جشن آذرگان چیست؟ همه چیز درباره این جشن باستانی
- ...
- ...
- تعداد کلمات
ایرانیان باستان آیین‌های مختلفی را برگزار می‌کردند که در میان این آیین‌ها جشن‌ها جایگاه خاصی داشتند. اما جشن‌هایی که آنها برگزار می‌کردند تنها برای جشن و شادی نبود، بلکه در کنار آن به نیایش خدای یکتا می‌پرداختند و همبستگی‌شان را با یکدیگر اعلام می‌کردند. جشن آذرگان یکی از جشن‌های ایران باستان است.
جشن آذرگان (به انگلیسی: Azargan) یکی از جشن‌های دوازده‌گانه زرتشتیان است. این جشن در نهمین روز از ماه آذر برگزار میشود و هدف از آن گرامیداشت جایگاه آتش و اهمیت آن در زندگی‌ست. زرتشتیان ماه آذر را شروع سرمای زمستان می‌دانند و با برگزاری جشن و برپاکردن آتش در این ماه، به استقبال زمستان سرد می‌روند. حتما برایتان جالب است اگر بدانید هنوز هم زرتشیان ساکن در بعضی از شهرهای ایران، این روز را جشن می‌گیرند و در آتشکدهها آداب و رسوم این جشن را به جا می‌آورند.
ما در این مقاله از مجله گردشگری یوتراوز، تلاش کردیم تا هر آنچه که باید درباره جشن آذرگان، زمان برگزاری و همچنین آداب و رسوم آن بدانید را با شما درمیان بگذاریم و در ادامه از شهرهایی که آذرگان را در آن جشن می‌گیرند بگوییم. پس اگر به دنبال تجربه‌های نو هستید و می‌خواهید سفری متفاوت داشته باشید، این مقاله را تا انتها بخوانید چرا که ممکن است برای شرکت در جشن آذرگان و حضور در این پایکوبی باستانی، وسوسه شوید و بلیط هواپیما به مقصد یکی از شهرهای این مطلب را تهیه کنید!
در این مطلب درباره جشن آذرگان می‌خوانید:
- جشن آذرگان چیست؟
- جشن آذرگان چه روزی است؟
- جشن آذرگان در آتشکده‌های ایران
- جشن آذرگان در شاهنامه
- آداب و رسوم جشن آذرگان
- اهمیت آتش در آیین زرتشتی
جشن آذرگان چیست؟
در تقویم زرتشتی، روز نهم از ماه آذر، آذرگان نام دارد. از آنجایی که نام این روز با نام ماه یکی‌ست، آن را به فال نیک گرفته و این روز را جشن می‌گیرند. آذر به معنی آتش است و نامگزاری روزی به همین نام در ماه آذر، از اهمیت بسیار زیاد «آتش» در بین ایران باستان و زرتشیان حکایت دارد.
آنها معتقدند که آتش فرزند اهورامزداست و ستایش او به منزله پرستش پروردگار است. زرتشتیان آتش را مهم‌ترین عنصر چهارگانه می‌دانند و اعتقاد دارند با برپایی آتش، اهریمن و پلیدی را از خود و خانواده خود دور میکنند.
جشن آذرگان چه روزی است؟
جشن آذرگان در روز نهم از ماه نهم (زمانی که نام روز با نام ماه یکی‌ست) برگزار میشود. در این روز زرتشیان در آتشکدهها جمع می‌شوند، آنجا را آذین می‌بندد، دعاهای مخصوصی می‌خوانند، خدا را ستایش میکنند، سفری با متنوع‌ترین غذاها و نوشیدنیها پهن میکنند و با دلی شاد و امیدوار، به استقبال روزهای پایانی پاییز و زمستانی سرد می‌روند.
جشن آذرگان در آتشکده‌های ایران
جشن آذرگان نه به پرشوری سابق اما هنوز هم در بعضی از شهرهای ایران برگزار میشود. زرتشیان جزو اقلیت‌های دینی به حساب میآیند و در نقاط مختلف پراکنده شده‌اند اما اگر می‌خواهید از مناسک، آداب و رسوم و جشن‌های آنها مانند جشن آذرگان سردربیاورید، باید سراغ این افراد را در شهرهای یزد، کرمان و شیراز بگیرید.
جشن آذرگان در یزد
این جشن در آتشکده‌های معروف شهرها برگزار میشود. البته در برخی از شهرها آتشکده‌هایی هست که امروز به معابدی تاریخی بدل شده‌اند. اما هم‌وطنان زرتشتی ما در برخی شهرها آتشکدهها را برپا نگه داشته‌اند و مراسم مخصوص خود را تمام و کمال در این آتشکدهها برگزار میکنند مثل آتشکده‌ی ورهرام یا بهرام که در یزد قرار دارد.
