگ دارند و به تاریخ کشورمان گره‌خورده‌اند. از حرم مطهر امام هشتم شیعیان (ع) گرفته تا حرم شاه‌چراغ و شاه عبدالعظیم و بسیاری شخصیت‌های دینی و مذهبی در کشورمان؛ اما همدان هم جاذبه‌هایی از جنس تاریخی و مذهبی دارد که البته ممکن است با سایر جاذبه‌های تاریخی مذهبی در کشورمان تفاوت‌هایی هم داشته باشند. این جاذبه‌های تاریخی مذهبی به‌اختصار عبارت‌اند از:
- مسجد جامع همدان که در دوره‌های مختلف تاریخی ساخته‌شده است.
- کلیسای گریگوری استفان که در انتهای محوطه‌ی تپه‌ی تاریخی هگمتانه قرار دارد.
- گنبد علویان که مربوط به دوره‌ی سلجوقیان است.
- آرامگاه اِستر و مُردخای که محل دفن ملکه اِستر همسر خشایارشا و عموی او مُردخای است.
در میان این جاذبه‌های تاریخی و مذهبی شاید آرامگاه اِستر و مُردخای جایگاه ویژه‌تری داشته باشد. چراکه این آرامگاه ازجمله مهم‌ترین زیارتگاه‌های یهودیان جهان به شمار می‌رود و در همین مورد بد نیست بدانید که تا پیش از انقلاب اسلامی بخش زیادی از شهر همدان را یهودیان تشکیل می‌دادند. درواقع می‌توانیم از همدان به‌عنوان شهر ادیان ابراهیمی یاد کنیم که هنوز هم آثار تاریخی آن به‌خوبی قابل‌مشاهده هستند.
مکان‌های تاریخی، علمی و هنری همدان
از جاذبه‌های باستانی و تاریخی- مذهبی همدان که بگذریم به مکان‌هایی می‌رسیم که علاوه بر ارزش تاریخی، ارزش هنری و علمی هم دارند. همدان را پیش از هر چیز با آرامگاه ابوعلی سینا می‌شناسند. اصلاً همدان با آرامگاه ابوعلی سینا است که شناخته‌شده است. به همین خاطر است که آرامگاه بوعلی را به‌عنوان نماد همدان می‌شناسند.
این آرامگاه در مرکز شهر همدان و در میدانی به همین نام قرار دارد و مسافرانی که به همدان سفر می‌کنند می‌توانند، در کنار گشت‌وگذار در شهر و بازدید از آثار تاریخی و باستانی آن، سری هم به این آرامگاه بزنند. درباره ابوعلی سینا هم تقریباً تمام ایرانیها می‌دانند که چه نقشی مهم در طب و فلسفه ایرانی و اسلامی داشته است.از طرفی دیگر جاذبه‌ی تاریخی، علمی و هنری در همدان مربوط است به آرامگاه شاعر بزرگ و نامدار ایرانی باباطاهر که به «باباطاهر عریان» هم شناخته می‌شود. وی از شعرا و عرفای قرن چهارم و پنجم است. از باباطاهر، آثار بسیاری به‌جامانده که در میان آن، دوبیتی‌های او معروف‌ترند.
این آرامگاه در میدانی مستطیل شکل، سرسبز و مشجر در شمال غربی شهر همدان قرار گرفته است. شکل آرامگاه نیز قابل‌توجه است. چراکه یک هشت ضلعی با گنبدی فیروزه‌ای است که ترکیبی هنرمندانه از معماری‌های قرن هفتم و هشتم و معماری مدرن را نشان می‌دهد.
سخن آخر:
آنچه واضح است اهمیت همدان از حیث جاذبه‌های تاریخی است. این مقصد با ارزش تاریخی، فرهنگی، مذهبی و علمی هرساله گردشگران بسیار زیادی را میزبانی می‌کند. البته بهتر است اگر قصد سفر به همدان کرده‌اید، فصل سفر و شرایط آب و هوایی را فراموش نکنید!
