روز سپندارمذگان چه روزی است؟
- ...
- ...
- تعداد کلمات
اگر عاشق گاه‌شماری‌های ایرانی هستید و به مراسم‌ها و یادبودهای تاریخ کهن ایرانی اهمیت می‌دهید، این کادر را به هیچ عنوان از ندهید، زیرا روز سپندارمذگان، روز زن و زمین یا همان روز عشق ایرانی امروزه بسیار نادیده گرفته شده و با ورود فرهنگ جشن روز ولنتاین به خودی خود این روز ارزشمند و پراهمیت که غنی از فرهنگ کهن ایرانی است، از مراسم‌های ایرانی حذف و به خاطرات سپرده شده‌است.
ایرانیان باستان از لحاظ فرهنگ و تمدن بسیار غنی و جلوتر از زمان خود بوده‌اند و راه شناخت این زیبایی‌هایی فرهنگی، آگاهی و مطالعه درباره رویدادها و مراسم‌های ایران باستان است. با مرور بر آنها در می‌یابیم که چقدر ایرانیان باستان علاقه‌مند به برگزاری مراسم‌های مختلف بوده و به هر بهانه‌ای دور هم جمع شده و به یکدیگر عشق هدیه می‌دانند و شادی تحویل می‌گرفتند. همچنین در حین مطالعه این مراسم‌ها به کوله‌باری از نمادها و آداب خاص برمی‌خوریم که فکر و فرهنگ بسیاری برای انتخاب‌شان صرف شده تا عشق و ارزش‌هایی خاص را هرساله به ما یادآور شوند و ما با جشن گرفتن و زنده نگه‌داشتن یاد این مراسم بدون‌شک، دِین خود را به این فرهنگ کهن و والا ادا می‌کنیم. روز سپندارمذگان یکی از آن آیین های کهن ایران باستان است که به پاس عشق، انتخاب شده است.
اگر طرفدار ماجراجویی و سفرید، برای خرید بلیط هواپیما و قطار روی ما حساب کنید. اگر هم عاشق کندوکاو در فرهنگ‌ها و آیین‌های مختلف هستید، در ادامه با مجله گردشگری یوتراوز همراه شوید تا همه‌چیز را درباره یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایرنی در اختیارتان قرار دهیم.
لیستی از آنچه در ادامه از روز سپندارمذگان می‌خوانید:
- روز سپندارمذگان چه روزی است؟
- سپندارمزد نماد چیست؟
- مراسم روز سپندارمذگان چگونه برگزار می‌شد؟
- نام‌های دیگر روز سپندارمذگان
- روز ولنتاین یا روز سپندارمذگان
روز سپندارمذگان چه روزی است؟
به روایتی در منابع کهن از جمله «کتاب آثارالباقیه» که یک کتاب تطبیقی تقویم‌ها و فرهنگ‌های ملل تمدن‌های متنوع است و به دست ابوریحان بیرونی نویسنده و دانشمند ایرانی تألیف شده‌است، روز سپندارمذگان در گاهشمار زرتشتی، پنجمین روز اسفند ما ثبت شده‌است، اما با توجه به تغییر گاهشمار ایرانی که به دست خیام در سال 942 تهیه شده و دقیق‌ترین گاهشمار ایرانی در سده پنجم هجری است و به صورت خوشیدی محاسبه می‌شود، روز سپندارمذگان را کمی جابه‌جا شده است و این امر ناشی از 31 روزه شمرده‌شدن شش ماهه اول سال خورشیدی است.
در گذشته تمامی ماه‌های سال اسامی خاص خود را داشتند. به‌طور مثال اورمزد را روز اول هر ماه می‌خواندند و هرکدام از این روزهای خاص نیز جشن‌ها و مراسم‌های منحصر به خود را داشتند. اگر بخواهیم روز سپندارمذگان را در معنای لغوی بررسی کنیم، کلمه اسپند و سپندارمذ به پنجمین روز از ماه اسفند اشاره دارد و کلمه‌گان به معنی جشن است.
به‌طورکلی این روز را با توجه به معنای لغوی و تاریخی باید در تاریخ 5 اسفند هرساله جشن گرفت اما برخی بدون‌توجه به گاهشمار زرتشتی براساس تقویم شمسی در 29 بهمن عشق را به یکدیگر تقدیم می‌کنند و این روز ارزشمند را عاشقانه‌تر از هر روز با معشوق خود می‌گذرانند.
سپندارمزد نماد چیست؟
در باورهای کهن زمین را نماد باروری، پرورش و زایش می‌دانستند چراکه تمامی موجودات در آغوش آن رشد و پرورش می‌یابند و به عالم بالای خود می‌رسند و آسمان نیز نماد زاینده‌ای دارد چراکه با بارندگی مسبب رویش گیاهان می‌شود. می‌توان گفت باور «مادر زمین و پدر آسمان» نیز از این تفکر متولد شده است.
بر مبنای این عقیده آخرین ماه زمستان یعنی اسفندماه، که نوید فصلی نو را می‌دهد و جوانه‌ها سر از خاک برمی‌آورند را «سپندارمذ» نامیدند. از دیدگاهی دیگر زن نیز مانند زمین نماد زایش و باروری است و تلفیق این دو اصل پرورش‌دهنده که عاشقانه به رشد و پرورش نسل خود می‌پردازند، روزی به نام «روز زن و زمین» در فرهنگ ایران باستان متولد شد که روز سپندارمذگان نام گرفت. این روز با نماد عشق و با آدابی زیبا و سرشار از عشق و محبت جشن گرفته می‌شود.