اگر به سمت خیابان آیت‌الله کاشانی بروید می‌توانید این آتشکده را ببینید و اگر در این روز خاص در آن جا باشید حتماً شاهد برگزاری جشن آذرگان خواهید بود.
جشن آذرگان در کرمان
زیارتگاه شاه مهر ایزد در کرمان هم یکی دیگر از آتشکده‌های روشن و پابرجای کشورمان است. برای دیدن این آتشکده باید به محله‌ی باغچه‌‌ی بوداغ آباد بروید. این آتشکده باغی بزرگ دارد و همین‌طور آشپزخانه‌ای که در آن خوراکی‌های مخصوص مراسم و جشن‌ها آماده میشود.
در کرمان آتشکده‌ی دیگری به نام قلعه دختر یا آناهیتا هم هست که در خیابان انقلاب کرمان قرار گرفته است.
🟠 آتشکده آتشگاه اصفهان در جاده‌ی اصفهان نجف‌آباد واقع است. برای دیدنش باید از تپه‌ای سنگی بالا بروید و به آن برسید. آتشکده‌ی تخت رستم هم در شهریار و بخش جوفین قرار دارد. باید به سمت روستای قجر بروید که بر بلندای کوه رستم قرار گرفته است. در این محل می‌توانید این آتشکده را از نزدیک ببینید. آتشکده‌ی نیاسر هم که در روستای نیاسر در نزدیکی کاشان است از دیگر آتشکده‌های ایران به حساب می‌آید که هنوز هم جشن آذرگان زرتشتیان در آنجا برگزار میشود.
جشن آذرگان در شاهنامه
حتما برایتان جالب است اگر بدانید در اهنامه هم به آتش و اهمیت آن اشاره شده و فردوسی ماجراهای فراوانی از نحوه کشف آتش تا برتری آن نسبت به سایر عناصر نقل کرده است. او در بخشی از این شاهکار ادب فارسی، از فردی به نام هوشنگ نام می‌برد که پادشاه سلسله پیشدادی بود و در اقدامی ناگهانی و عجیب، برای اولین بار آتش را کشف کرد.
فردوسی ماجرای این اکتشاف را به قدری زیبا و هنرمندانه بیان می‌کند که پیشنهاد می‌کنیم حتما آن را بخوانید و از تصویرسازی جذاب او لذت ببرید. در ادامه توجه شما را به چند بیت از این قسمت لب می‌کنیم:
یکی روز شاه جهان سوی کوه / گذر کرد با چند کس هم گروه
پدید آمد از دور چیزی دراز / سیه رنگ و تیره تن و تیز تاز
دو چشم از بر سر چو دو چشمه خون / ز دود دهانش جهان تیره‌گون
نگه کرد هوشنگ باهوش و سنگ / گرفتش یکی سنگ و شد تیز چنگ
به زور کیانی رهانید دست / جهانسوز مار از جهانجوی جست
برآمد به سنگ گران سنگ خرد / همان و همین سنگ بشکست گرد
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ / دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ
نشد مار کشته ولیکن ز راز / ازین طبع سنگ آتش آمد فراز
البته که صحبت از آتش و اهمیت آن به همینجا ختم نمی‌شود؛ در ادامه فردوسی از جشنی که شاه به یمن کشف آتش برپا کرده می‌گوید:
جهان‌دار پیش جهان آفرین / نیایش همی کرد و خواند آفرین
که او را فروغی چنین هدیه داد / همین آتش آنگاه قبله نهاد
بگفتا فروغی است این ایزدی / پرستید باید اگر بخردی
شب آمد برافروخت آتش چو کوه / همان شاه در گرد او با گروه
یکی جشن کرد آن شب و باده خورد / سده نام آن جشن فرخنده کرد
آداب و رسوم جشن آذرگان
در این روز همه لباس‌های زیبا به تن میکنند و به آتشکده می‌روند. ابتدا موبد بخش‌هایی از اوستا را می‌خواند و سپس همگی دعا می‌خوانند و خدای یکتا را نیایش میکنند. نیایشی که در این روز خوانده میشود، آتش نیایش نامیده میشود. در خرده اوستا پنج نیایش وجود دارد و آتش نیایش پنجمین آن‌هاست.
سپس از آتش مقدس یک اخگر برمی‌دارند و آن را به خانه می‌برند و سعی میکنند تا آخر زمستان آن را روشن نگه دارند و از آن مراقبت کنند. زیرا این آتش گرمابخش و روشنی بخش آنها در سرمای زمستان است. سپس همگی سر سفره‌هایی می‌نشینند که از قبل چیده‌اند. چیدمان این سفره مانند سفره‌ی هفت‌سین دارای آیین خاصی‌ست. در آن میوه‌ها و خوراکی‌هایی می‌گذارند که هر کدام نماد چیزی هستند. مردم بر سر این سفره‌ها پذیرایی می‌شوند و بعد از آن در خانه‌ها و پشت‌بام آتش روشن میکنند.
همان‌طور که ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه گفته است در این روز آتشکدهها را زیارت میکنند و در کارهای جهان مشورت می‌نمایند. این نشان‌دهنده اهمیت اجتماعی بودن جشن آذرگان است که تنها هدف، جشن پایکوبی و خوش‌گذرانی نیست، بلکه هدف‌های اجتماعی دارد که باعث میشود افراد خود را برای سختی‌های زمستان آماده کنند و اگر کسی مشکلی دارد بتواند در این جشن با کمک دیگران راه حلی برای مشکل خود پیدا کند.
اهمیت آتش در آیین زرتشتی
در آیین زرتشتی آتش به چند گروه تقسیم میشود. البته فراموش نکنید که همان‌طور که مسلمانان رو به کعبه نماز می‌خوانند و این تنها یک قبله و نماد برای اتحاد مسلمانان است و آنها در اصل خدای یکتا را می‌پرستند، قبله و نماد زرتشتیان هم آتش و نور است. نگهداری از آتش و مهم شمردن آن به معنای پرستیدن آتش نیست. بلکه یک نماد برای اتحاد زرتشتیان است و همگی آنها خدای یکتا را می‌پرستند.
خوب است بدانید که پنج نوع آتش در دین زرتشت وجود دارد. آتش برزیسوه که «این آتش در برابر اورمزد می‌سوزد». آتش دیگری به نام «آتش وهوفریانه» وجود دارد. این آتش مربوط است به آتش و گرمایی که در وجود انسان و جانوران است اما آن را غریزه معنا میکنند. به آتش دیگر «اوروازیشته» می‌گویند و این آتش را به گیاهان نسبت می‌دهند. «آتش وازشته» آتش آسمان است و اشاره دارد به رعد و برقی که ابرها در آسمان تولید میکنند.
البته تقسیم‌بندی‌های دیگری هم وجود دارد که تمامی این‌ها اشاره دارند به جایگاه مهم آتش در فرهنگ زرتشتی و در آیین‌های آن. به همین خاطر است که آذر که آتش نام دارد یک ماه بسیار مهم برای این افراد است زیرا آن را زندگی‌ساز و حیاتی می‌دانند.
کلام آخر
در این مطلب درباره جشن آذرگان صحبت کردیم و از اهمیت و جایگاه آتش در دین زرتشت، صحبت کردیم. امیدواریم بعد از مطالعه این مقاله بتوانید به سوال «جشن آذرگان یعنی چه» پاسخ بدهید و حتی اطرافیان را هم از این جشن باستانی، مطلع کنید.
ما هم در شرکت خدمات گردشگری یوتراوز در کنار شما هستیم تا فرصت حضور در این جشن و تجربه‌ای به‌یادماندنی را برایتان فراهم کنیم. فقط کافیست وارد سایت شده و 🚉بلیط قطار یا هواپیما خود را به مقصد یکی از شهرهای این مقاله، تهیه کنید. البته که خدمات ما به همینجا محدود نمی‌شود. ما فکر اقامت شما را هم کرده‌‌ایم و دستتان را برای 🏠رزرو هتل دلخواهتان در مقصد بازگذاشته‌ایم.
چنانچه در حین خرید بلیط یا رزرو اقامتگاه هم با سوال یا ابهامی مواجه شدید، با 📞1548 تماس بگیرید. تیم پشتیبانی یوتراوز در نهایت صبوری و دلسوزی آماده پاسخگویی به شما هستند.
سوالات متداول
جشن آذرگان چه روزی است؟
جشن آذرگان در روز نهم ماه آذر برگزار میشود.
آداب رسوم جشن آذرگان چیست؟
در این روز زرتشتیان در آتشکدهها دورهم میآیند، آتش برپا میکنند، انواع غذاها و نوشیدنیها را سرو میکنند و به نیایش میپرازند.