مراسم روز سپندارمذگان چگونه برگزار می‌شد؟
در گذشته در روز سپندارمذگان زنان پرهیزکار و دلسوز که عاشقانه به پرورش فرزندان خود و خانواده می‌پرداختند، جامه نو و زیبا بر تن کرده تا در مراسم تقدیر حضور یابند و مورد تشویق دیگران قرار بگیرند. همچنین همسرشان به رسم قدردانی از عشق زندگی‌شان هدایای را در نظر می‌گرفت و آن را خالصانه تقدیم به همسر خود می‌کرد.
یکی از آداب این جشن که در گذشته انجام می‌گرفته، نشاندن زنان بر روی تخت‌شاهی است که به عنوان قدردانی و بیان محبت خود به معشوق این کار را انجام می‌دادند و عشق و دلسوزی همسر خود را مورد ستایش قرار می‌دادند.
همچنین زنان باستان نیز در مقابل محبت مردان خود که حامی و تکیه‌گاه زندگی‌شان بودند، به آنها هدیه می‌دادند و بدین شکل عشق خود را اثبات می‌کردند. از دیگر رسوم روز سپندارمذگان این بود که بسیاری از دختران مجرد و دم بخت را دعوت به ازدواج می‌کردند و مزایای این سنت حسنه را به دید آنها می‌رسانند و آنها ترغیب به عشق‌ورزی می‌کردند.
البته پایه و اساس آداب این مراسم بر احترام به بانوان و جایگاه آنها در رشد خانواده و اجتماع بنیان‌گذاری شده‌است و با برگزاری این مراسم از زنان دلسوز و با محبت خود نهایت تشکر و قدردانی را به عمل می‌آوردند.
همچنین روز سپندارمذگان در فرهنگ کهن ایرانی نشان‌دهنده ارزشی است که برای جایگاه زنان در جامعه و خانواده از گذشته دور قائل می‌شدند و مقام والای زن را به عنوان اسطوره‌ای از فداکاری و دلسوزی، عشق و پرورش مورد سپاس و ستایش قرار می‌دادند که این خود نشان‌دهنده فرهنگ والای ایرانیان در گذشته‌ها دور است.
نام‌های دیگر روز سپندارمذگان
این جشن با نام‌های دیگری نیز معروف شده‌است؛ با جشن برزیگران، مردگیران یا مژده‌گیران نیز از این مراسم یاد می‌شود، زیرا این روز عشق چند جشن را با مناسکی متنوع در دل خود جا داده‌است.
روز ولنتاین یا روز سپندارمذگان
با توجه به پررنگ شدن مراسم ولنتاین و برگزاری جشن‌های مختلف در این روز رفته‌رفته روز سپندارمذگان از آداب ایرانیان حذف و کاملا نادید گرفته شده‌است که علت این موضوع عدم تبلیغات، عدم توجه ایرانیان به برگزاری هرساله این روز ارزشمند و ناآگاهی قشر بسیاری از مردم و به خصوص جوانان، از وجود چنین روزی در تاریخ ایران است که منجر به فراموشی روز عشق ایرانی و حذف نسبی آن از تاریخ فرهنگ و تمدن ایرانی شده‌است.
اما ما به عنوان نسل امروز باید ارائه دهنده پیشینه و فرهنگ خود به دیدگاه جهانیان باشیم و زیبایی این فرهنگ کهن، زمانی هویدا خواهد شد که با برگزاری مراسمی عاشقانه و در خور، روز سپندارمذگان را به عنوان جلوگاهی از اهمیت ایرانیان به آداب باستانی، به معرض نمایش بگذاریم.
جشن گرفتن این مراسم‌ها ارزش و اعتبار خاصی نیز به آنها بخشیده و باعث آشنایی و شناخت دیگر فرهنگ‌ها و تمدن‌ها از مراسم‌های خاص و کهن ایرانی می‌شود و جهانیان در می‌یابند که ایرانیان باستان در گذشته دور – پیشتر از آنکه روزی به نام ولنتاین به وجود آید - روزی را به پاس قدردانی از زن و عشق نامگذاری کرده‌اند و به پاس قدردانی از عشق خالصانه بانوان این روز را جشن می‌گیرند. این امر بیانگر فرهنگ غنی و اهمیت به جایگاه والای زن در پیشینه ایرانیان است.
سخن آخر
ما ایرانیان نسل امروز به عنوان آینه‌ای از نسل کهن که سرشار از فرهنگ و تمدن عظیم بوده است، عمل می‌کنیم و امید است که این بازتاب ذهن آگاه و فرهنگ غنی گذشتگان به زیبایی نمایان شود. در این مطلب روز سپندارمذگان را به‌طورکلی در زیر ذره‌بین قرار دادیم هر آنچه در ارتباط با شناخت این روز عاشقانه نیاز بود را در این کادر جمع کردیم.
امید است با گاهی بر این مراسم به بهترین شکل از آن حمایت کنیم و به جای جشن ولنتاین، روز سپندارمذگان را در عاشقانه‌ترین شکل ممکن در کنار عزیزان خود و نه تنها در تاریخ تقویم، بلکه در تقویم خاطرات دو نفره‌مان جاودانه سازیم.
سوالات متداول
جشن سپندارمزگان کی است؟
29 بهمن ماه (در گاهشمار یزدی: 5 اسفند)
